Εγιναν λάθη, αλλά η τρόικα ήταν
απαραίτητη και πέτυχε να αποτρέψει την πτώχευση αρκετών ευρωπαϊκών
χωρών, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο αντιπρόεδρος του
Ευρωκοινοβουλίου και επικεφαλής της Επιτροπής που διερευνά τη λειτουργία
της τρόικας, Οτμαρ Κάρας, ο οποίος αφικνείται σήμερα στην Αθήνα με
στόχο να αποτιμήσει την εφαρμογή του Μνημονίου στην ελληνική οικονομία
και κοινωνία. «Ημασταν αναγκασμένοι να επιδιορθώσουμε το πλοίο εν μέσω
καταιγίδας. Και η καταιγίδα δεν έχει ακόμη περάσει. Αλλά σώσαμε το
πλοίο. Και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουν όλοι», σημειώνει ο Αυστριακός
ευρωβουλευτής, ο οποίος υπογραμμίζει ότι η απουσία των αναγκαίων
μηχανισμών εντός της Ε.Ε. κατέστησε αναπόφευκτη την εμπλοκή του ΔΝΤ που
διέθετε την τεχνογνωσία. Ο ίδιος, πάντως, σπεύδει να ταχθεί υπέρ της
δημιουργίας ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου που θα βοηθά σε
ανάλογες καταστάσεις στο μέλλον. Ο κ. Κάρας και η αντιπροσωπεία της
Επιτροπής θα συναντηθούν με τον υπ. Οικονομικών Γ. Στουρνάρα, τον
πρόεδρο και επιτροπές της Βουλής, στελέχη τραπεζών και επιμελητηρίων και
εκπροσώπους του ΣΕΒ, της ΓΣΕΒΕΕ, της ΑΔΕΔΥ και της ΓΣΕΕ.
– Πώς αποτιμάτε τη μέχρι τώρα λειτουργία της τρόικας;
– Η τρόικα ήταν ενδιάμεση λύση. Υπήρχε ανάγκη για ένα εργαλείο όπως η τρόικα, η οποία απέτρεψε την πτώχευση αρκετών χωρών. Χωρίς την τρόικα σήμερα η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε μεμονωμένη απόφασή της και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων ήταν τέλειες. Η παρούσα κρίση της Ευρώπης είναι η μεγαλύτερη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κανείς, καμία χώρα, κανένας θεσμός, δεν ήταν προετοιμασμένοι για μια τέτοια κατάσταση. Ημασταν αναγκασμένοι να επιδιορθώσουμε το πλοίο εν μέσω καταιγίδας. Και η καταιγίδα δεν έχει ακόμη περάσει. Αλλά σώσαμε το πλοίο. Και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουν όλοι. Ομως, τώρα οφείλουμε να αναρωτηθούμε τι πρέπει να γίνει, και καλύτερα, σε παρόμοιες περιπτώσεις στο μέλλον.
– Ως η πρώτη χώρα που εφήρμοσε Μνημόνιο, μήπως η Ελλάδα έπεσε θύμα πειραματισμών;
– Οι συναντήσεις μας στην Αθήνα θα βοηθήσουν να δούμε και αυτό. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν εσωτερικά εργαλεία για την περίπτωση όπου μια τοπική κυβέρνηση απειλείται με πτώχευση. Στη χώρα μου, σε μια τέτοια κατάσταση, ο περιφερειακός κυβερνήτης στέλνει έναν τοπικό επίτροπο στην προβληματική πόλη και ο επίτροπος αναλαμβάνει τα λογιστικά. Ολες οι χώρες της Ευρώπης διαθέτουν τέτοιους μηχανισμούς. Στο επίπεδο της Ε.Ε. δεν έχουμε ακόμη κάτι ανάλογο. Η τρόικα ήταν προσωρινή λύση. Οταν επισκευάζεις το πλοίο στη θάλασσα, εν μέσω καταιγίδας, είναι προφανές ότι όλοι ταλαιπωρούνται. Φυσικά, μια τέτοια πορεία έχει σκαμπανεβάσματα. Η καταιγίδα έδειξε σε ποιους τομείς η Ε.Ε. ήταν ανίκανη να ενεργήσει αποτελεσματικά. Γι’ αυτό πρέπει να διδαχθούμε από αυτήν την εμπειρία ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι στο μέλλον.
