Ζήτημα να διακόψει ο Barack Obama τον παραθερισμό του στο Martha΄s Vineyard προκειμένου να συγχαρεί για την εκλογική του νίκη τον Tayyip Erdoğan δεν τέθηκε. Άλλωστε ο πρωθυπουργός και αυριανός πρόεδρος της Τουρκίας έχει πάψει προ πολλού να ανήκει στον στενό κύκλο των ξένων ηγετών με τους οποίους ο “πλανητάρχης” έχει συχνή τηλεφωνική επικοινωνία και έχει υποβαθμισθεί σε συνομιλητή του αντιπροέδρου Biden. Ωστόσο ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι “προσβλέπει” στη συνεργασία με τον νικητή των τουρκικών προεδρικών εκλογών. Μπορεί οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις να μην χαρακτηρίζονται (βοηθούντος και του φιλο-ισραηλινού λόμπι, από την θέρμη αλλοτινών καιρών, όμως η Ουάσιγκτον ποτέ δεν λησμονεί τη χρησιμότητα της Τουρκίας για την υλοποίηση των σχεδίων της στη Μέση Ανατολή – ιδίως των πιο σκοτεινών.
Όπως δεν την λησμονούν, μεσούσης της ουκρανικής κρίσης, η Μόσχα και το Βερολίνο. Για την “μεγάλη σημασία” που αποκτά η Τουρκία, λόγω των “δύσκολων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρύτερη περιοχή” κάνει λόγο η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel στο συγχαρητήριο τηλεγράφημά της προς τον Erdoğan, ενώ ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τούρκο ηγέτη στην οποία εκφράσθηκε “η ελπίδα να συνεχιστεί η περαιτέρω ανοδική ανάπτυξη των σχέσεων στρατηγικής εταιρικής σχέσης μεταξύ των δύο χωρών”, σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου.
Υπενθυμίζεται ότι, καίτοι χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει κρατήσει μια μάλλον ευμενή προς τη Μόσχα ουδετερότητα στην ουκρανική κρίση – σιωπώντας χαρακτηριστικά, μετά από κάποιους πρώτους “θορύβους” για την ταταρική κοινότητα της Κριμαίας. Η δε προοπτική αναπλήρωσης των ευρωπαϊκών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων προς την Ρωσία από τουρκικές, ανακαλεί στη μνήμη τον ρόλο του “επιτήδειου ουδέτερου” που η Άγκυρα έπαιξε κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο – με στόχο την άντληση οφέλους και από τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές...
Στις Βρυξέλλες, πάλι, οι αντιδράσεις στη νίκη Erdoğan ήταν εξαιρετικά συγκρατημένες. Σχεδόν με μία φωνή, οι Herman van Rompuy, Jose Barroso και Štefan Füle τόνισαν στα μηνύματά τους την σημασία του “πλουραλισμού”, της “συμφιλίωσης” και του “κράτους δικαίου” για την αυριανή Τουρκία. Μολονότι αμετακίνητος, ο Erdoğan, δεν εμπνέει ενθουσιασμό στην Ευρώπη μετά την αμείλικτη καταστολή των διαδηλώσεων του Πάρκου Gezi και την εξάρθρωση των κρατικών μηχανισμών που ερευνούσαν τα σκάνδαλα διαφθοράς των κυβερνώντων. Όμως ο ηγέτης που παγίωσε την πολιτική του ηγεμονία αξιοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας και πλέον παραμερίζει τόσο τα προσχήματα φιλελευθερισμού όσο και την ευρωπαϊκή προοπτική, δεν είναι ο μόνος που θα πρέπει να κατηγορηθεί για υποκρισία. Οι ίδιες οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ουδέποτε αποδέχθηκαν πραγματικά το σενάριο της πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και οι ευρω-τουρκικές συνομιλίες προσομοιάζουν με άταφο νεκρό. Εξού και σε μανιφέστο 11 σημείων που δημοσίευσε τη Δευτέρα ο πρωθυπουργικός σύμβουλος (και γνωστός συνωμοσιολόγος) Yiğit Bulut τονίζει ότι η Ε.Ε. δεν έχει κάτι να προσφέρει στην “Τουρκία του 2023”, η οποία αντ΄ αυτού θα πρέπει να στραφεί στη μεσανατολική γειτονιά της και να καλλιεργήσει περαιτέρω τις σχέσεις της με την Κίνα και τις ΗΠΑ.
Αν υπήρχε ένας θεσμικός παράγοντας στην Τουρκία ο οποίος επέμενε στη σημασία της ευρωπαϊκής προοπτικής, ακόμη και όταν αυτή δεν ήταν πλέον του συρμού μεταξύ των κυβερνώντων, αυτός ήταν ο μέχρι τούδε πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Abdullah Gül – του οποίου ενδεχόμενη επιστροφή στην ενεργό πολιτική προσφέρει περισσότερες πιθανότητες διάσωσης του “πλουραλισμού” και των τουρκο-ευρωπαϊκών σχέσεων.
Ήδη τη Δευτέρα, ο Gül κατέστησε σαφές ότι μετά τη λήξη της θητείας του στις 28 Αυγούστου θα επιστρέψει “στο κόμμα που συνίδρυσε”. Γύρω από το πρόσωπό του συσπειρώνονται ήδη όσοι ενδιαφέρονται για μία κυβέρνηση που δεν θα διοικεί με “τηλεκίνηση” ο Erdoğan από το προεδρικό μέγαρο και στην οποία η παλαιά κομματική φρουρά θα διατηρεί τον ρόλο της. Όμως, καθόλου τυχαία, λίγο μετά τις δηλώσεις Gül γνωστοποιήθηκε ότι το συνέδριο για την ανάδειξη του νέου ηγέτη του κυβερνώντος κόμματος θα πραγματοποιηθεί στις 27 Αυγούστου – οπότε ο νυν πρόεδρος για ένα 24ωρο θα κωλύεται συνταγματικά να συμμετάσχει. Επιπλέον, το γεγονός ότι ο Gül δεν είναι βουλευτής, άρα δεν μπορεί να αναλάβει την πρωθυπουργία, προσφέρει επιχειρήματα σε όσους τάσσονται κατά της “διαρχίας” και των “μεταβατικών λύσεων” μέχρι τις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Αντιθέτως, ο Erdoğan επωφελείται του διαστήματος μέχρι την επίσημη δημοσίευση του εκλογικού αποτελέσματος στην εφημερίδα της κυβερνήσεως (οπότε θα πρέπει να εγκαταλείψει κάθε κομματική δραστηριότητα) για να συγκαλεί τα κομματικά όργανα και να δρομολογεί την διαδοχή κατά τις επιθυμίες του.
