Ως ο απόλυτος κυρίαρχος των εξελίξεων στην Τουρκία προβάλλει ο Ταγίπ
Ερντογάν μετά τη νίκη του στις δημοτικές εκλογές και πλέον δίνει
ραντεβού για τον Αύγουστο, στην επόμενη και πιο κρίσιμη εκλογική μάχη
που θα διεκδικήσει -όπως όλα δείχνουν- το αξίωμα του πρώτου εκλεγμένου
προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Οχτώ
μεγάλες εκλογικές νίκες έχει καταγάγει ο Ταγίπ Ερντογάν και μάλιστα η
τελευταία υπό την ασφυκτική πίεση των συνεχών αποκαλύψεων σκανδάλων και
της υπονόμευσής του από το «παράλληλο κράτος» του Φ. ΓκιουλένΗ διαδρομή αυτή δεν είναι ούτε μονόδρομος ούτε στρωμένη με λουλούδια
για τον Τ. Ερντογάν, αλλά και για την Τουρκία η οποία παραδομένη εδώ και
μήνες στην εσωτερική σύγκρουση της κυβέρνησης με την Κοινότητα του Φ.
Γκιουλέν έχει σπρώξει κάτω από το χαλί σημαντικά και ζωτικής φύσης
προβλήματα που αφορούν και την εσωτερική κατάσταση αλλά κυρίως τη διεθνή
θέση και τον ρόλο της χώρας.
Ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να νιώθει
σουλτάνος μετά από οκτώ μεγάλες εκλογικές νίκες τα τελευταία 14 χρόνια
και μάλιστα η τελευταία υπό την ασφυκτική πίεση των συνεχών αποκαλύψεων
σκανδάλων και της υπονόμευσής του από το «παράλληλο κράτος» του Φ.
Γκιουλέν. Ομως δείχνει εγκλωβισμένος στην αλαζονεία ενός σουλτάνου χωρίς
τη μεγαλοψυχία και την ανεκτικότητα την οποία έδειχναν οι ιδεολογικοί
«πρόγονοί» του. Ετσι ο Ερντογάν «διάβασε» τον εκλογικό θρίαμβό του ως
«αθώωση» και «παραγραφή» των σκανδάλων και ως εντολή για ξεκαθάρισμα των
πολιτικών αντιπάλων του.
Η πόλωση και ο διχαστικός λόγος είναι η σταθερή τακτική του Ερντογάν που δεν κρύβει ότι σε αυτό τον δρόμο θα συνεχίσει μέχρι και τον Αύγουστο. Διαβλέποντας τις δυσκολίες συνεννόησης της αντιπολίτευσης για επιλογή κοινού υποψηφίου, ο Τούρκος ηγέτης ελπίζει ότι εάν δεν πετύχει το μαγικό ποσοστό του 50%+1 για να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, θα εκλεγεί πανηγυρικά στον δεύτερο, εφόσον έχει εξασφαλίσει και την υποστήριξη των Κούρδων, με την υπόσχεση της συνέχισης και ολοκλήρωσης της διαδικασίας ειρήνευσης και την παραδοσιακή εχθρότητά τους στα δυο μεγάλα κεμαλικά κόμματα CHP και ΜΗΡ.
Καθώς ο πρόεδρος Γκιουλ δεν έχει παραιτηθεί από την ιδέα να αποτελέσει μια συναινετική-ενωτική υποψηφιότητα για τις προεδρικές εκλογές δήλωσε την Τετάρτη ότι πρέπει να ανοίξει η συζήτηση και θα συζητήσει με τον Ερντογάν το θέμα των προεδρικών εκλογών. Ο Γκιουλ, αν και έχει διαφοροποιηθεί αισθητά όλους αυτούς τους μήνες από τον Ερντογάν, δεν έχει το θάρρος ούτε την πολιτική δύναμη για να συγκρουστεί με τον φίλο του και συνιδρυτή του ΑΚΡ.Δεν είναι τυχαίο ότι η απάντηση στον Γκιουλ ήρθε μια ημέρα αργότερα από τον τρίτο της «παρέας» των συνιδρυτών του κυβερνώντος κόμματος Μπουλέντ Αρίντς, που έσπευσε να δηλώσει ότι οι δημοτικές εκλογές «άνοιξαν τον δρόμο του Ερντογάν για το Προεδρικό Μέγαρο» και εάν το θελήσει ο νυν πρωθυπουργός τότε «ο κ. Γκιουλ θα σεβασθεί την επιθυμία του και θα υποστηρίξει την υποψηφιότητα Ερντογάν».
