ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ Με τη γυναικολόγο Σαρέ Χανίμ (δίπλα του) απέκτησαν τρεις
κόρες (από αριστερά, η Χατσέρ Μπικέ, η Σεφουρέ και στα δεξιά της
φωτογραφίας η Μεϊμουνέ) και έναν γιο (ο Μεχμέτ, που κάθεται επίσης δίπλα
του). Στα πόδια του έχει τον εγγονό του Γιουσούφ. Ορθιοι είναι οι
σύζυγοι των μεγαλύτερων θυγατέρων του.
Στη διάρκεια της συνάντησής μας στο
τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην Αγκυρα, ήταν αφοπλιστικά ευγενικός.
Επέμεινε να πιω τσάι. Μίλησε με τα καλύτερα λόγια για την Ελλάδα και τη
συνεργασία των δύο χωρών. Ακολούθησαν οι ξεκάθαρες τοποθετήσεις του στα
θέματα που μας χωρίζουν: Η Τουρκία, ως η χώρα με τη μακρύτερη ακτογραμμή
στη Μεσόγειο, δεν θα αφήσει να την περικυκλώσουν, μου είπε, και έχει
δικαίωμα, συμπλήρωσε χαμογελώντας, να διεξάγει έρευνες στην Ανατολική
Μεσόγειο. Αφού σημείωσε ότι «η κυβέρνησή μας επέστρεψε όλες τις
περιουσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία», έσπευσε να υπογραμμίσει ότι,
αντίθετα, «στην Ελλάδα πολλά βασικά ζητήματα που αφορούν σε
μουσουλμανικούς θρησκευτικούς θεσμούς εκκρεμούν». Με ήπιο ύφος πρόσθεσε
ότι, εάν έγιναν λάθη κατά το παρελθόν, τώρα πρέπει να διορθωθούν - «και
από τις δύο πλευρές».
Εκθείασε τον, ομόλογό του, Αντώνη Σαμαρά, ενώ για την οικονομική κρίση που πλήττει την Ελλάδα τόνισε με έμφαση ότι «επιθυμούμε να δούμε μια ισχυρή, σταθερή και ευημερούσα γείτονα δίπλα μας. Γιατί, όταν ένας γείτονάς μας είναι αδύναμος, καθίσταται πρόβλημα και για εμάς. Ετσι το σκεφτόμαστε».
Εκδρομές και τραγούδια με τα παιδιά
Γεννημένος στις 26 Φεβρουαρίου 1959 στο Ικόνιο, από βαθιά θρησκευόμενους γονείς, έχασε τη μητέρα του σε ηλικία τεσσάρων ετών. Με τον πατέρα του, που ήταν έμπορος, μετακόμισαν σε μια συντηρητική γειτονιά της Κωνσταντινούπολης, με έντονα θρησκευτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, που τον επηρέασαν. Φοίτησε σε γερμανοτουρκικό σχολείο, σπούδασε πολιτικές επιστήμες και διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου και Αραβικά στην Ιορδανία. Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του άρχισε στη Μαλαισία, ως καθηγητής στο Διεθνές Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Κουάλα Λουμπούρ. Μεγάλωσε μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας, Ανατολής και Δύσης, ανάμεσα στο οθωμανικό παρελθόν και τον σύγχρονο κεμαλισμό. Επηρεάστηκε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τον Γκέτε, τον Κάφκα και τον Μπρεχτ, αλλά και το Ισλάμ.
Το 1984 παντρεύτηκε τη Σαρέ Χανίμ, γυναικολόγο, γνωστή για τη δράση της κατά των εκτρώσεων, και απέκτησαν τρεις κόρες και έναν γιο. Προσπαθεί, όσο το επιτρέπει το πρόγραμμά του, να βρίσκεται κοντά στην οικογένειά του. «Μας αρέσει να πηγαίνουμε εκδρομές με το αυτοκίνητο και ο Αχμέτ Μπέη οδηγεί ο ίδιος. Τραγουδάμε με τα παιδιά», έχει πει σε συνέντευξή της η σύζυγός του.
