Γράφει ο Κάσσανδρος, ειδικός συνεργάτηςwww.kassandros.gr
Οι οικονομικές ειδήσεις για την Ευρωζώνη δίνουν μια εικόνα που απέχει πολύ από τη λογική. Οι μισές οικονομικές ειδήσεις είναι για το πώς βελτιώνονται οι οικονομίες των κρατών της, κυρίως του Νότου και οι άλλες μισές αφορούν την επαναξιολόγηση προς το χειρότερο των προσδοκιών ανάπτυξης και ΑΕΠ όλης της Ευρώπης.Όλα αυτά γίνονται σε ένα κλίμα επιμονής στη λιτότητα, όπως αυτή προσδιορίζεται από τα βόρεια μέλη της Ευρωζώνης και κυρίως της Γερμανίας και επικλήσεων για πιστωτική χαλάρωση από τα άλλα δύο ισχυρά μέλη, τη Γαλλία και την Ιταλία, μαζί με την ακολουθία τους, των νοτίων κρατών.Η πραγματικότητα είναι ότι οι χώρες του ενιαίου νομίσματος πολύ απέχουν από το να έχουν ενιαίες ή έστω συγκλίνουσες οικονομίες. Το γεγονός ότι μέσα σε αυτή τη δυσπραγία η οικονομία της Γερμανίας είναι καλύτερη, οφείλεται στην ισχυρή συγκράτηση δαπανών του γερμανικού δημοσίου και στην αυτοπειθαρχία των Γερμανών, όμως και εκεί τα πράγματα δεν είναι άριστα.
Οι οικονομολόγοι διαπίστωσαν ότι το πρόβλημα έγκειται στο ότι οι οικονομίες της Ευρωζώνης δεν αναπτύχθηκαν όσο μπορούσαν να αναπτυχθούν συγκρινόμενες με αντίστοιχες παρεμφερείς οικονομίες. Έτσι παρατηρήθηκαν διάφορες προς το χειρότερο στο κατά κεφαλή ΑΕΠ, για το Βέλγιο 13%, για την Ισπανία 15%, για τη Γαλλία 18%, για την Πορτογαλία 21% και για την Ιταλία 27%. Δεν χρειάζεται να μιλήσουμε για την υστέρηση της Ελλάδας.
Ανάπτυξη, δηλαδή ύφεση!
Έτσι έχουμε το φαινόμενο ενός κράτους του οποίου η πραγματική οικονομία να μην αποδίδει, να αποδίδει δε αντ' αυτής ο δανεισμός του. Πόσο μπορεί να κρατήσει αυτό; Ποια οικονομία θα εξυπηρετήσει αυτόν τον δανεισμό;
Συνεπώς για ποια ανάπτυξη μιλάμε όταν το 25% του εργατικού δυναμικού είναι άνεργοι και όταν κάθε χρόνο το χρέος αυξάνεται 5%; Μια ανάπτυξη όπου για κάθε 4 ευρώ νέου χρέους έχει ένα ευρώ ανάπτυξη, αυτό λέγεται ύφεση.
Διάρκεια θητείας...
Ο πρωθυπουργός της ζήτησε πίστωση χρόνου χιλίων ημερών για να ανατάξει την οικονομία της Ιταλίας. Ο λόγος είναι μάλλον ότι τόσο ή λιγότερο θα διαρκέσει η θητεία του. Σε αυτό το περιβάλλον οι Γερμανοί, που πασχίζουν, σε δυσκολότερες συνθήκες από ό,τι φαίνεται, για μια οικονομική πειθαρχία, φοβισμένοι βλέπουν τον Νότο να πηγαίνει από έλλειμμα σε έλλειμμα και δικαίως φοβούνται γιατί ξέρουν ότι η οικονομία τους δεν μπορεί να τραβήξει όλες τις άλλες οικονομίες της Ευρωζώνης, βλέπουν ότι οι οικονομίες των προβληματικών χωρών ξεπέρασαν το σημείο Minsky, που είναι εκεί που το παραγόμενο έσοδο δεν μπορεί να εξυπηρετήσει πλέον το δάνειο, όπως συμβαίνει σήμερα με όλα τα κράτη που αναφέραμε.
Δικαίως δεν θέλουν να εξαλείψουν την ευημερία τους με την αμοιβαιοποίηση του χρέους της Ευρωζώνης, αν και τελικά αυτό δεν θα αποφευχθεί. Η κατάσταση και του ιδιωτικού χρέους είναι προβληματική με τεράστιες διάφορες μεταξύ κρατών στη βάση του κατά κεφαλήν χρέους.
Όπως δείχνει το γράφημα 1, η σχέση χρέους - περιουσίας των νοικοκυριών έχει χειροτερέψει πολύ και στις περισσότερες δυτικές χώρες το χρέος είναι μεγαλύτερο από την περιουσία των νοικοκυριών. Μόνο η Γερμανία είναι κάτω από το 100% και συνεχώς βελτιώνεται, όλες οι άλλες χώρες χειροτερεύουν, μερικές όπως η Ισπανία και η Ολλανδία δραματικά.