Βαθιά τραυματισμένη
Η Τουρκία βγαίνει βαθιά τραυματισμένη από την εσωτερική σύγκρουση εξουσίας που ξεκίνησε πέρυσι τον Μάιο με τα επεισόδια στο πάρκο Γκεζί, και κατέληξε στον πόλεμο αλληλοεξόντωσης με τον Φ. Γκιουλέν καθώς ανέδειξε τον βαθύ διχασμό της τουρκικής κοινωνίας και γιγάντωσε τα ελαττώματα του Τούρκου ηγέτη, του μεγαλύτερου ίσως μετά τον Κεμάλ.Η Τουρκία όμως έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά προκλήσεων στην εξωτερική πολιτική της, που απειλούν να την περιθωριοποιήσουν και να την καταστήσουν μέρος του προβλήματος της Μ. Ανατολής. Η αντιδημοκρατική συμπεριφορά με τις απαγορεύσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι απειλές εναντίον πολιτικών αντιπάλων αλλά και η προσωπική ατζέντα στα θέματα της Συρίας και του Ιράκ, έχουν επιφέρει σοβαρό ρήγμα στις σχέσεις του Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα. Το σοκ για τους υποστηρικτές της Τουρκίας στην ΕΕ ήταν μεγάλο, από την απαγόρευση του Twitter και την πρακτική που ακολούθησε το ΑΚΡ και ο Ερντογάν για την επιβολή ασφυκτικού ελέγχου στη δικαιοσύνη και στην αστυνομία, καθώς υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις...
Ο Ερντογάν έχει δεσμευθεί ότι μετά τις δημοτικές εκλογές θα υπάρξει πρωτοβουλία για τη λύση της κρίσης με το Ισραήλ, κάτι που έχει ζητήσει με ένταση η Ουάσιγκτον. Το Τελ Αβίβ έχει κάνει κάποιες κινήσεις καλής θέλησης επιτρέποντας κάποια φόρτια ανθρωπιστικής βοήθειας από την Τουρκία να φθάσουν στη Γάζα, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Ερντογάν είναι έτοιμος και πρόθυμος να ανταποκριθεί.
Μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις όμως είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης στη Συρία, όπου η Τουρκία έμεινε βαθύτατα εκτεθειμένη από τη διαρροή τις παραμονές των εκλογών της προβοκάτσιας που οργάνωνε η ΜΙΤ προκειμένου να προκληθεί και να νομιμοποιηθεί μια τουρκική στρατιωτική παρέμβαση. Η ενίσχυση ακραίων ισλαμικών ομάδων (και κάποιων υποτίθεται Τουρκομάνων) στη Βόρεια Συρία δημιουργεί νέα μέτωπα στην τουρκική εξωτερική πολιτική, ενώ ο πρόεδρος Ασαντ δείχνει να επιβιώνει και να αποτελεί μια οιονεί απειλή για την Τουρκία.
Παρακολουθεί τις εξελίξεις
Διακριτική στάση αναμονής από την Αθήνα
Η Αθήνα παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις στην Τουρκία και είναι χαρακτηριστικό ότι όλο αυτό το διάστημα και πριν την 1η Ιανουαρίου αλλά και μετά όταν ανέλαβε την προεδρία της ΕΕ έχει αποφύγει συστηματικά να κάνει την οποιαδήποτε αναφορά για τα τεκταινόμενα στην Αγκυρα.
Η ελληνική διπλωματία θεωρεί τον Ταγίπ Ερντογάν ως τον πλέον αξιόπιστο συνομιλητή που έχει βρεθεί στην ηγεσία της Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίες, αν και η εκτίμηση αυτή δεν έχει αποτυπωθεί σε ουσιαστικές κινήσεις από πλευράς του Τούρκου ηγέτη.
Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών πάντως αν και παραδέχονται ότι ο Τ. Ερντογάν δεν έκανε καν μια κίνηση έστω και συμβολική στο ανώδυνο θέμα της Χάλκης, ευελπιστούν ότι ο Τούρκος ηγέτης είναι ο μόνος που έχει την αναγκαία πολιτική δύναμη να προχωρήσει σε επίλυση του Κυπριακού, εάν οι διακοινοτικές συνομιλίες καταλήξουν σε αποτέλεσμα. Είναι επίσης και εκείνος που πολύ πιο πιεστικά θα διεκδικήσει την αναβάθμιση του ψευδοκράτους και την οριστικοποίηση της διχοτόμησης, εάν δεν υπάρξει συμφωνία.
Ο Ερντογάν, που πέραν των οθωμανικών αντιλήψεών του και του θρησκευτικού υπόβαθρού του δεν διαθέτει ιδιαίτερη γνώση των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής έχει αποδείξει πάντως ότι είναι ιδιαίτερα ανελαστικός σε θέματα που αφορούν τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης αλλά και την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών.