Αν και δεν αναρριχήθηκε στην κορυφή του ακαδημαϊκού κόσμου της χώρας, η συμμετοχή του στο κυβερνητικό εγχείρημα του ΑΚΡ τον έφερε στο πολιτικό προσκήνιο. Σε μια ειρωνεία της τύχης ήταν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ που του άνοιξε την πόρτα της πολιτικής, διορίζοντάς τον σύμβουλό του όταν έγινε πρωθυπουργός, το 2002. Τώρα, καθώς αναλαμβάνει τα ηνία της κυβέρνησης, ο Νταβούτογλου θα έχει «απέναντι» τον μέχρι πρότινος πρόεδρο, ο οποίος δεν κρύβει τη δυσφορία του για τον παραγκωνισμό του από το δίδυμο Ερντογάν - Νταβούτογλου.
O Κίσινγκερ της Τουρκίας
Ακόμη και αν διαφωνεί κανείς με την πολιτική του, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει όραμα. Οι συνεργάτες του τον αποκαλούν «Χότζα», δηλαδή δάσκαλο. Εχει άποψη για το ρόλο της χώρας του στην περιοχή. Συνδιαμορφωτής της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια, θέλει μια ισχυρή Τουρκία που να διατηρεί τους διατλαντικούς δεσμούς της, αλλά να βλέπει πρωτίστως προς την Ανατολή. Το βιβλίο του, «Στρατηγικό βάθος», που εκδόθηκε το 2001, ερμηνεύεται ως το ιδεολογικό υπόβαθρο της «στροφής προς την Ανατολή». Τον έχουν χαρακτηρίσει «Κίσινγκερ της Τουρκίας». Πάντως, η θεωρία του για μια Τουρκία που έχει «μηδενικά προβλήματα» με τους γείτονές της μάλλον έχει πέσει στο κενό, αφού οι σχέσεις της χώρας του με όλα σχεδόν τα κράτη στην περιοχή της είναι πλέον προβληματικές.
Αλλά και με τη Δύση τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Η ευρωπαϊκή πορεία της Αγκυρας χαρακτηρίζεται από παλινδρομήσεις, με τις Βρυξέλλες να αντιδρούν έντονα στον αυξανόμενο αυταρχισμό του Ταγίπ Ερντογάν και στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την προστασία των πολιτικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας έκφρασης. Αρνητική είναι και η εξίσωση των σχέσεων με την Αμερική. Το 2009, ο Μπαράκ Ομπάμα επέλεξε να επενδύσει στην ανάδειξη της Τουρκίας ως μοντέλου μουσουλμανικής δημοκρατικής χώρας. Ομως, η μετωπική σύγκρουση του Ερντογάν με το Ισραήλ, η στήριξη της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο και, πιο πρόσφατα, οι υπόνοιες περί στήριξης ή έστω ανοχής των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους έχουν τραυματίσει τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
Σε πλήρη ταύτιση με τον Ερντογάν, ο Αχμέτ Νταβούτογλου πιστεύει στην ανάδειξη της χώρας του σε παγκόσμιο παίκτη. Θεωρεί ότι η σφαίρα επιρροής της σύγχρονης Τουρκίας μπορεί να κινηθεί στα χνάρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. «Δεν μπορεί να υπάρξει στην περιοχή μας οποιαδήποτε εξέλιξη χωρίς τη βούληση και την έγκριση της Τουρκίας», είχε δηλώσει το 2009. Πέντε χρόνια αργότερα, στην ομιλία του μετά την εκλογή του στην ηγεσία του ΑΚΡ, διεμήνυσε πως το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είναι το σύμβολο ενός αγώνα για δικαιοσύνη που έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και δεν πρόκειται να σταματήσει.
