Οι
υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ (Τζον Κέρι), της Ρωσίας (Σεργκέι Λαβρόφ),
της Ουκρανίας (Αντρίι Ντεστσίτσα) και η επικεφαλής της ευρωπαϊκής
διπλωματίας Κάθριν Αστον κατέληξαν τη Μ. Πέμπτη σε μια εύθραυστη
συμφωνία που προβλέπει τον αφοπλισμό όλων των παράνομων ένοπλων ομάδων
και την εκκένωση-παράδοση των κτιρίων που έχουν καταληφθεί από
φιλορώσους.Είναι σαφές πως η Ουκρανία δεν θα είναι
ποτέ ξανά η ίδια. Οπως είναι επίσης σαφές πως ο διεθνής διπλωματικός
μαραθώνιος για το μέλλον της θα συνεχιστεί και το επόμενο διάστημα με
αμείωτη ένταση. Η ρωσική στάση θα αποτελέσει γνώμονα για τις εξελίξεις
και υπ' αυτή την έννοια έχουν ιδιαίτερη σημασία όσα είπε ο Πούτιν τη Μ.
Πέμπτη από τηλεοράσεως.
Η τετραμερής συμφωνία που επετεύχθη λίγες ώρες αργότερα στη Γενεύη με στόχο την αποκλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Ουκρανία δεν αναιρεί τις εξαγγελίες του Ρώσου προέδρου. Αντιθέτως, όσα διακήρυξε ο Πούτιν θέτουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να λειτουργήσει ο όποιος οδικός χάρτης εξόδου από την ουκρανική κρίση.
Οι φιλορώσοι κατέλαβαν έξι και ακινητοποίησαν άλλα 15 ουκρανικά τεθωρακισμένα τα οποία είχαν σταλεί για να επιβάλουν την τάξη.
«Ολες οι παράνομες ένοπλες ομάδες πρέπει να αφοπλιστούν, όλα τα παρανόμως καταληφθέντα κτίρια πρέπει να παραδοθούν στους νόμιμους κατόχους τους, όλοι οι δρόμοι, οι πλατείες και οι λοιποί δημόσιοι χώροι στις ουκρανικές πόλεις πρέπει να απελευθερωθούν», σημειώνεται στη σχετικό ανακοινωθέν, το οποίο υπόσχεται αμνηστία για όσους από τους καταληψίες-ακτιβιστές συμμορφωθούν. Ωστόσο, εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως το κείμενο της συμφωνίας κάνει αναφορά στην ανάγκη αλλαγής του ουκρανικού συντάγματος μέσω εθνικού διαλόγου (στον οποίο θα έχουν λόγο και οι ρωσόφωνοι της Ανατολής), αλλά όχι και στις προεδρικές εκλογές της 25ης Μαΐου (που ουδείς μπορεί να πει εάν θα διεξαχθούν και υπό ποίες συνθήκες).
Αυτό που μένει τώρα είναι να εφαρμοστούν στην πράξη όσα υπαγόρευσαν οι τέσσερις από τη Γενεύη. Η υλοποίηση των βημάτων προόδου θα είναι δύσκολη υπόθεση. Ενδεικτική είναι η δήλωση του Ουκρανού ΥΠΕΞ που χαρακτήρισε «κρίσιμες» τις επόμενες ημέρες, καθώς και του Τζον Κέρι που τόνισε πως κανένας δεν πρέπει να φύγει από τη Γενεύη με την αίσθηση πως ολοκληρώθηκε η δουλειά. Υπενθυμίζεται άλλωστε πως τους τελευταίους μήνες είδαμε στην Ουκρανία και άλλες συμφωνίες που κατέρρευσαν (μία πριν από την ανατροπή του Γιανουκόβιτς και άλλη μία πριν από την... απόσχιση της Κριμαίας).
Νέες κυρώσεις
Σε περίπτωση που η συμφωνία της Γενεύης έχει κι αυτή την ίδια τύχη, τότε ο ψυχροπολεμικός διχασμός θα είναι ακόμη μεγαλύτερος. Ο Αμερικανός ΥΠΕΞ προειδοποίησε άλλωστε πως εάν η Ουάσιγκτον δεν δει πρόοδο, «δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιβάλει μεγαλύτερες κυρώσεις στη Ρωσία». Συμπτωματικά, ο Πούτιν είχε νωρίτερα παρομοιάσει τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας με «παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων».Από τις διάφορες «σκληρές αλήθειες» που είπε ο Ρώσος πρόεδρος κατά την τηλεοπτική του εμφάνιση τη Μ. Πέμπτη, ιδιαίτερη «ουσία» είχε η φράση: «όταν υπάρχει ισορροπία ισχύος, τότε υπάρχει επιθυμία για διαπραγμάτευση». Η Μόσχα αντιμετώπισε την ανατροπή του Γιανουκόβιτς ως πλήγμα εναντίον της ρωσικής ισχύος ενορχηστρωμένο από τη Δύση και απάντησε προσαρτώντας την Κριμαία. «Η απόφασή μας για την Κριμαία οφειλόταν εν μέρει στη σκέψη πως αν δεν κάνουμε τίποτε, τότε κάποια στιγμή, καθοδηγούμενο από τις ίδιες αρχές, το ΝΑΤΟ θα παρέσυρε και την Ουκρανία στους κόλπους του», δήλωσε απερίφραστα ο Πούτιν.Υπενθυμίζεται άλλωστε πως το ΝΑΤΟ είχε το 2008 δεσμευτεί πως κάποια στιγμή στο μέλλον θα προσαρτήσει και την Ουκρανία. Ο Ρώσος πρόεδρος ωστόσο τόνισε και κάτι άλλο: πως η Μόσχα «θα κάνει ό,τι είναι δυνατό για να βοηθήσει τους ρωσόφωνους της Ανατολικής Ουκρανίας να καθορίσουν ανεξάρτητα τη μοίρα τους». «Αυτή είναι η νέα Ρωσία. Το Χάρκοβο, το Λούχανσκ, το Ντονέτσκ, η Οδησσός δεν ήταν κομμάτι της Ουκρανίας τον καιρό του τσάρου. Μεταφέρθηκαν εκεί το 1920. Γιατί; Ενας Θεός ξέρει», συνέχισε ο Πούτιν, ο οποίος επί της ουσίας ζητά ένα πράγμα: τη μετατροπή της Ουκρανίας σε ομοσπονδία με ενισχυμένες εξουσίες-αυτονομία για τις ανατολικές περιφέρειες.