Ολο το προηγούμενο διάστημα η Αθήνα ανησυχούσε για το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης της Τουρκίας που θα είχε επιπτώσεις και πέραν των συνόρων της και η ευκαιρία που υπάρχει τώρα για ομαλοποίηση της κατάστασης στο εσωτερικό προσφέρει μια ανάσα. Ομως όπως παρατηρούν καλά ενημερωμένες πηγές όσο επικίνδυνη είναι η αποσταθεροποίηση της Τουρκίας τόσο ανησυχητική θα είναι η εξουσία ενός παντοδύναμου και ανεξέλεγκτου Ερντογάν, καθώς η αλαζονεία δεν ήταν ποτέ καλός σύμβουλος για την εξωτερική πολιτική μιας χώρας όπως είναι η Τουρκία.
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
Η πόλωση και ο διχαστικός λόγος είναι η σταθερή τακτική του Ερντογάν που δεν κρύβει ότι σε αυτό τον δρόμο θα συνεχίσει μέχρι και τον Αύγουστο. Διαβλέποντας τις δυσκολίες συνεννόησης της αντιπολίτευσης για επιλογή κοινού υποψηφίου, ο Τούρκος ηγέτης ελπίζει ότι εάν δεν πετύχει το μαγικό ποσοστό του 50%+1 για να εκλεγεί από τον πρώτο γύρο, θα εκλεγεί πανηγυρικά στον δεύτερο, εφόσον έχει εξασφαλίσει και την υποστήριξη των Κούρδων, με την υπόσχεση της συνέχισης και ολοκλήρωσης της διαδικασίας ειρήνευσης και την παραδοσιακή εχθρότητά τους στα δυο μεγάλα κεμαλικά κόμματα CHP και ΜΗΡ.
Καθώς ο πρόεδρος Γκιουλ δεν έχει παραιτηθεί από την ιδέα να αποτελέσει μια συναινετική-ενωτική υποψηφιότητα για τις προεδρικές εκλογές δήλωσε την Τετάρτη ότι πρέπει να ανοίξει η συζήτηση και θα συζητήσει με τον Ερντογάν το θέμα των προεδρικών εκλογών. Ο Γκιουλ, αν και έχει διαφοροποιηθεί αισθητά όλους αυτούς τους μήνες από τον Ερντογάν, δεν έχει το θάρρος ούτε την πολιτική δύναμη για να συγκρουστεί με τον φίλο του και συνιδρυτή του ΑΚΡ.Δεν είναι τυχαίο ότι η απάντηση στον Γκιουλ ήρθε μια ημέρα αργότερα από τον τρίτο της «παρέας» των συνιδρυτών του κυβερνώντος κόμματος Μπουλέντ Αρίντς, που έσπευσε να δηλώσει ότι οι δημοτικές εκλογές «άνοιξαν τον δρόμο του Ερντογάν για το Προεδρικό Μέγαρο» και εάν το θελήσει ο νυν πρωθυπουργός τότε «ο κ. Γκιουλ θα σεβασθεί την επιθυμία του και θα υποστηρίξει την υποψηφιότητα Ερντογάν».
Βαθιά τραυματισμένη
Η Τουρκία βγαίνει βαθιά τραυματισμένη από την εσωτερική σύγκρουση εξουσίας που ξεκίνησε πέρυσι τον Μάιο με τα επεισόδια στο πάρκο Γκεζί, και κατέληξε στον πόλεμο αλληλοεξόντωσης με τον Φ. Γκιουλέν καθώς ανέδειξε τον βαθύ διχασμό της τουρκικής κοινωνίας και γιγάντωσε τα ελαττώματα του Τούρκου ηγέτη, του μεγαλύτερου ίσως μετά τον Κεμάλ.Η Τουρκία όμως έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά προκλήσεων στην εξωτερική πολιτική της, που απειλούν να την περιθωριοποιήσουν και να την καταστήσουν μέρος του προβλήματος της Μ. Ανατολής. Η αντιδημοκρατική συμπεριφορά με τις απαγορεύσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι απειλές εναντίον πολιτικών αντιπάλων αλλά και η προσωπική ατζέντα στα θέματα της Συρίας και του Ιράκ, έχουν επιφέρει σοβαρό ρήγμα στις σχέσεις του Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Ομπάμα. Το σοκ για τους υποστηρικτές της Τουρκίας στην ΕΕ ήταν μεγάλο, από την απαγόρευση του Twitter και την πρακτική που ακολούθησε το ΑΚΡ και ο Ερντογάν για την επιβολή ασφυκτικού ελέγχου στη δικαιοσύνη και στην αστυνομία, καθώς υπό αυτές τις συνθήκες δεν είναι δυνατόν να προχωρήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις...
