Ο πόλεμος, οι εντυπώσεις, η εκεχειρία και η επόμενη μέρα

Χαρίτος Πάνος Δεν χωρά αμφιβολία πως οι χερσαίες επιχειρήσεις στη Λωρίδα της Γάζας εξέπληξαν ξένους αναλυτές, διπλωμάτες και τη διεθνή κοινότητα.Αν και η αρχική εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί μεταξύ Ισραήλ και του πολιτικού σκέλους της Χαμάς κατέρρευσε, αν και οι εχθροπραξίες μεταξύ των δυο πλευρών ήταν σε εξέλιξη, τα βλέμματα όλων ήταν στραμμένα στο Κάιρο και στις διαπραγματεύσεις για την αποκλιμάκωση.Οι διαπραγματεύσεις θα διαρκούσαν αρχικά τρεις ημέρες. Όταν ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις είχαν μόλις εισέλθει στη δεύτερη ημέρα. Η στάση της Χαμάς, η οποία εμφανίστηκε αδιαπραγμάτευτη σχετικά με την πρόταση της Αιγύπτου, έδωσε μεν πάτημα στο Ισραήλ, ωστόσο ακόμα κι έτσι η εκτίμηση της πλειοψηφίας των ξένων παρατηρητών ήταν πως το σενάριο των χερσαίων επιχειρήσεων απείχε αρκετά από τη δεδομένη χρονική στιγμή.

Αν και η εισβολή των ειδικών δυνάμεων του Ισραήλ στη Γάζα προκάλεσε ανησυχία και έστρεψε το ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης μακριά από τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία, η πραγματικότητα είναι πως το Τελ Αβιβ και η Χαμάς ουδέποτε σταμάτησαν τις προσπάθειες για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Το Ισραήλ συμμετείχε στις συναντήσεις του Καΐρου, με ό,τι καλύτερο διαθέτει σε επίπεδο διαπραγματευτών και διπλωματίας. Αντίστοιχα, η Χαμάς εκπροσωπήθηκε από το πολιτικό αλλά και το στρατιωτικό σκέλος της οργάνωσης, ώστε να αποφευχθούν υπαναχωρήσεις όπως συνέβη στην πρώτη συμφωνία εκεχειρίας. Ορθά ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμούντ Αμπάς είχε φροντίσει στις διαπραγματεύσεις να εκπροσωπηθεί και η Ισλαμική Τζιχάντ, ώστε υπάρχει ευρεία αποδοχή των συμφωνηθέντων.

Το σκεπτικό της εισβολής

Υπό αυτές τις συνθήκες, βεβαίως, προβληματίζει και δημιουργεί πολλά ερωτηματικά, η ενέργεια του Ισραηλινού πρωθυπουργού να ανάψει το πράσινο φως για την επέκταση των επιχειρήσεων, δίνοντας την εντύπωση πως τινάζει τα πάντα στον αέρα.Η εξήγηση που θα μπορούσε να δοθεί για κλιμάκωση στο πεδίο των μαχών σχετίζεται καταρχάς με το γεγονός πως η Χαμάς από την έναρξη των διαπραγματεύσεων στην Αίγυπτο προχώρησε σε ένα μπαράζ επιθέσεων με ρουκέτες κατά πόλεων του Ισραήλ, επιχειρώντας να δημιουργήσει προϋποθέσεις επικοινωνιακής διαχείρισης μιας πιθανής εκεχειρίας με το Ισραήλ, παρουσιάζοντάς την ως συνθηκολόγηση του τελευταίου και νίκη της ισλαμικής οργάνωσης.Το Ισραήλ, αν και επιχειρούσε από αέρος, ήταν σαφές ότι δεν μπορούσε να ανακόψει το κύμα των επιθέσεων.

Λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των δυνάμεων καθώς και των αρμάτων που επιχειρούν εντός της Γάζας, γίνεται κατανοητό πως πρόκειται για περιορισμένης κλίμακας εισβολή. Αντικειμενικά, το Τελ Αβίβ δεν μπορεί να σταματήσει τη δράση της Χαμάς, καταστρέφοντας μερικές δεκάδες τούνελ. Αυτό που κατάφερε όμως, ήταν να μειώσει δραστικά τον αριθμό των ρουκετών κατά των πόλεών του.
Επίσης ο Νετανιάχου αφαιρεί από τη Χαμάς το πλεονέκτημα της όποιας επικοινωνιακής διαχείρισης της εκεχειρίας, όταν αυτή συμφωνηθεί. Ταυτόχρονα ικανοποιεί το ακροδεξιό κομμάτι της κυβέρνησής του, που επιθυμούσε εισβολή στη Γάζα, ενώ με την περιορισμένη δύναμη που επιχειρεί και την αποφυγή ενός διευρυμένου μετώπου, περιορίζει σημαντικά τις πιθανότητες για απώλειες στις τάξεις των στρατιωτών και κατ' επέκταση το ενδεχόμενο να πρέπει να απολογηθεί στους πολίτες της χώρας του για την απόφασή του αυτή.

Οι επιχειρήσεις

Μέχρι την ώρα που ολοκληρώθηκε το συγκεκριμένο άρθρο οι επιχειρήσεις των ισραηλινών διεξάγονταν κυρίως στο βορειοανατολικό τμήμα της Γάζας και σε μικρότερη κλίμακα στο νοτιοανατολικό. Αντιμετωπίζοντας σοβαρότατο πρόβλημα σε επίπεδο συλλογής πληροφοριών όλο το προηγούμενο διάστημα, για το δίκτυο των τούνελ που χρησιμοποιεί η Χαμάς ώστε να μεταφέρει οπλισμό και μαχητές στο μέτωπο, οι δυνάμεις εστιάζουν στη χαρτογράφηση των τούνελ και την καταστροφή τους. Από την πλευρά της Χαμάς, η αντίσταση είναι υπαρκτή, ωστόσο γνωρίζοντας πως δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τον εξοπλισμό του αντιπάλου, έχουν οικοιοποιηθεί την τακτική του ανταρτοπόλεμου.
Σύμφωνα με κατοίκους των περιοχών στις οποίες γίνονται χώρα οι συμπλοκές, η εντατικοποίηση της εμπλοκής του πυροβολικού από το Ισραήλ στις μάχες έχει επιφέρει μεγάλες καταστροφές, κυρίως στους οικισμούς Μπέιτ Χανούν και Μπέιτ Λάχια στη βόρεια Γάζα.
Στο ανθρωπιστικό κομμάτι, μόνο τις πρώτες 24 ώρες των χερσαίων επιχειρήσεων περισσότεροι από 30.000 Παλαιστίνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, αναζητώντας καταφύγιο σε κτήρια των Ηνωμένων Εθνών. Ο αριθμός νεκρών και τραυματιών δυσανάλογος για τις δυο πλευρές και ο αριθμός των αμάχων (80% επί του συνόλου) υπερβολικά μεγάλος στις τάξεις των Παλαιστίνιων για να παραμένει ασχολίαστος από τη διεθνή κοινότητα.

