Η διαδικασία αυτή, που έχει δρομολογηθεί με πρωτοβουλία της Κομισιόν και θα ολοκληρωθεί με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Υπουργών και την ψήφο του Ευρωκοινοβουλίου, ανοίγει έναν διάδρομο για να γίνει δυνατή η οικονομική και γεωπολιτική εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων φυσικού αερίου, γύρω από τους οποίους αναδιατάσσεται όχι μόνο ο ενεργειακός χάρτης της Ευρώπης, αλλά και οι οικονομικές και πολιτικές ισορροπίες μεταξύ Ελλάδας και Ευρωζώνης.
Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, η ελληνική κυβέρνηση έχει επισπεύσει τη διαδικασία χορήγησης αδειών έρευνας/εξόρυξης στις μη αμφισβητούμενες περιοχές της Δυτικής και Νοτιοδυτικής Ελλάδας.
Προς άρση παρεξηγήσεων, βέβαια, διπλωματικές πηγές στις Βρυξέλλες διευκρινίζουν ότι, ενώ το θέμα θα ανοίξει επίσημα περί τα μέσα της άνοιξης (ελληνική προεδρία), θα εγκριθεί το φθινόπωρο (ιταλική προεδρία) από το νέο Ευρωκοινοβούλιο που θα προκύψει από τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Σε κάθε περίπτωση, όμως, «δεν πρόκειται για διαδικασία που θα καταλήξει... στις ελληνικές καλένδες».
Αυτό ανοίγει διάπλατα πλέον τις πόρτες για την οριοθέτηση ΑΟΖ μέσα στο 2014 με τις χώρες της Ευρωζώνης, αλλά και τρίτες χώρες, «κοινή συναινέσει», όπου αυτό είναι ήδη ώριμο. Το γεγονός αυτό, από τη μια πλευρά, οριοθετεί ως ευρωπαϊκά τα ενεργειακά αποθέματα των περιοχών που θα ανήκουν στις ΑΟΖ αυτές και, από την άλλη, επιτρέπει την ταχύτερη προώθηση των διαδικασιών εκμετάλλευσής τους.
Για την Ελλάδα, αυτό εισάγει ως ισχυρό παράγοντα στην οικονομική και πολιτική ατζέντα την οριστική «χαρτογράφηση» και δρομολόγηση της εκμετάλλευσης των ενεργειακών πόρων φυσικού αερίου, που έχουν εντοπιστεί τόσο στις δυτικές και νοτιοδυτικές θαλάσσιες περιοχές όσο και στις νότιες θαλάσσιες περιοχές.
Ο σχεδιασμός, σύμφωνα με τις διαθέσιμες πληροφορίες, δρομολογεί ένα χρονοδιάγραμμα εξελίξεων που ένα μέρος του ολοκληρώνεται πριν από τις ευρωεκλογές και ένα δεύτερο μετά τις ευρωεκλογές. Συγκεκριμένα, με πρωτοβουλία της Κομισιόν, το θέμα θα παρουσιαστεί (το πρώτο βήμα έγινε στις αρχές του καλοκαιριού το 2013) ως ώριμο για προώθηση και θα αποκτήσει «χώρο» στην ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου το επόμενο τρίμηνο με επίσημες ανακοινώσεις, πριν οδηγηθεί προς ψήφιση στο Ευρωκοινοβούλιο το φθινόπωρο.
Ο οδικός άξονας
Δεδομένου ότι η Ζώνη νοτίως του Καστελόριζου έχει ανάψει «κόκκινο συναγερμό» στην Άγκυρα, η ελληνική κυβέρνηση κινείται, όπως υποστηρίζεται αρμοδίως, «εξαιρετικά προσεκτικά» και «κυκλωτικά» σε δύο χρόνους και σε δύο κατευθύνσεις. Σε πρώτο χρόνο, θα επιδιωχθεί η δρομολόγηση των ΑΟΖ που αφορούν γειτνίαση με χώρες της Ε.Ε. ή χώρες που βρίσκονται σε διαδικασία διαπραγματεύσεων ένταξης και, σε δεύτερο χρόνο, με τρίτες χώρες ή χώρες όπου διαπιστώνονται προβλήματα στη διαπραγμάτευση ένταξης. Η μια κατεύθυνση, που θα δρομολογηθεί σε πρώτο χρόνο, αφορά το κλείσιμο εκκρεμοτήτων προς δυσμάς, αφήνοντας τον χειρισμό, σε δεύτερο χρόνο, της εξ ανατολών οριοθέτησης στα ευρωπαϊκά κέντρα και το Ισραήλ.