– Πρέπει να υπάρξουν ευθύνες για τις ενέργειες της τρόικας;
– Επιθυμώ αλληλεγγύη εντός της Ε.Ε. Ομως, χρειαζόμαστε εργαλεία για να οργανώσουμε την αλληλεγγύη καλύτερα, και αυτά απαιτούν διαφάνεια, δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Εάν η κοινότητα βοηθά ένα μέλος της που ασθενεί, αυτοί που βοηθούν πρέπει να είναι σίγουροι ότι η βοήθειά τους χρησιμοποιείται σωστά, και αυτοί που τη λαμβάνουν έχουν το δικαίωμα να είναι καλύτερα ενημερωμένοι. Μόνον εάν η διαδικασία είναι διαφανής και εμπλέκονται τα Κοινοβούλια, θα δεχθούν όλοι να προσπαθήσουν.
– Τα Μνημόνια πρέπει να είναι απόρροια τεχνοκρατικών αναλύσεων ή να λαμβάνουν υπόψη την κοινωνική πραγματικότητα και τις πολιτικές επιπτώσεις;
– Κάθε λογική πολιτική απόφαση απαιτεί αυτές τις δύο οπτικές. Δεν μπορείς να ασκείς πολιτική εάν δεν βασίζεσαι σε ακριβή ανάλυση των δεδομένων. Ολα τα άλλα είναι φαντασιώσεις. Από την άλλη δεν μπορείς να ασκήσεις πολιτική εάν η κοινωνία δεν καταλαβαίνει τι γίνεται. Εάν οι πολίτες δεν κατανοούν τι κάνεις, δεν θα σε ακολουθήσουν. Γι’ αυτό δημιουργήθηκαν τα Κοινοβούλια. Για να υπάρχει ένας χώρος για δημόσιο διάλογο και οικοδόμηση συναίνεσης, ίσως όχι απ’ όλους, αλλά από μια πλειοψηφία. Αυτός είναι ο λόγος που θέλω τα Κοινοβούλια να συμμετέχουν στις αποφάσεις της τρόικας.
– Το ΔΝΤ παραδέχθηκε λάθη στους πολλαπλασιαστές. Τίθεται το ερώτημα αν δόθηκε στην Ελλάδα η σωστή συνταγή.
– Το Ευρωκοινοβούλιο δεν θα κρίνει το ένα ή το άλλο συγκεκριμένο μέτρο από το παρελθόν, αλλά θα προτείνει επιλογές για να οργανωθεί καλύτερα η τρόικα στο μέλλον. Σας τονίζω ξανά ότι η επιδιόρθωση ενός πλοίου εν μέσω καταιγίδας είναι δύσκολο εγχείρημα. Γι’ αυτό πρέπει να διδαχθούμε το σωστό μάθημα.
– Σας ικανοποίησαν οι απαντήσεις των κ. Τρισέ, Ρεν και Ρέγκλινγκ, στις πρόσφατες ακροάσεις της Επιτροπής σας;
– Η εκ μέρους μας αποτίμηση του έργου της τρόικας επιχειρεί να λάβει υπόψη πολλές διαφορετικές πτυχές. Οι ακροάσεις με τους κ. Ρεν, Τρισέ, Ρέγκλινγκ κ.ά. (χθες με τον διευθυντή Ευρώπης του ΔΝΤ, Ρεζά Μογκαντάμ), αλλά και οι αποστολές που κάναμε επί τόπου στην Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ιρλανδία και τώρα στην Ελλάδα, είναι σημαντικές για να αποκομίσουμε μια πληρέστερη εικόνα. Είμαι ευγνώμων για την ανταπόκριση που βρήκαν οι εργασίες της Επιτροπής, αλλά δεν θέλω και δεν μπορώ να προδικάσω το τελικό αποτέλεσμα και το πόρισμα το οποίο θα κληθεί να ψηφίσει το Ευρωκοινοβούλιο, πιθανώς τον Μάρτιο
– Επρεπε να συμμετάσχει το ΔΝΤ σε προγράμματα διάσωσης ευρωπαϊκών κρατών;
– Η βοήθεια του ΔΝΤ ήταν απαραίτητη. Στην αρχή της κρίσης η Ε.Ε. δεν διέθετε την τεχνογνωσία του ΔΝΤ που εδώ και δεκαετίες σχεδιάζει προγράμματα στήριξης προβληματικών χωρών. Και από τη στιγμή που όλα τα μέλη της Ε.Ε. συμμετέχουν στο ΔΝΤ, είχαμε το νομικό δικαίωμα να ζητήσουμε τη βοήθεια του Ταμείου. Είναι επίσης αλήθεια ότι το μερίδιο του ΔΝΤ στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων μειώθηκε από ένα τρίτο που ήταν αρχικά, σε λιγότερο από 10%. Τώρα συζητάμε τρεις διαφορετικές επιλογές για το πώς θα μπορούσε να σχεδιασθεί διαφορετικά η λειτουργία της τρόικας στο μέλλον. Είτε το ΔΝΤ τα κάνει όλα μόνο του, είτε η Κομισιόν, που έχει πλέον αποκτήσει την αναγκαία τεχνογνωσία, αναλαμβάνει τα ηνία και τα κάνει αυτή μόνη της, είτε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας εξελίσσεται σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Προσωπικά προτιμώ το τρίτο, αλλά χρειάζονται περαιτέρω διαβουλεύσεις στο Κοινοβούλιο.