Η εκεχειρία και η επόμενη μέρα

Αν δεχθούμε ως δεδομένο την εκτίμηση αρκετών ξένων διπλωματών, ότι δηλαδή δεν απέχουμε πολύ από τη συμφωνία για εκεχειρία, γίνεται κατανοητό πως η εισβολή στη Γάζα επιλέχθηκε όχι για να διαφοροποιήσει τις ισορροπίες και τις δυνατότητες της Χαμάς, αλλά για να κλείσει αυτός ο πόλεμος με το Ισραήλ σε ρόλο ρυθμιστή.
Αν και από κάποιους θα μπορούσε να θεωρηθεί πρόωρο, το ερώτημα που γεννάται πλέον σχετίζεται με την επόμενη ημέρα της εκεχειρίας.
Δεν χωρά αμφιβολία πως αυτό που θα αφήσει πίσω της η στρατιωτική επέμβαση στη Λωρίδα της Γάζας είναι η ενδυνάμωση των ποσοστών της Χαμάς.
Εφόσον το Ισραήλ επιθυμεί την αποδυνάμωση της εν λόγω οργάνωσης, όπως άλλωστε δηλώνουν άπαντες, από τον πρωθυπουργό μέχρι τον τελευταίο υπουργό της χώρας, προκύπτει το ερώτημα γιατί προέβη σε αυτή την ενέργεια.
Το Τελ Αβιβ γνωρίζει πως η απομάκρυνση της Χαμάς από το προσκήνιο δεν μπορεί να επέλθει με στρατιωτικά μέσα.
Επίσης ενώ εξ αρχής γνώριζαν πως η οργάνωση δεν είχε συμμετοχή στην απαγωγή και δολοφονία των τριών εποίκων στα κατεχόμενα της Δυτικής Όχθης, κατηγόρησαν αμέσως τη Χαμάς.
Η έκθεση του FBI που συμμετείχε στις έρευνες για τις τρεις δολοφονίες λόγω της αμερικανικής υπηκοότητας ενός εκ των θυμάτων, κατέληξε στο συμπέρασμα πως τα μέλη της Χαμάς που φέρεται να βρίσκονται πίσω από την ενέργεια, έδρασαν αυτόνομα με σκοπό να σκοτώσουν. Αυτό οι ισραηλινές αρχές λέγεται πως το είχαν μεταφέρει στο υπουργικό συμβούλιο.
Λίγες εβδομάδες νωρίτερα Χαμάς και Φατάχ είχαν αφήσει πίσω τους τις διαφορές των προηγούμενων επτά ετών και συμφώνησαν στο σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Η ισραηλινή πλευρά κάθε άλλο παρά χάρηκε με την εξέλιξη αυτή.
Σύμφωνα με αναλυτές το επιχείρημα της ισραηλινής πλευράς, πως ο Μαχμούντ Αμπάς δεν εκπροσωπεί το σύνολο των Παλαιστινίων άρα δεν αποτελεί αξιόπιστο συνομιλητή για την ειρηνευτική διαδικασία, κατέρρεε.
Ωστόσο, ο πόλεμος στη Γάζα αφήνει πίσω του, πέρα από τα θύματα και τις καταστροφές, μια σειρά από νέα δεδομένα στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή.
Η Δυτική Όχθη βράζει μετά την απαγωγή και δολοφονία του 16χρονου Παλαιστίνιου από τα Ανατολικά Ιεροσόλυμα. Οι συμπλοκές με τις δυνάμεις ασφαλείας του Ισραήλ αποτελούν σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Συγκεντρώσεις και διαμαρτυρίες κατά του Μαχμούντ Αμπάς, στον οποίο καταλογίζουν ενδοτικότητα απέναντι στο Ισραήλ, έχουν κάνει επίσης την εμφάνισή τους.
Η πιθανότητα ενός γενικότερου ξεσηκωμού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια νέα τρίτη ιντιφάντα, με κυρίαρχη την Ανατολική Ιερουσαλήμ, δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα.
Το προφίλ του Παλαιστίνιου προέδρου είναι ένα από τα θύματα των επιχειρήσεων στη Γάζα.
Το γεγονός της επιλογής του Αμπάς να αναβάλει για αργότερα το συνέδριο εκλογής νέου προέδρου της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (είχε προγραμματιστεί για τον Αύγουστο), σχετίζεται με την απώλεια ελέγχου σε κάποιες δομές της PLO.
Λαβωμένη αναμένεται και η προσπάθεια ουσιαστικής επαναπροσέγγισης μεταξύ Φατάχ και Χαμάς, όμως το σημαντικότερο όλων σύμφωνα με ξένους παρατηρητές είναι πως μέσα από την απαξίωση του Αμπάς, η ειρηνευτική διαδικασία μπορεί να μπει στο ψυγείο για πολύ καιρό.
Μπορεί ο πόλεμος στη Γάζα να τρομάζει, όμως η επόμενη ημέρα, με τα δεδομένα που δείχνουν να δημιουργούνται, τρομάζει εξίσου.