Έτσι, κατά τις ίδιες πληροφορίες, εντείνονται οι διεργασίες για τις ΑΟΖ Ελλάδας-Ιταλίας (και συζευκτικά με τη Μάλτα). Επίσης, μεταξύ Ελλάδας-Αλβανίας, με την οποία η Αθήνα είχε προχωρήσει πολύ το 2009, αλλά τα Τίρανα υπαναχώρησαν και, πλέον, «επιστρέφουν» στη διαδικασία, λόγω και της έναρξης της ενταξιακής της πορείας στην Ε.Ε.
Σε προχωρημένο στάδιο βρίσκονται οι συζητήσεις με το Κάιρο για την ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου. Στην επίσημη συνάντηση του μεταβατικού προέδρου της χώρας, Αντλί Μανσούρ, με τον Κάρολο Παπούλια στο Προεδρικό Μέγαρο, το θέμα τέθηκε «επί τάπητος» και οι πληροφορίες μιλούν για αρχή του τέλους σε μια εκκρεμότητα που διαρκεί δέκα χρόνια.
Ο δεύτερος χρόνος αφορά το ακανθώδες θέμα της χάραξης ΑΟΖ νοτίως του Καστελόριζου και οι χειρισμοί, κατά τους σχεδιασμούς, θα γίνουν από την Ε.Ε., «βοηθούντος του Ισραήλ, που την προωθεί με επιμονή λόγω του ορυκτού πλούτου που βρίσκεται σε αυτήν».
Προσδοκίες για θέση ευρωπαϊκού κόμβου υδρογονανθράκων
Η «ευρωπαϊκή ασπίδα» στην προώθηση της ελληνικής ΑΟΖ στο Αιγαίο εντάχθηκε στις συζητήσεις λίγο πριν από τα τέλη του 2012. Ο Έλληνας πρωθυπουργός αναφέρθηκε πρώτη φορά σε αυτήν στις αρχές του 2013, με αφορμή την επίσημη επίσκεψη στην Αθήνα του Φρανσουά Ολάντ και τρεις ημέρες μετά το περίφημο kazan-kazan (win-win) του Ταγίπ Ερντογάν.
Ο πρωθυπουργός, με τον Γάλλο πρόεδρο δίπλα του, έθεσε θέμα κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ΑΟΖ: «Τα ενεργειακά αποθέματα της Ελλάδας βρίσκονται στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Αποτελούν πλουτοπαραγωγικές πηγές ευρύτερα της Ευρώπης. Το δικαίωμα να ανακηρύξει ΑΟΖ η Ελλάδα από το Δίκαιο της Θάλασσας το έχει όποτε θέλει να το κάνει. Θα το κάνουμε με τις σωστές κινήσεις. Θέλουμε να λύσουμε όλα τα προβλήματα φιλικά και ειρηνικά, διότι, άλλωστε, είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης. Η Ελλάδα θα μπορέσει με αυτές τις πηγές της να εφοδιάζει, να γίνει κόμβος υδρογονανθράκων για ολόκληρη την Ευρώπη».
Στο ίδιο μοτίβο κινήθηκε και τον Αύγουστο, στη συνάντησή του με τον Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο – όπου, επιπλέον, αξιολόγησε και οικονομικά τον «πλούτο» που κρύβει η περιοχή.
Οι αναφορές πύκνωσαν όσο πλησίαζε η ανάληψη της προεδρίας της Ε.Ε. Τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο Ευ. Βενιζέλος, κυρίως με την ιδιότητα του υπουργού Εξωτερικών, ανέδειξαν την ΑΟΖ ως προτεραιότητα της ελληνικής προεδρίας: «Οι θαλάσσιες ζώνες και η ενεργειακή πολιτική είναι κεντρική προτεραιότητα της εξωτερικής πολιτικής», έχει δηλώσει χαρακτηριστικά ο κ. Βενιζέλος, με την επισήμανση ότι «οι γύροι των ελληνοτουρκικών διερευνητικών επαφών έχουν τώρα διευρυνθεί και αφορούν όλες τις θαλάσσιες ζώνες και την Ανατολική Μεσόγειο».
* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 25ης Ιανουαρίου