Ο Μ. Ντράγκι θα αναγκαστεί να αγοράσει χρέη
Η ευρωπαϊκή παραγωγικότητα λιμνάζει. Από πού λοιπόν θα έρθει η ανάπτυξη; Η Γερμανία που είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που μειώνει το χρέος της, ούτε θέλει ούτε μπορεί να επωμισθεί τα χρέη των άλλων.Όμως με το χρέος συνεχώς να αυξάνει, ο κ. Ντράγκι θα αναγκασθεί τελικά να αγοράσει με την ΕΚΤ ευρωπαϊκό χρέος και μάλιστα από την πρωτογενή αγορά, συναινούντων ή όχι των Γερμανών.Αυτό είναι νομοτελειακά αναγκαίο και θα συμβεί πριν από το τέλος του 2015. Αυτό θα θέσει σε κίνδυνο την ίδια τη συνοχή της Ευρωζώνης, δεδομένης της άρνησης της Γερμανίας για τέτοιες λύσεις, και δεν μπορούμε τώρα να προδικάσουμε τις τότε συνέπειες. Ως λύση είναι κακή, αν δεν συνοδεύεται από μεγάλες ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις που προϋποθέτουν δομικές αλλαγές και συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους. Η αντιμετώπιση του κρατικού χρέους με ποσοτική χαλάρωση υποθηκεύει το μέλλον. Η μη κάλυψη υποχρεώσεων κρατικού χρέους καταστρέφει το παρόν.
Η αμερικανική εμπειρία με την ποσοτική χαλάρωση
Για κάθε 7,4 δολάρια που χρεώθηκε για να δώσει η κυβέρνηση στη Wall Street, είχε ένα δολάριο ανάπτυξη.Tο χρέος δεν είναι μόνο ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια αλλά και ακάλυπτα δάνεια, καταναλωτικά, κάρτες και όλα τα άλλα που η αλόγιστη εύκολη πίστωση έδωσε τη δυνατότητα στα νοικοκυριά να υπερχρεωθούν.Μέσα σε αυτή την κατάσταση, αυτό που ζητείται από τους περισσότερους από τον κ. Ντράγκι, και το πιο δυνατό κατά πάσα πιθανότητα θα επιτευχθεί, είναι το αίτημα να αυξήσει και άλλο το χρέος, γιατί αυτό σημαίνει ποσοτική χαλάρωση. Οι Γερμανοί, δικαίως από την πλευρά τους, αντιστέκονται.Ας δούμε την αμερικανική εμπειρία με την ποσοτική χαλάρωση: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ για να σταματήσει τις συνέπειες της κρίσης του 2008 διέθεσε ευθέως στη Wall Street 12,6 τρισ. δολάρια μέχρι σήμερα. Το ΑΕΠ των ΗΠΑ είχε άνοδο 1,7τρισ. δολάρια την ίδια περίοδο.Συνεπώς για κάθε 7,4 δολάρια που χρεώθηκε για να δώσει η κυβέρνηση στη Wall Street, είχε ένα δολάριο ανάπτυξη.
Χρήματα στην πραγματική οικονομία
Ο κ. Ντράγκι θέλει να το αποφύγει αυτό. Για τον σκοπό αυτό θέλει να κατευθύνει τα χρήματα προς την πραγματική οικονομία. Ήδη όμως από το πρώτο πακέτο, που ελπίζετο ότι θα διέθετε 200 δισ., απορροφήθηκαν μόνο τα 100 δισ.Ο λόγος είναι απλός. Το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα έχει υπερεκτεθεί σε δάνεια. Στο γράφημα 2 φαίνεται πως το σύστημα αυτό δεν μπορεί εύκολα να δανείσει.Πώς είναι δυνατόν ένα τέτοιο σύστημα να μπορεί δώσει εύκολα και νέα δάνεια, όταν τα δάνεια που έχουν ήδη δώσει οι τράπεζες είναι πολλαπλάσια του ΑΕΠ των χωρών τους; Όταν οι ίδιες τρικλίζουν οικονομικά και υπάρχουν με τις ενέσεις της ΕΚΤ.Σε συνθήκες οικονομικής δυσπραγίας στον Νότο και λιτότητας στον Βορρά, πόσες εταιρείες και μάλιστα μικρομεσαίες είναι τόσο αξιόχρεες ώστε να πείσουν τους τραπεζίτες να κάνουν τον ενδιάμεσο μεταξύ ΕΚΤ και μικρομεσαίων αναλαμβάνοντας νέο ρίσκο στις παρούσες συνθήκες και αυξάνοντας το δανειακό τους χαρτοφυλάκιο, τώρα που προσπαθούν να το συρρικνώσουν;Ενώ το επιτόκιο της ΕΚΤ είναι σχεδόν μηδενικό, οι μικρομεσαίοι της περιφέρειας πληρώνουν άνω του 5% δανειακό επιτόκιο. Πόσο δανεισμό ακόμα μπορούν να αντέξουν αξιόχρεα οι μικρομεσαίοι με αυτές τις τραπεζικές συνθήκες;
Παραπλανητικός μέσος όρος
Ο μέσος όρος των οικονομιών της Ευρωζώνης είναι παραπλανητικός. Υπάρχει τεράστιο χάσμα μεταξύ των οικονομιών του Βορρά και του Νότου και το χειρότερο το άνοιγμα αυτό της ψαλίδας δεν βελτιώνεται. Πέραν τούτου η ευρωπαϊκή οικονομία αντιμετωπίζει μεγάλες αντιξοότητες. Το κόστος ενέργειας στην Ευρώπη ανά μονάδα φυσικού αερίου είναι 10,1, ενώ είναι 4,8 στις ΗΠΑ.
Το κόστος της κιλοβατώρας είναι 9,14 σεντς ευρώ στη Γερμάνια και 4,82 σεντς δολαρίου στο Τέξας. Οι πρόσφατες κυρώσεις κοστίζουν πολύ στην Ευρώπη. Τώρα η Ευρώπη αυξάνει και τις στρατιωτικές της δαπάνες.