– Πώς αποτιμάτε τη μέχρι τώρα λειτουργία της τρόικας;
– Η τρόικα ήταν ενδιάμεση λύση. Υπήρχε ανάγκη για ένα εργαλείο όπως η τρόικα, η οποία απέτρεψε την πτώχευση αρκετών χωρών. Χωρίς την τρόικα σήμερα η κατάσταση θα ήταν πολύ χειρότερη. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε μεμονωμένη απόφασή της και οι διαδικασίες λήψης αποφάσεων ήταν τέλειες. Η παρούσα κρίση της Ευρώπης είναι η μεγαλύτερη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κανείς, καμία χώρα, κανένας θεσμός, δεν ήταν προετοιμασμένοι για μια τέτοια κατάσταση. Ημασταν αναγκασμένοι να επιδιορθώσουμε το πλοίο εν μέσω καταιγίδας. Και η καταιγίδα δεν έχει ακόμη περάσει. Αλλά σώσαμε το πλοίο. Και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουν όλοι. Ομως, τώρα οφείλουμε να αναρωτηθούμε τι πρέπει να γίνει, και καλύτερα, σε παρόμοιες περιπτώσεις στο μέλλον.
– Ως η πρώτη χώρα που εφήρμοσε Μνημόνιο, μήπως η Ελλάδα έπεσε θύμα πειραματισμών;
– Οι συναντήσεις μας στην Αθήνα θα βοηθήσουν να δούμε και αυτό. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες διαθέτουν εσωτερικά εργαλεία για την περίπτωση όπου μια τοπική κυβέρνηση απειλείται με πτώχευση. Στη χώρα μου, σε μια τέτοια κατάσταση, ο περιφερειακός κυβερνήτης στέλνει έναν τοπικό επίτροπο στην προβληματική πόλη και ο επίτροπος αναλαμβάνει τα λογιστικά. Ολες οι χώρες της Ευρώπης διαθέτουν τέτοιους μηχανισμούς. Στο επίπεδο της Ε.Ε. δεν έχουμε ακόμη κάτι ανάλογο. Η τρόικα ήταν προσωρινή λύση. Οταν επισκευάζεις το πλοίο στη θάλασσα, εν μέσω καταιγίδας, είναι προφανές ότι όλοι ταλαιπωρούνται. Φυσικά, μια τέτοια πορεία έχει σκαμπανεβάσματα. Η καταιγίδα έδειξε σε ποιους τομείς η Ε.Ε. ήταν ανίκανη να ενεργήσει αποτελεσματικά. Γι’ αυτό πρέπει να διδαχθούμε από αυτήν την εμπειρία ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι στο μέλλον.
– Πρέπει να υπάρξουν ευθύνες για τις ενέργειες της τρόικας;
– Επιθυμώ αλληλεγγύη εντός της Ε.Ε. Ομως, χρειαζόμαστε εργαλεία για να οργανώσουμε την αλληλεγγύη καλύτερα, και αυτά απαιτούν διαφάνεια, δημοκρατική νομιμοποίηση και κοινοβουλευτικό έλεγχο. Εάν η κοινότητα βοηθά ένα μέλος της που ασθενεί, αυτοί που βοηθούν πρέπει να είναι σίγουροι ότι η βοήθειά τους χρησιμοποιείται σωστά, και αυτοί που τη λαμβάνουν έχουν το δικαίωμα να είναι καλύτερα ενημερωμένοι. Μόνον εάν η διαδικασία είναι διαφανής και εμπλέκονται τα Κοινοβούλια, θα δεχθούν όλοι να προσπαθήσουν.