Οσοι τον γνωρίζουν σημειώνουν με έμφαση ότι δεν είναι φιλοχρήματος, χαρακτηριστικό σπάνιο στη σημερινή τουρκική πολιτική σκηνή. Οι κεμαλιστές, και πολλοί στο εξωτερικό, τον κατηγορούν για πανισλαμικές, επεκτατικές φιλοδοξίες, που απειλούν να βυθίσουν την Τουρκία στην άβυσσο. Μαζί με τον Ερντογάν έχουν πλήξει την κεμαλική παράδοση των στενών σχέσεων με τη Δύση. Και εάν μέχρι πρότινος υπήρχε στην προεδρία της χώρας ο μετριοπαθής και αποδεκτός από τη Δύση Αμπντουλάχ Γκιουλ, τώρα τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Θα επαληθευτούν οι φόβοι κάποιων ότι το δίδυμο Ερντογάν - Νταβούτογλου θα επιταχύνει την πορεία της χώρας σε πιο ακραίες θέσεις; Το μέλλον θα δείξει.
Εκθείασε τον, ομόλογό του, Αντώνη Σαμαρά, ενώ για την οικονομική κρίση που πλήττει την Ελλάδα τόνισε με έμφαση ότι «επιθυμούμε να δούμε μια ισχυρή, σταθερή και ευημερούσα γείτονα δίπλα μας. Γιατί, όταν ένας γείτονάς μας είναι αδύναμος, καθίσταται πρόβλημα και για εμάς. Ετσι το σκεφτόμαστε».
Εκδρομές και τραγούδια με τα παιδιά
Γεννημένος στις 26 Φεβρουαρίου 1959 στο Ικόνιο, από βαθιά θρησκευόμενους γονείς, έχασε τη μητέρα του σε ηλικία τεσσάρων ετών. Με τον πατέρα του, που ήταν έμπορος, μετακόμισαν σε μια συντηρητική γειτονιά της Κωνσταντινούπολης, με έντονα θρησκευτικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά, που τον επηρέασαν. Φοίτησε σε γερμανοτουρκικό σχολείο, σπούδασε πολιτικές επιστήμες και διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου και Αραβικά στην Ιορδανία. Η ακαδημαϊκή σταδιοδρομία του άρχισε στη Μαλαισία, ως καθηγητής στο Διεθνές Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Κουάλα Λουμπούρ. Μεγάλωσε μεταξύ Τουρκίας και Γερμανίας, Ανατολής και Δύσης, ανάμεσα στο οθωμανικό παρελθόν και τον σύγχρονο κεμαλισμό. Επηρεάστηκε από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη, τον Γκέτε, τον Κάφκα και τον Μπρεχτ, αλλά και το Ισλάμ.
Το 1984 παντρεύτηκε τη Σαρέ Χανίμ, γυναικολόγο, γνωστή για τη δράση της κατά των εκτρώσεων, και απέκτησαν τρεις κόρες και έναν γιο. Προσπαθεί, όσο το επιτρέπει το πρόγραμμά του, να βρίσκεται κοντά στην οικογένειά του. «Μας αρέσει να πηγαίνουμε εκδρομές με το αυτοκίνητο και ο Αχμέτ Μπέη οδηγεί ο ίδιος. Τραγουδάμε με τα παιδιά», έχει πει σε συνέντευξή της η σύζυγός του.
Αν και δεν αναρριχήθηκε στην κορυφή του ακαδημαϊκού κόσμου της χώρας, η συμμετοχή του στο κυβερνητικό εγχείρημα του ΑΚΡ τον έφερε στο πολιτικό προσκήνιο. Σε μια ειρωνεία της τύχης ήταν ο Αμπντουλάχ Γκιουλ που του άνοιξε την πόρτα της πολιτικής, διορίζοντάς τον σύμβουλό του όταν έγινε πρωθυπουργός, το 2002. Τώρα, καθώς αναλαμβάνει τα ηνία της κυβέρνησης, ο Νταβούτογλου θα έχει «απέναντι» τον μέχρι πρότινος πρόεδρο, ο οποίος δεν κρύβει τη δυσφορία του για τον παραγκωνισμό του από το δίδυμο Ερντογάν - Νταβούτογλου.
