Σπύρος ΛίτσαςΔεν υπάρχει ανάλογο του ελληνικού παραδείγματος στο δυτικό
μεταπολεμικό παράδειγμα. Εκτός του πολυκατακερματισμένου εξωτερικού
δανεισμού με διαρκή προαπαιτούμενα, απαιτήσεις και όρους, που ως μόνιμη
επωδό έχουν τη λέξη «λιτότητα», η συνθήκη της εσωτερικής υποτίμησης
ωσμώθηκε με τις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής οικονομικής
διάρθρωσης, παράγοντας ένα εκρηκτικό μείγμα συστημικής αρρυθμίας και
κοινωνικής ριζοσπαστικοποίησης. Εκτός της αύξησης των φορολογικών
εισφορών για όλους τους Ελληνες, της μείωσης του εισοδήματος όλων των
εργαζομένων σε απίστευτα ποσοστά που ξεπερνούν το 40%, της ανεργίας που
πλέον μπορεί να παρομοιασθεί με τα ποσοστά κρατών της Ευρώπης του
Μεσοπολέμου, παράλληλα υφίστανται διαρκείς άμεσες και έμμεσες αυξήσεις
σε ΔΕΚΟ και τιμολόγια οργανισμών κοινής ωφέλειας, ενώ το κράτος πρόνοιας
έχει σηκώσει λευκή σημαία.Η κρίση των αμερικανικών sub-prime mortgages του 2008 που έπληξε με σφοδρότητα την Ευρώπη λίγο καιρό αργότερα οδήγησε το πεπερασμένο παραγωγικό μας μοντέλο οριστικά στις καλένδες. Τέσσερα χρόνια μετά όμως ακόμα αδυνατούμε να βρούμε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα προσφέρει τη δυνατότητα στην Ελλάδα να παράξει πρωτογενή πλούτο που θα διαχυθεί αναλογικά σε όλη την κοινωνία και όχι επιλεκτικά, θα δώσει την ευκαιρία στον επιχειρηματικό κόσμο να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας με μισθούς αξιοπρέπειας, ανάλογους του δυτικού κοινωνικού μοντέλου ανάπτυξης, και θα δημιουργήσει μια αχτίδα φωτός σε μια κοινωνία που μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια ζει με την ψευδαίσθηση ότι μόνο ένα θαύμα θα τη βγάλει από το τέλμα και θα της δώσει πίσω τη χαμένη αίγλη, το κύρος και το γόητρο και όχι ο συγκερασμός σκληρής δουλειάς και δημιουργικού σχεδιασμού με ορίζοντα το επόμενο χρονικό διάστημα.
Υπάρχει η λανθασμένη άποψη ότι το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο μπορεί να στηριχθεί μόνο σε δύο τομείς, στον τουρισμό και τη γεωργία. Η νέα κοινή αγροτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης, σε συνδυασμό με το ότι η ελληνική αγροτική παραγωγή εξαντλείται στην ποιότητα, μην έχοντας τα απαραίτητα ποσοτικά μεγέθη ώστε να εισχωρήσουμε σε κομβικές αγορές όπως αυτή της Κίνας ή της Ινδίας, δημιουργεί σημαντικούς περιορισμούς στην παραγόμενη αναπτυξιακή υπεραξία. Ο τουρισμός τώρα, από την άλλη, δίνει στην Ελλάδα σημαντικό ετήσιο συνάλλαγμα, αλλά είναι γεγονός ότι ακόμα δεν έχουμε επιτύχει να φτάσουμε στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων μας για πολλούς και διάφορους λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως το ότι, αν εξαιρέσει κάποιος τη Ρόδο, τη μεσσηνιακή και τη λακωνική Μάνη, την Ιθάκη και κάποια λίγα πλέον μέρη στην ανατολική Κρήτη, όλη η υπόλοιπη Ελλάδα έχει υποκύψει στο γνωστό «ισπανικό σύνδρομο» ή αλλιώς σε χαμηλού εισοδήματος τουρισμό, που δημιουργεί μεγαλύτερη φθορά από κέρδος.
Το ελληνικό παραγωγικό μοντέλο πρέπει να στηριχθεί σε αυτό που το διεθνές παράδειγμα ονομάζει κατάλληλο μοντέλο ανάπτυξης του 21ου αιώνα (21st century apt model of growth): συμμετοχή με αξιώσεις στην Τρίτη Βιομηχανική Επανάσταση (3-D printers), ποντοπόρος ναυτιλία, ενέργεια σε συνδυασμό με τις εναλλακτικές μορφές αυτής (παραγωγή ενέργειας μέσω των αστικών αποβλήτων, αιολική, ηλιακή, εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου), προστασία των υδάτινων πόρων και οικοδόμηση ενός έξυπνου κράτους με καλοπληρωμένους δημόσιους λειτουργούς που θα αξιολογούνται και θα υπηρετούν την κοινωνία, ισχυρή παιδεία και Δικαιοσύνη και αποδοτική αποτρεπτική δυναμική σκληρής ισχύος.
Χρειάζεται να επιταχυνθούν οι διαδικασίες δημιουργίας ενός σύγχρονου παραγωγικού μοντέλου και να κερδηθεί ο χαμένος καιρός, ώστε να μπορέσει η κοινωνία να ορθοποδήσει και να βρει ξανά τον βηματισμό της, αφού πλέον έχει εξαντλήσει τη δυνατότητα φοροδοτικής παροχής.
Σπύρος Ν. Λίτσας