– Τα Μνημόνια πρέπει να είναι απόρροια τεχνοκρατικών αναλύσεων ή να λαμβάνουν υπόψη την κοινωνική πραγματικότητα και τις πολιτικές επιπτώσεις;
– Κάθε λογική πολιτική απόφαση απαιτεί αυτές τις δύο οπτικές. Δεν μπορείς να ασκείς πολιτική εάν δεν βασίζεσαι σε ακριβή ανάλυση των δεδομένων. Ολα τα άλλα είναι φαντασιώσεις. Από την άλλη δεν μπορείς να ασκήσεις πολιτική εάν η κοινωνία δεν καταλαβαίνει τι γίνεται. Εάν οι πολίτες δεν κατανοούν τι κάνεις, δεν θα σε ακολουθήσουν. Γι’ αυτό δημιουργήθηκαν τα Κοινοβούλια. Για να υπάρχει ένας χώρος για δημόσιο διάλογο και οικοδόμηση συναίνεσης, ίσως όχι απ’ όλους, αλλά από μια πλειοψηφία. Αυτός είναι ο λόγος που θέλω τα Κοινοβούλια να συμμετέχουν στις αποφάσεις της τρόικας.
– Το ΔΝΤ παραδέχθηκε λάθη στους πολλαπλασιαστές. Τίθεται το ερώτημα αν δόθηκε στην Ελλάδα η σωστή συνταγή.
– Το Ευρωκοινοβούλιο δεν θα κρίνει το ένα ή το άλλο συγκεκριμένο μέτρο από το παρελθόν, αλλά θα προτείνει επιλογές για να οργανωθεί καλύτερα η τρόικα στο μέλλον. Σας τονίζω ξανά ότι η επιδιόρθωση ενός πλοίου εν μέσω καταιγίδας είναι δύσκολο εγχείρημα. Γι’ αυτό πρέπει να διδαχθούμε το σωστό μάθημα.
– Σας ικανοποίησαν οι απαντήσεις των κ. Τρισέ, Ρεν και Ρέγκλινγκ, στις πρόσφατες ακροάσεις της Επιτροπής σας;
– Η εκ μέρους μας αποτίμηση του έργου της τρόικας επιχειρεί να λάβει υπόψη πολλές διαφορετικές πτυχές. Οι ακροάσεις με τους κ. Ρεν, Τρισέ, Ρέγκλινγκ κ.ά. (χθες με τον διευθυντή Ευρώπης του ΔΝΤ, Ρεζά Μογκαντάμ), αλλά και οι αποστολές που κάναμε επί τόπου στην Πορτογαλία, την Κύπρο, την Ιρλανδία και τώρα στην Ελλάδα, είναι σημαντικές για να αποκομίσουμε μια πληρέστερη εικόνα. Είμαι ευγνώμων για την ανταπόκριση που βρήκαν οι εργασίες της Επιτροπής, αλλά δεν θέλω και δεν μπορώ να προδικάσω το τελικό αποτέλεσμα και το πόρισμα το οποίο θα κληθεί να ψηφίσει το Ευρωκοινοβούλιο, πιθανώς τον Μάρτιο
– Επρεπε να συμμετάσχει το ΔΝΤ σε προγράμματα διάσωσης ευρωπαϊκών κρατών;
– Η βοήθεια του ΔΝΤ ήταν απαραίτητη. Στην αρχή της κρίσης η Ε.Ε. δεν διέθετε την τεχνογνωσία του ΔΝΤ που εδώ και δεκαετίες σχεδιάζει προγράμματα στήριξης προβληματικών χωρών. Και από τη στιγμή που όλα τα μέλη της Ε.Ε. συμμετέχουν στο ΔΝΤ, είχαμε το νομικό δικαίωμα να ζητήσουμε τη βοήθεια του Ταμείου. Είναι επίσης αλήθεια ότι το μερίδιο του ΔΝΤ στη χρηματοδότηση των προγραμμάτων μειώθηκε από ένα τρίτο που ήταν αρχικά, σε λιγότερο από 10%. Τώρα συζητάμε τρεις διαφορετικές επιλογές για το πώς θα μπορούσε να σχεδιασθεί διαφορετικά η λειτουργία της τρόικας στο μέλλον. Είτε το ΔΝΤ τα κάνει όλα μόνο του, είτε η Κομισιόν, που έχει πλέον αποκτήσει την αναγκαία τεχνογνωσία, αναλαμβάνει τα ηνία και τα κάνει αυτή μόνη της, είτε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας εξελίσσεται σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Προσωπικά προτιμώ το τρίτο, αλλά χρειάζονται περαιτέρω διαβουλεύσεις στο Κοινοβούλιο.