O Κίσινγκερ της Τουρκίας
Ακόμη και αν διαφωνεί κανείς με την πολιτική του, δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει όραμα. Οι συνεργάτες του τον αποκαλούν «Χότζα», δηλαδή δάσκαλο. Εχει άποψη για το ρόλο της χώρας του στην περιοχή. Συνδιαμορφωτής της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια, θέλει μια ισχυρή Τουρκία που να διατηρεί τους διατλαντικούς δεσμούς της, αλλά να βλέπει πρωτίστως προς την Ανατολή. Το βιβλίο του, «Στρατηγικό βάθος», που εκδόθηκε το 2001, ερμηνεύεται ως το ιδεολογικό υπόβαθρο της «στροφής προς την Ανατολή». Τον έχουν χαρακτηρίσει «Κίσινγκερ της Τουρκίας». Πάντως, η θεωρία του για μια Τουρκία που έχει «μηδενικά προβλήματα» με τους γείτονές της μάλλον έχει πέσει στο κενό, αφού οι σχέσεις της χώρας του με όλα σχεδόν τα κράτη στην περιοχή της είναι πλέον προβληματικές.
Αλλά και με τη Δύση τα πράγματα δεν είναι καλύτερα. Η ευρωπαϊκή πορεία της Αγκυρας χαρακτηρίζεται από παλινδρομήσεις, με τις Βρυξέλλες να αντιδρούν έντονα στον αυξανόμενο αυταρχισμό του Ταγίπ Ερντογάν και στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την προστασία των πολιτικών δικαιωμάτων και της ελευθερίας έκφρασης. Αρνητική είναι και η εξίσωση των σχέσεων με την Αμερική. Το 2009, ο Μπαράκ Ομπάμα επέλεξε να επενδύσει στην ανάδειξη της Τουρκίας ως μοντέλου μουσουλμανικής δημοκρατικής χώρας. Ομως, η μετωπική σύγκρουση του Ερντογάν με το Ισραήλ, η στήριξη της Χαμάς και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο και, πιο πρόσφατα, οι υπόνοιες περί στήριξης ή έστω ανοχής των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους έχουν τραυματίσει τις σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
Σε πλήρη ταύτιση με τον Ερντογάν, ο Αχμέτ Νταβούτογλου πιστεύει στην ανάδειξη της χώρας του σε παγκόσμιο παίκτη. Θεωρεί ότι η σφαίρα επιρροής της σύγχρονης Τουρκίας μπορεί να κινηθεί στα χνάρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. «Δεν μπορεί να υπάρξει στην περιοχή μας οποιαδήποτε εξέλιξη χωρίς τη βούληση και την έγκριση της Τουρκίας», είχε δηλώσει το 2009. Πέντε χρόνια αργότερα, στην ομιλία του μετά την εκλογή του στην ηγεσία του ΑΚΡ, διεμήνυσε πως το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης είναι το σύμβολο ενός αγώνα για δικαιοσύνη που έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και δεν πρόκειται να σταματήσει.
Οσοι τον γνωρίζουν σημειώνουν με έμφαση ότι δεν είναι φιλοχρήματος, χαρακτηριστικό σπάνιο στη σημερινή τουρκική πολιτική σκηνή. Οι κεμαλιστές, και πολλοί στο εξωτερικό, τον κατηγορούν για πανισλαμικές, επεκτατικές φιλοδοξίες, που απειλούν να βυθίσουν την Τουρκία στην άβυσσο. Μαζί με τον Ερντογάν έχουν πλήξει την κεμαλική παράδοση των στενών σχέσεων με τη Δύση. Και εάν μέχρι πρότινος υπήρχε στην προεδρία της χώρας ο μετριοπαθής και αποδεκτός από τη Δύση Αμπντουλάχ Γκιουλ, τώρα τα πράγματα θα είναι διαφορετικά. Θα επαληθευτούν οι φόβοι κάποιων ότι το δίδυμο Ερντογάν - Νταβούτογλου θα επιταχύνει την πορεία της χώρας σε πιο ακραίες θέσεις; Το μέλλον θα δείξει.