Ο Ερντογάν έχει δεσμευθεί ότι μετά τις δημοτικές εκλογές θα υπάρξει πρωτοβουλία για τη λύση της κρίσης με το Ισραήλ, κάτι που έχει ζητήσει με ένταση η Ουάσιγκτον. Το Τελ Αβίβ έχει κάνει κάποιες κινήσεις καλής θέλησης επιτρέποντας κάποια φόρτια ανθρωπιστικής βοήθειας από την Τουρκία να φθάσουν στη Γάζα, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Ερντογάν είναι έτοιμος και πρόθυμος να ανταποκριθεί.
Μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις όμως είναι η αντιμετώπιση της κατάστασης στη Συρία, όπου η Τουρκία έμεινε βαθύτατα εκτεθειμένη από τη διαρροή τις παραμονές των εκλογών της προβοκάτσιας που οργάνωνε η ΜΙΤ προκειμένου να προκληθεί και να νομιμοποιηθεί μια τουρκική στρατιωτική παρέμβαση. Η ενίσχυση ακραίων ισλαμικών ομάδων (και κάποιων υποτίθεται Τουρκομάνων) στη Βόρεια Συρία δημιουργεί νέα μέτωπα στην τουρκική εξωτερική πολιτική, ενώ ο πρόεδρος Ασαντ δείχνει να επιβιώνει και να αποτελεί μια οιονεί απειλή για την Τουρκία.
Παρακολουθεί τις εξελίξεις
Διακριτική στάση αναμονής από την Αθήνα
Η Αθήνα παρακολουθεί προσεκτικά τις εξελίξεις στην Τουρκία και είναι χαρακτηριστικό ότι όλο αυτό το διάστημα και πριν την 1η Ιανουαρίου αλλά και μετά όταν ανέλαβε την προεδρία της ΕΕ έχει αποφύγει συστηματικά να κάνει την οποιαδήποτε αναφορά για τα τεκταινόμενα στην Αγκυρα.
Η ελληνική διπλωματία θεωρεί τον Ταγίπ Ερντογάν ως τον πλέον αξιόπιστο συνομιλητή που έχει βρεθεί στην ηγεσία της Τουρκίας τις τελευταίες δεκαετίες, αν και η εκτίμηση αυτή δεν έχει αποτυπωθεί σε ουσιαστικές κινήσεις από πλευράς του Τούρκου ηγέτη.
Πηγές του υπουργείου Εξωτερικών πάντως αν και παραδέχονται ότι ο Τ. Ερντογάν δεν έκανε καν μια κίνηση έστω και συμβολική στο ανώδυνο θέμα της Χάλκης, ευελπιστούν ότι ο Τούρκος ηγέτης είναι ο μόνος που έχει την αναγκαία πολιτική δύναμη να προχωρήσει σε επίλυση του Κυπριακού, εάν οι διακοινοτικές συνομιλίες καταλήξουν σε αποτέλεσμα. Είναι επίσης και εκείνος που πολύ πιο πιεστικά θα διεκδικήσει την αναβάθμιση του ψευδοκράτους και την οριστικοποίηση της διχοτόμησης, εάν δεν υπάρξει συμφωνία.
Ο Ερντογάν, που πέραν των οθωμανικών αντιλήψεών του και του θρησκευτικού υπόβαθρού του δεν διαθέτει ιδιαίτερη γνώση των θεμάτων της εξωτερικής πολιτικής έχει αποδείξει πάντως ότι είναι ιδιαίτερα ανελαστικός σε θέματα που αφορούν τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης αλλά και την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ των δυο χωρών.
Ολο το προηγούμενο διάστημα η Αθήνα ανησυχούσε για το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης της Τουρκίας που θα είχε επιπτώσεις και πέραν των συνόρων της και η ευκαιρία που υπάρχει τώρα για ομαλοποίηση της κατάστασης στο εσωτερικό προσφέρει μια ανάσα. Ομως όπως παρατηρούν καλά ενημερωμένες πηγές όσο επικίνδυνη είναι η αποσταθεροποίηση της Τουρκίας τόσο ανησυχητική θα είναι η εξουσία ενός παντοδύναμου και ανεξέλεγκτου Ερντογάν, καθώς η αλαζονεία δεν ήταν ποτέ καλός σύμβουλος για την εξωτερική πολιτική μιας χώρας όπως είναι η Τουρκία.
ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr
