Η Γερμανία θα πληρώσει τα λάθη της στο Νότο

Satyajit Das*

Η γερμανική ιστορία είναι γεμάτη κοσμογονικές ανατροπές και ακρότητες. Οι κακοί υπολογισμοί και τα λάθη στην διαχείριση της ευρω-κρίσης, απειλούν να επαναλάβουν την ιστορία. Το «μυστικό» που αγνοούν οι Γερμανοί ψηφοφόροι.

Στην διάρκεια της επιτυχούς προεκλογικής της εκστρατείας, η Καγκελάριος Αγκέλα Μέρκελ πέρασε το μήνυμα ότι οι Γερμανοί ζουν σε μια πλούσια, άτρωτη από την ύφεση, οικονομία και ότι τα προβλήματα της ευρωζώνης είναι περιορισμένα. Όσα λέγονται όμως για την οικονομική ισχύ και την χρηματοπιστωτική δύναμη της Γερμανίας, είναι υπερβολικά.Η Γερμανία παραμένει εξαρτημένη από τους γείτονές της, με το 69% όλων των εξαγωγών της να κατευθύνονται σε ευρωπαϊκές χώρες, εκ των οποίων το 57% στα κράτη μέλη της ΕΕ.Το 2012, η Γερμανία η εμπορικό έλλειμμα 27 δισ. ευρώ με την Ρωσία, την Λιβύη και την Νορβηγία, κυρίως για εισαγωγές ενέργειας. Η Γερμανία παρουσίαζε επίσης εμπορικά ελλείμματα με την Ιαπωνία (€4,7 δισ.) και την Κίνα (€11,7 δισ.) Αντιθέτως, η Γερμανία είχε εμπορικό πλεόνασμα 54,6 δισ. ευρώ με την ευρωζώνη (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Γερμανία, Πορτογαλία, Κύπρος και Ιρλανδία).

Η συνεχιζόμενη αδυναμία σε αυτές τις «προβληματικές» χώρες, θα επηρεάσει τις γερμανικές οικονομικές προοπτικές. Οι ακριβές τιμές ενέργειας και οι αυξανόμενες πιέσεις στις αναδυόμενες αγορές, θα επιδεινώσουν τα προβλήματά της.Τα μέλη της ευρωζώνης συνεχίζουν αφοσιωμένα να αποφεύγουν τους άγνωστους κινδύνους μιας στάσης πληρωμών και αποχώρησης χωρών από το ευρώ.Οι κυβερνήσεις στις οικονομίες της κρίσης δύσκολα θα πετύχουν τους συμφωνημένους στόχους για τα ελλείμματα ή τα χρέη. Οι τράπεζες θα αντιμετωπίζουν όλο μεγαλύτερες ζημιές λόγω επισφαλειών και θα απαιτούν ενέσεις κεφαλαίων. Για τις αδύναμες κυβερνήσεις και τράπεζες, η πρόσβαση στις αγορές παραμένει απαγορευμένη. Το κόστος για την εμπορική χρηματοδότηση θα παραμείνει σε αφόρητα επίπεδα, κάτι που σημαίνει ότι θα χρειαστεί κι άλλη βοήθεια.

Αυξημένη προσφυγή στον ESM

Οι περιφερειακές χώρες θα υποχρεωθούν να στηριχθούν στον μηχανισμό διασώσεων European Stability Mechanism (ESM) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να χρηματοδοτηθούν άμεσα ή έμμεσα μέσω φθηνών δανείων προς τις τράπεζες ώστε να αγοράσουν κρατικά ομόλογα, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν ως εγγυήσεις για τα δάνεια της κεντρικής τράπεζας.

Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες επιπλέον θα χρησιμοποιήσουν το σύστημα πληρωμών "Target 2" για να τακτοποιήσουν τις διακρατικές κινήσεις κεφαλαίων μεταξύ χωρών της ευρωζώνης, ώστε να χρηματοδοτήσουν περιφερειακά κράτη που δεν έχουν πρόσβαση στις αγορές χρήματος και να καλύψουν τα εμπορικά ελλείμματα και την έξοδο κεφαλαίων.

Εντέλει, η χρηματοδότηση θα συγκεντρωθεί στους επίσημους φορείς, δηλαδή την ΕΚΤ και τις εθνικές κυβερνήσεις ή τις κεντρικές τράπεζες. Οι κίνδυνοι θα μεταπηδήσουν από τις περιφερειακές χώρες στον πυρήνα της ευρωζώνης, ειδικά την Γερμανία και την Γαλλία.

Για παράδειγμα, ο ESM στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε τέσσερις χώρες: Γερμανία (27,1%), Γαλλία (20,4%), Ιταλία (17,9%) και Ισπανία (11,9%). Αν η Ισπανία ή η Ιταλία χρειαστεί βοήθεια, η συνεπαγόμενη δέσμευση των υπολοίπων κρατών, ειδικά Γαλλίας και Γερμανίας, θα αυξηθεί.

Κι αυτό δείχνει το γεγονός ότι οι πιο ισχυρές χώρες στηρίζουν όλους τους μηχανισμούς στήριξης. Οι γερμανικές εγγυήσεις για την υποστήριξη του ταμείου διασώσεων είναι 211 δισ. δολ. Ο ESM θα χρειαστεί την κεφαλαιακή συνδρομή της Γερμανίας. Αν ο ESM δανείσει το σύνολο των 500 δισ. ευρώ που διαθέτει και ο παραλήπτης πτωχεύσει, η γερμανική υποχρέωση θα φτάσει στα 280 δισ. ευρώ. Υπάρχει επίσης και το έμμεσο άνοιγμα από τις απαιτήσεις της ΕΚΤ και του Target 2.

Το μέγεθος αυτών των ανοιγμάτων είναι μεγάλο σε σχέση με το γερμανικό ΑΕΠ που είναι 2,5 τρισ. ευρώ και την περιουσία των γερμανικών νοικοικυριών που υπολογίζεται στα 4,7 τρισ. ευρώ.

Η Γερμανία έχει επίσης σημαντικά χρέη και η ίδια (πάνω από 80% του ΑΕΠ). Η δημογραφική τάση στην Γερμανία, με τον γηράσκοντα πληθυσμό και την επιδείνωση στους συντελεστές «εξάρτησης», πολλαπλασιάζει το πρόβλημα της χώρας.Αν συνυπολογιστούν οι μη καλυμμένες συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις, το επίπεδο του γερμανικού χρέους ξεπερνά το 190% του ΑΕΠ.

Μεταβίβαση κινδύνου

Στην καλύτερη περίπτωση, οι αυξημένες υποχρεώσεις για την στήριξη των Ευρωπαίων εταίρων, θα απορροφήσουν τις γερμανικές αποταμιεύσεις, καταστρέφοντας την οικονομία. Στην χειρότερη, αν πτωχεύσει κάποια αδύναμη χώρα ή εξέλθει από το ευρώ, θα προκληθούν μεγάλες ζημιές στην Γερμανία. Οι καλύτερες εκτιμήσεις κινούνται στην κλίμακα τα 750 δισ. ευρώ με 1.500 δισ. ευρώ.
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι κάθε βήμα στην κρίση, προκαλεί μεταβίβαση κινδύνου, υποχρεώσεων και ζημιών στην Γερμανία. Με δεδομένη την σθεναρή αντίσταση στην «ενιαία συγκέντρωση» του χρέους και την θεσμική μεταβίβαση διαρθρωτικού πλούτου, η αντίδραση των ψηφοφόρων στην αναπόφευκτη αποκάλυψη αυτής της κλιμακούμενης υποχρέωσης καθώς και της θέσης που έχουν ως «μόνιμοι πιστωτές» της Ευρώπης, είναι άγνωστη.
Η γερμανική ιστορία είναι γεμάτη κοσμογονικές ανατροπές και ακρότητες. Οι κακοί υπολογισμοί και τα λάθη στην διαχείριση της κρίσης της ευρωζώνης, έχουν κάνει την χώρα ευάλωτη σε μια ακόμη τέτοια εξέλιξη.

Με την αγωνία να διατηρήσουν την σχετική ευμάρεια και κεντρική τους θέση στην Ευρώπη, οι Γερμανοί προσπάθησαν να αποφύγουν το αναπόφευκτο.Όπως έγραψε ο Κ .Σ. Λιούις: «Αν αναζητείς την αλήθεια, ίσως ανακαλύψεις τελικά την γαλήνη. Αν αναζητείς την γαλήνη δεν θα βρεις ούτε γαλήνη, ούτε αλήθεια, παρά σαπουνόφουσκες και ευσεβείς πόθους στην αρχή και απόγνωση στο τέλος».

*Ο αρθρογράφος είναι πρώην τραπεζίτης και συγγραφέας των «Extreme Money» και «Traders Guns & Money».