Είναι αληθές
πως κάθε κουλτούρα διατυπώνει μια πολιτισμική εικονολογία «αυτοεικόνων»
και «ετεροεικόνων». Η εν λόγω εικονολογία άλλοτε φορτίζεται ιδεολογικά
και άλλοτε επενδύεται με στερεότυπα πάνω στα οποία προβάλλονται οι
εθνικές, πολιτισμικές ταυτότητες. Ακόμα και η λογοτεχνία των τεσσάρων
τελευταίων αιώνων εμπεριέχει περιεχόμενα «δαιμονοποίησης», όπως βέβαια
και «εξιδανίκευσης» του Νότου. Ωστόσο από το 2007, χρονιά που ξέσπασε
η δομική κρίση του κεφαλαιοκρατικού συστήματος, την Ευρώπη κυβερνά ο
φόβος. Ο φόβος της απώλειας της εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση η
κυρίαρχη πολιτισμική κουλτούρα δαιμονολογεί και, κατά συνέπεια,
δαιμονοποιεί τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, οι οποίες με τη σειρά τους
δαιμονοποιούν -για παράδειγμα- τους μετανάστες που χρησιμεύουν σαν
φόβητρο.
Ταυτόχρονα μένουν στο απυρόβλητο οι πραγματικοί υπεύθυνοι (οι
πολιτικές) της ανεργίας, της μείωσης των μισθών, της ανασφάλειας και των
άλλων ανάλογων πληγών. Ο φόβος λοιπόν κυβερνά και, ως γνωστόν, οι
παντός είδους πόλεμοι τρέφονται με φόβο. Μετά από μια δεκαετία θητείας
στην ευρωπαϊκή οικογένεια -με τις όποιες καταγεγραμμένες αδυναμίες και
την όποια λαϊκή αποδοχή της θέσης της Κύπρου στην ΕΕ- τα δύο τελευταία
χρόνια η κατάσταση φαίνεται πως αλλάζει και στον τόπο μας. Από τη μία
πλευρά η υφαρπαγή ιδιωτικού πλούτου και δημοσίων πηγών από το
διευθυντήριο των Βρυξελών και, συνάμα, η πολιτική της ίδιας της ΕΕ με
τις αφερέγγυες διαδικασίες, τροφοδότησαν ανερυθρίαστα φαινόμενα
αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς και αρρωστημένου γραφειοκρατισμού που, ως
τέτοια, δεν κατευθύνουν το Νότο στην ισόρροπη ανάπτυξη. Σε κάθε
περίπτωση, η ευρωπαϊκή ενοποίηση αποπροσανατολίστηκε. Εστίασε
μονοδιάστατα στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο της νομισματικής ένωσης. Απέφυγε
να προωθήσει τη δημοσιονομική, την κοινωνική και, τελικά, την πολιτική
ενοποίηση της ΕΕ. Ακόμη και τα νεώτερα «κράτη-μέλη» είχαν ως κύριο
κίνητρο συμμετοχής τους την κοινοτική χρηματοδότηση ή την απόκτηση
συγκριτικών οικονομικών πλεονεκτημάτων. Δεν φάνηκε να έχουν ασπαστεί το
αρχικό όραμα της Ευρώπης της αλληλεγγύης και της βιώσιμης ειρήνης.
Στην παρούσα ιστορική συγκυρία οι αποκλίσεις από το Σύμφωνο Σταθερότητας και η οικονομική κατάρρευση των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου έχουν οδηγήσει την «Ευρωζώνη» σε ένα είδος ελεγχόμενης αποσύνθεσης ενώ την ίδια ώρα αναιρείται το κοινοτικό κεκτημένο στα θέματα των ανθρώπινων και εργασιακών δικαιωμάτων, των δημοκρατικών θεσμών και της κοινωνικής πολιτικής. Αντί επομένως οι Βρυξέλες να προχωρήσουν στην αλλαγή πολιτικής που να αποτυπώνει ένα σχέδιο για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική των δημοκρατικών θεσμών και των δημοσιών οικονομικών -συνοδευόμενο μάλιστα από την εμβάθυνση της ΕΕ- παρατηρούμε και βιώνουμε δυστυχώς στάσεις και συμπεριφορές δαιμονοποίησης των χωρών του Νότου.
Μπορεί ο ευρωπαϊκός δρόμος του Νότου να είναι κακοτράχαλος: ωστόσο, η κυρίαρχη προσέγγιση των ευρωκρατών που επιχειρούν να ενοχοποιήσουν το Νότο για όλα τα δεινά των Βρυξελών, είναι αφελής ενδεχομένως και εκ του πονηρού. Ο ρόλος των ευρωκρατών, των πολιτικών και οικονομικών ελίτ και των συστημικών τουςμέσων ενημέρωσης στην ενοχοποίηση-δαιμονοποίηση του Νότου είναι καθοριστικός, αν όχι ηγετικός. Οι εν λόγω κύκλοι έχουν βοηθήσει με κάθε τρόπο στην εκκόλαψη και προώθηση ακραίων αντιλήψεων και στερεότυπων για το καθεστώς, φερ' ειπείν, της εργασίας στο Νότο.
Στην Τσεχία είχε διατυπωθεί από τον πρώην πρωθυπουργό PetrNečas, πως «οι Έλληνες δεν δουλεύουν, κάθονται όλη μέρα, πίνουν ούζο και πρέπει να βγουν από την ΕΕ». Σε Αγγλία, Ολλανδία κ.λπ. ο ορισμός και η απαξίωση των «τεμπέληδων» αποτελεί αυτονόητη παραδοχή. Η άποψη πως «οι Έλληνες είναι οι μεγαλύτεροι τεμπέληδες του Νότου» συνδέεται εύκολα με την οικονομική κρίση. Στην πραγματικότητα, όλα τούτα αποτελούν φαντασιακές κατασκευές του κυρίαρχου λόγου. Αν κανείς ανατρέξει στις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα διαπιστώσει το αντίθετο.
Ότι δηλαδή οι Έλληνες ( για παράδειγμα) εργάστηκαν περισσότερο από όλους στη ζώνη του ευρώ, το 2011 με 2.032 ώρες εργασίας, ενώ τον ίδιο χρόνο οι Γάλλοι και οι Γερμανοί εργάστηκαν 1.413 ώρες και 1.440, αντίστοιχα. Εν κατακλείδι, εκείνο που προβληματίζει δεν είναι μόνο ο χαρακτήρας των στερεοτύπων, αλλά και τα συμφραζόμενα που δημιουργούν την εικόνα της αυταπάτης.
* Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του ινστιτούτου έρευνας «Προμηθέας».
Kώστας Γουλιάμος
- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/k-gouliamos/1412/207219/daimonopoiisi-tou-notou#sthash.WXptPcmo.dpuf