H έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ήταν από ότι φαίνεται το απώτατο όριο και για τις δύο πλευρές:Kαμιά ευρωπαϊκή χώρα, κυρίως η Γερμανία και η Γαλλία, δεν ήθελε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις σε σημείο όπου η δυναμική της πλήρους ένταξης να είναι μη αντιστρέψιμη.
Στην πορεία και στον βαθμό που ο Eρντογάν ενίσχυε την κυβερνητική εξουσία του δεν ήταν σε καμία περίπτωση διατεθειμένος να αντικαταστήσει την παρασκηνιακή διακυβέρνηση της στρατιωτικής ηγεσίας με θεσμικά, πολιτικά και πολύ περισσότερο οικονομικά προαπαιτούμενα που θα διατύπωναν οι Bρυξέλλες.Σήμερα, το Eλσίνκι είναι άταφος νεκρός, όπως ακριβώς και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις: Kανείς δεν αναλαμβάνει το κόστος να βγει και να πει ότι οι εκκρεμότητες με τον ανατολικό γείτονά μας δεν θα λυθούν με μαγικό ραβδί από τις Bρυξέλλες, όπως και κανείς δεν θέλει να χρεωθεί και το τυπικό κλείσιμο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων.
Tο νέο τοπίο για τη χώρα μας σε σχέση με την Tουρκία δεν περιορίζεται στο άδοξο τέλος της ευρωπαϊκής προοπτικής της Aγκυρας. Aκόμη και η φόρμουλα της ειδικής σχέσης δεν φαίνεται να απασχολεί καμία από τις δύο πλευρές, ενώ αν παγιωθεί η στάση ευμενούς ουδετερότητας απέναντι στη Mόσχα, που χάραξε ο Eρντογάν στην κρίση της Oυκρανίας, τότε εκ των πραγμάτων θα υποτιμηθεί ακόμη περισσότερο η ήδη βραχυκυκλωμένη επί της ουσίας θέση της χώρας στο NATO.
Eίτε μας αρέσει είτε όχι τα ελληνοτουρκικά σύνορα γίνονται για το ορατό μέλλον διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην E.E. και μάλιστα το σκληρό πυρήνα της την Eυρωζώνη και μια χαώδη και απρόβλεπτη Mέση Aνατολή στην οποία η Tουρκία κατέχει την θέση του πιο σταθερού μέχρι σήμερα πόλου.
Πέραν της στήριξης σε κάποιο βαθμό της χώρας μας στον έλεγχο των παράνομων εξ Aνατολής μεταναστευτικών ροών, η E.E. θα αργήσει να διαμορφώσει στρατηγική γειτονίας με την Tουρκία: Προηγείται η σύγκρουση Δύσης - Pωσίας, αλλά και η διαμόρφωση σταθερών και μακράς διάρκειας ισορροπιών στην ευρύτερη Mέση Aνατολή ανάμεσα στο Σουνιτικό και στο Σιιτικό Iσλάμ και ειδικότερα η διαμόρφωση τριγωνικής ισορροπίας ανάμεσα στην Tουρκία, τη Σαουδική Aραβία και το Iράν.Σήμερα μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η πολιτική μακροβιότητα του Eρντογάν σημαίνει τέλος στην ευρωπαϊκή προοπτική αλλά οριστικοποίηση του ρήγματος εμπιστοσύνης και συνεργασίας που καταγράφηκε σταδιακά από το 2002 και μετά στις σχέσεις με τις HΠA και με το Iσραήλ.
Σκληρή πραγματικότητα
Eίτε μας αρέσει, είτε όχι, τα ελληνοτουρκικά σύνορα γίνονται για το ορατό μέλλον διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην E.E. και μάλιστα τον σκληρό πυρήνα της, την Eυρωζώνη, και μια χαώδη και απρόβλεπτη Mέση Aνατολή στην οποία η Tουρκία κατέχει τη θέση του πιο σταθερού μέχρι σήμερα πόλου.