Kράτος σε αποσύνθεση
Το Κίεβο απειλεί και... πυροβολεί τα πόδια του
Εάν αποδείχτηκε ένα πράγμα από τις εξελίξεις των τελευταίων ημερών στην Ουκρανία, αυτό ήταν η σχεδόν απόλυτη αδυναμία του Κιέβου να θέσει υπό τον έλεγχό του την κατάσταση στα ανατολικά της χώρας.Υπό αυτό το πρίσμα δε, καθίσταται εξαιρετικά αμφίβολη και η εφαρμογή της συμφωνίας της Γενεύης για τον αφοπλισμό των φιλορώσων ακτιβιστών. Το Κίεβο έδειξε πως δεν είναι σε θέση να επιβάλει-επιβλέψει έναν τέτοιο αφοπλισμό. Ως εκ τούτου, είναι στη «διακριτική ευχέρεια» των ίδιων των φιλορώσων ενόπλων με τα καλυμμένα πρόσωπα και τις στολές παραλλαγής που κανείς δεν ξέρει από πού ακριβώς προέρχονται (οι Δυτικοί καταγγέλλουν πως πρόκειται για μέλη των ρωσικών ειδικών δυνάμεων αλλά η Μόσχα το αρνείται κατηγορηματικά) να αποφασίσουν να... αφοπλιστούν μόνοι τους.Η νέα κυβέρνηση του Κιέβου προσπάθησε αλλά δεν τα κατάφερε. Εστειλε (την περασμένη Τρίτη) τα στρατεύματά της στην Ανατολική Ουκρανία για να αποκαταστήσουν την τάξη αλλά με απογοητευτικά αποτελέσματα.Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ακόμη και εξευτελιστικά. Ενοπλοι φιλορώσοι κατέλαβαν έξι ουκρανικά τεθωρακισμένα στην πόλη Κραματόρσκ, τους «φόρεσαν» ρωσικές σημαίες και έκαναν... παρέλαση στη γειτονική πόλη Σλαβιάνσκ υπό τις ιαχές «Ρωσία! Ρωσία!».
Παράλληλα, άλλα 15 ουκρανικά τεθωρακισμένα μαζί με τους στρατιώτες τους ακινητοποιήθηκαν για αρκετές ώρες από φιλορώσους και εξαναγκάστηκαν να παραδώσουν μέρος του οπλισμού τους στους ακτιβιστές. Στη Μαριούπολη, φιλορώσοι αποπειράθηκαν να καταλάβουν την ουκρανική στρατιωτική βάση με αποτέλεσμα να ακολουθήσει συμπλοκή στην οποία έχασαν τη ζωή τους τρία άτομα. Σε αντίδραση, λίγες ώρες μετά, εκατοντάδες φιλορώσοι κατέβηκαν στους δρόμους της πόλης διαδηλώνοντας ενάντια στην κυβέρνηση του Κιέβου.
Χάος
Ενδεικτικό του χάους είναι το γεγονός πως το Κίεβο έσπευσε ακόμη και να διαλύσει μονάδες του ουκρανικού στρατού (συγκεκριμένα, την 25η ταξιαρχία αλεξιπτωτιστών) με την κατηγορία πως «επέδειξαν δειλία και κατέθεσαν τα όπλα».Ενδεικτικές της σύγχυσης ήταν και διάφορες άλλες κινήσεις των Ουκρανών: για παράδειγμα η απόφασή τους «να απαγορεύσουν την είσοδο στην Ουκρανία σε οποιονδήποτε άρρενα Ρώσο υπήκοο ηλικίας 16 έως 60 ετών» αλλά και στους Ουκρανούς ηλικίας 16 έως 60 ετών και τις Ουκρανές ηλικίας 20 έως 35 ετών «που κατοικούν στο έδαφος της αυτόνομης Δημοκρατίας της Κριμαίας και της Σεβαστούπολης».Αίσθηση προκάλεσε και το ψήφισμα με το οποίο το ουκρανικό Κοινοβούλιο ζητά την «επαναφορά χωρίς καθυστέρηση της υποχρεωτικής στράτευσης των πολιτών» προκειμένου να «ενισχυθούν οι αμυντικές ικανότητες της χώρας έναντι της ρωσικής επιθετικότητας».Ολα αυτά βέβαια προφανώς δεν έχουν καμία ουσία όταν γίνονται από μια χώρα με σοβαρές οργανωτικές αρρυθμίες, μεγάλες ελλείψεις (έως και 40%) σε στρατιωτικό εξοπλισμό και ακόμη μεγαλύτερα-σοβαρότερα οικονομικά προβλήματα.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΚΑΦΙΔΑΣ
gskafidas@pegasus.gr
