Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
- Ο Τζέιμς Μποντ του κυβερνοχώρου και ο «πόλεμος του Δράκου»
- Το ρωσικό «έξυπνο φίδι», ελληνικής καταγωγής, που εισέβαλε στον κυβερνοχώρο και παρέλυσε την Ουκρανία, και κέρδισε τον αθέατο πόλεμο
- ΓΙΑΤΙ είναι αναγκαία η αλλαγή αμυντικού σχεδιασμού στην Κύπρο
Ο πόλεμος, οι τεχνικές του, τα δόγματα και ο τρόπος διεξαγωγής του αλλάζουν, ακόμη και οι στρατηγικές αναπροσαρμόζονται. Γίνονται φοβερές, παρότι αναίμακτες. Και αυτό είναι πρόδηλο και στην κρίση της Ουκρανίας και στην περίπτωση της τρομοκρατικής ISIS, όπου πέραν του συμβατικού, διεξάγεται και ένας άλλος αθέατος πόλεμος, αυτός του κυβερνοχώρου (Cyber-war). Άλλωστε το ΝΑΤΟ, που παραμένει ο κύριος Αμυντικός Οργανισμός στην Ευρώπη και παγκοσμίως, μετά τη ρωσική επίθεση, μέσω κυβερνοχώρου, σε βάρος της Εσθονίας το 2007, αποφάσισε να εφαρμόσει ειδική στρατηγική για τον πόλεμο στον κυβερνοχώρο.
Ο δράκος που τρώει την ουρά του
Τα παραδείγματα τόσο της Κριμαίας όσο και της ISIS, καθώς και άλλα, αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της αναδιάρθρωσης της άμυνας ενός κράτους και του τρόπου λειτουργίας, επί τη βάσει της τεχνολογίας ως βασικού εργαλείου εθνικής ισχύος. Τι συνέβη λοιπόν στην κρίση της Κριμαίας πριν από την προσάρτησή της από τη Ρωσία ή, κατά το δοκιμότερον, προτού ο εκεί ρωσικός πληθυσμός ασκήσει, όπως ο ίδιος υποστηρίζει, το δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως και επανέλθει εκεί όπου ιστορικά ανήκε;
Οι Ρώσοι προτίμησαν να δώσουν προτεραιότητα στον πόλεμο του κυβερνοχώρου με το «κακόβουλο λογισμικό» (malware), το οποίο φέρει την κωδική ονομασία «Ουροβόρος». Η ονομασία προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και παραπέμπει σε «φίδι» ή «δράκο» που δαγκώνει την ουρά του. Στην ουσία δεν καταπίνει την ουρά του, αλλά πρόκειται για συμβολισμό της διαδικασίας της ανακύκλωσης. Το φίδι βοηθά τον εαυτό του να αλλάξει δέρμα, όταν αρχίσει το ξεφλούδισμα.
Παράλυση και έμφραγμα
Με την έναρξη της κρίσης, το «κακόβουλο λογισμικό» του «Ουροβόρου» εισέβαλε σε ουκρανικούς υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα του στρατού, της κυβέρνησης, ακόμη και των υπουργών, παρακολουθώντας και συλλέγοντας πληροφορίες για ό,τι συνέβαινε. Οι υποψίες περί του ποιος έχει την πατρότητα της ενέργειας αυτής φυσιολογικό είναι να επικεντρώνονται στους Ρώσους.
Προφανώς, η Μόσχα είχε τον τέλειο κατάσκοπο, τον δικό της «Τζέιμς Μποντ», ο οποίος είχε την ικανότητα να παρακολουθεί, να συλλέγει και να μεταβιβάζει πληροφορίες, και ταυτοχρόνως να γίνεται και δολιοφθορέας. Μέχρι, μάλιστα, σημείου που να προκαλεί παράλυση σε επικοινωνίες.
Είναι λοιπόν στρατηγικό εργαλείο το οποίο, σε συνδυασμό με τα συμβατικά οπλικά συστήματα, μπορεί να κερδίσει πολύ πιο εύκολα έναν πόλεμο απ' ό,τι στο παρελθόν. Ειδικώς, όταν έχει τη δυνατότητα να επιφέρει δυσλειτουργίες σε στρατηγικής σημασίες υποδομές, όπως είναι οι τηλεπικοινωνίες και τα υπουργεία ή άλλες δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και το τραπεζικό σύστημα, τότε ο «Ουροβόρος» ή άλλο «κακόβουλο λογισμικό» εξελίσσεται σε οπλικό σύστημα υψίστης σημασίας.
Κτυπά το κράτος στο νευρικό του σύστημα και στην ίδιά του την καρδιά. Προκαλεί έμφραγμα. Είναι πρόδηλο ότι οι Ρώσοι γνώριζαν τα πάντα και ήταν σε θέση να αντιδράσουν προτού οι Ουκρανοί καταλάβουν τι έγινε. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχή δράση του «Ουροβόρου» διαδραμάτισε το γεγονός ότι οι Ρώσοι γνωρίζουν, προφανώς, καλύτερα ακόμη και από αυτούς του Ουκρανούς την τεχνολογία που χρησιμοποιεί το Κίεβο και αλλού στις στρατηγικής σημασίας υποδομές, οι οποίες εγκαταστάθηκαν επί Σοβιετικής Ένωσης.
Είναι γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο που, και στην περίπτωση της Κύπρου, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση σε ό,τι αφορά τις στρατηγικές υπηρεσίες, όταν αυτές ιδιωτικοποιούνται. Είναι πολύ εύκολο να παραλύσει το κράτος χωρίς να πέσει ντουφεκιά ή να πληγεί η οικονομία και το τραπεζικό σύστημα από «ιούς» (virus) και «σκουλήκια» (worm), όπως συνέβη το 2007 με τη ρωσική επίθεση σε βάρος της Εσθονίας, που κράτησε 15 ημέρες.
Έχει διαπιστωθεί, πάντως, ότι ο «Ουροβόρος» πρωτοεμφανίστηκε στην Ουκρανία. Έχει δράσει και αλλού, ακόμη και στις ΗΠΑ. Στην Ουκρανία είναι πιο «sophisticated» (πολύπλοκος), που δείχνει ότι το εν λόγω λογισμικό βρίσκεται σε τεχνολογική εξέλιξη, όπως ο ιός που μεταλλάσσεται.
Ο πόλεμος της ISIS
Ο ΚΥΒΕΡΝΟΧΩΡΟΣ δεν συνιστά μια εικονική πραγματικότητα. Είναι μια άλλη διάσταση της πραγματικότητας όπως και του ζωτικού χώρου (living space). Πέραν, δηλαδή της ξηράς, του αέρα, της θάλασσας και του διαστήματος, έχουμε τώρα τον κυβερνοχώρο, όπου εξελίσσονται πάσης φύσεως πόλεμοι, μεταξύ εταιρειών, κρατών, κλοπής πληροφοριών, χρημάτων κλπ.
Είναι δε, ένας χώρος τον οποίο χρησιμοποιούν οι τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Αλ Κάιντα και τώρα η ISIS, η οποία έχει φτιάξει δικό της λογισμικό, το οποίο, όπως εκτιμάται, έχει σχεδιαστεί από το παράρτημά της στην Παλαιστίνη, και μέσω των υποστηρικτών της μεταδίδει διάφορα μηνύματα εξέγερσης κατά των «απίστων» και δη των Αμερικανών.
Τα βίντεο με τους αποκεφαλισμούς δημοσιογράφων και άλλα, που μεταδίδονται μέσω του διαδικτύου, συνιστούν πόλεμο προπαγάνδας και ψυχολογικού πολέμου. Είναι ενταγμένη η πολιτική αυτή σε μια συγκεκριμένη σκοπιμότητα. Στο εσωτερικό δίδει το μήνυμα ότι όποιος δεν υπακούει εκτελείται.
Και έτσι από τις περιοχές από τις οποίες περνά η ISIS στρατολογεί όσους περισσότερους άνδρες και γυναίκες είναι δυνατόν. Στο εξωτερικό προκαλεί σοκ και δέος στην κοινή γνώμη, ενώ προσπαθεί να προκαλέσει πανικό ακόμη και στις κυβερνήσεις, αφού αναφέρεται πλέον στην πρόθεσή της να κτυπήσει παντού.
Τα «σκουλήκια» οι «ιοί» και η ΑΟΖ
Κάθε κράτος, ανεξαρτήτως μεγέθους, διαθέτει τον δικό του ζωτικό χώρο. Ακόμη και οι τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως είναι η ISIS και η Αλ Κάιντα, έχουν τον δικό τους ζωτικό χώρο, τον οποίο, όπως ισχυρίζονται, καπηλεύονται οι «άπιστοι». Τα παραδοσιακά κλασικά συστατικά στοιχεία του ζωτικού χώρου, όπως είναι η γεωγραφία και οι πλουτοπαραγωγικές πηγές, μεταξύ των οποίων και το φυσικό αέριο, συνυπάρχουν με την τεχνολογία και τον κυβερνοχώρο, φτιάχνοντας έτσι μιαν άλλη διάσταση.
Τα παραδείγματα της νέας μορφής πολέμων από τον κυβερνοχώρο δημιουργούν την ανάγκη νέων μορφών ασφάλειας και αντιμετώπισης απειλών, χωρίς να σημαίνει ότι αλλάζει ο τρόπος οικοδόμησής τους. Για παράδειγμα, πώς θα οικοδομηθεί αποτροπή, εάν δεν προσδιοριστούν οι απειλές, καθώς και η πηγή τους. Η ύπαρξη του φυσικού αερίου στη Κυπριακή ΑΟΖ δημιουργεί την ανάγκη προστασίας και προσδιορισμού απειλών, για να είναι δυνατή η αντιμετώπισή τους.
Άλλωστε, χωρίς ασφάλεια δεν μπορούν να υπάρξουν επενδύσεις. Κανείς δεν βάζει τα χρήματά του για να τα χάσει. Η κύρια απειλή την οποία αντιμετωπίζει η Κύπρος προέρχεται από την Τουρκία, και δεν επικεντρώνεται μόνο στα συμβατικά μέσα, αλλά και στον κυβερνοχώρο.
Το σκηνικό θα αλλάζει, καθώς και η ποιότητα των απειλών και των επιθέσεων. Οι κλοπές και οι επιθέσεις σε βάρος εταιρειών και υπηρεσιών που θα βρίσκονται στην Κύπρο είναι πιο ευάλωτες στα «σκουλήκια» (worm) και στους ιούς (virus) του διαδικτύου, παρά στις συμβατικές βόμβες και επιθέσεις. Και από οικονομικής πλευράς, αλλά και από ζητήματα αποτελεσματικότητας. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του κακόβουλου λογισμικού «Stunxet», του πυραύλου, όπως ονομάστηκε, του Κυβερνοχώρου.
Οι Αμερικανοί και οι Ισραηλινοί, αντί να χρησιμοποιήσουν συμβατικά όπλα ή συμβατικά πυρηνικά για να κτυπήσουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, εκτόξευσαν μέσω του κυβερνοχώρου το κακόβουλο λογισμικό ονόματι «Stunxet». Ως αποτέλεσμα τούτου ήταν να καθυστερήσει το πρόγραμμα για έξι μήνες. Χωρίς πολεμικές ιαχές, διπλωματικά επεισόδια, απώλεια ανθρωπίνων ζωών και μεγάλες οικονομικές καταστροφές.
Επειδή δε, περί φυσικού αερίου και πετρελαίου ο λόγος, είναι χαρακτηριστικές οι επιθέσεις που δέχθηκαν επί μακρόν από τον κυβερνοχώρο και οι τεράστιες ζημιές που προκλήθηκαν σε πετρελαϊκές εταιρείες αμερικανικών συμφερόντων από Κινέζους hackers. Η όλη σύγκρουση λόγω της κινεζικής ταυτότητάς της ονομάστηκε ως «πόλεμος των Δράκων».
Νέο σύστημα ασφαλείας
Το σύστημα ασφάλειας και άμυνας της Κύπρου θα πρέπει πλέον στηριχθεί μεταξύ άλλων σε δυο βασικούς πυλώνες. Ο ένας είναι ο συμβατικός και ο άλλος του κυβερνοχώρου, στη λογική του εντοπισμού των απειλών, της πηγής τους, του χρόνου εκδήλωσης επιθέσεων, της αναγνώρισης της ταυτότητας των εισβολέων και των αντιμέτρων.
Λογικό είναι η όλη διαδικασία και ο σχεδιασμός ασφαλείας να τεθούν κάτω από την ΚΥΠ, η οποία θα μπορεί να συνεργάζεται με τα λοιπά Υπουργεία και κυρίως την Εθνική Φρουρά και την Αστυνομία. Σημαντική είναι η πραγματοποίηση συμμαχιών και συνεργασιών, όπως με το Ισραήλ και το ΝΑΤΟ, με απαραίτητη ως προς τη Βορειοατλαντική Συμμαχία προϋπόθεση την υποβολή αίτησης για ένταξη στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, που συνιστά, όμως, μια διαδικασία παγωμένη.
Ο κόσμος βρίσκεται σε μια διαρκή εξέλιξη και ένα σύγχρονο κράτος δεν μπορεί παρά να αναπροσαρμόζει τις πολιτικές και τις δράσεις του, καθώς και τα ζητήματα της ασφάλειας, λαμβάνοντας υπόψη τα νέα δεδομένα και δη των πολέμων και των εγκλημάτων μέσω του κυβερνοχώρου.
Ειδικότερα όταν αυτό το κράτος, όπως είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, τελεί υπό κατοχή και διαρκή απειλή, και όταν έχει τη φιλοδοξία να καταστεί ενεργειακό κέντρο. Βεβαίως, η εμπειρία διδάσκει ότι όλ΄ αυτά είναι υψηλά νοήματα για ένα κομματικό σύστημα όπως αυτό της Κύπρου, το οποίο είναι διεφθαρμένο και αναξιόπιστο. Εφόσον όμως ζούμε, έχουμε δικαίωμα να ελπίζουμε.
ΣΗΜΕΡΙΝΗ
