Να δώσουμε ορισμένα παραδείγματα από τον χώρο της εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας: ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι εξαιρετικά σημαντικός αν δεν θέλουμε να παραμείνουμε «προβληματικό κράτος» για τις επόμενες γενιές. Η δημιουργία ενός ολιγάριθμου και απολύτως αξιοκρατικά στελεχωμένου (από στελέχη του κρατικού μηχανισμού και τεχνοκράτες-εμπειρογνώμονες) οργάνου στρατηγικού σχεδιασμού για την ετοιμασία ενός συνολικού σχεδίου για την Ελλάδα της επόμενης εικοσαετίας αποτελεί ιδέα χαμηλού κόστους αλλά δυνητικά σημαντικότατου οφέλους.
Επίσης, η τόσο διαδεδομένη διεθνώς και χρήσιμη διαδικασία εξαγωγής συμπερασμάτων (lessons learned) από περιστατικά με θετική ή -κυρίως- αρνητική έκβαση σπανιότατα τυγχάνει εφαρμογής στη χώρα μας. Θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητη η ταχεία ετοιμασία μιας αντικειμενικής έκθεσης με διαπιστώσεις και συγκεκριμένες προτάσεις με κεντρικό στόχο τον εντοπισμό και διόρθωση αδυναμιών του κρατικού μηχανισμού.
Οι κρίσεις κάθε είδους δεν είναι, δυστυχώς, σπάνιο φαινόμενο στην Ελλάδα και η διαχείρισή τους όχι πάντοτε επιτυχημένη. Θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια δι-υπηρεσιακή σχολή διαχείρισης κρίσεων, μικρής διάρκειας αλλά εντατικής εκπαίδευσης, ενδεχομένως αξιοποιώντας τη Σχολή Εθνικής Ασφαλείας. Εξάλλου, προφανή χώρο δραστηριοποίησης, τόσο για το Πολεμικό Ναυτικό και το Λιμενικό, όσο και για το Πολυεθνικό Κέντρο Εκπαίδευσης Επιχειρήσεων Υποστήριξης της Ειρήνης του ΓΕΕΘΑ, αποτελεί η εκπαίδευση -Ελλήνων και ξένων- στη ναυτική ασφάλεια (για την προστασία πλοίων κατά της πειρατείας). Η στρατιωτική θητεία παραμένει αναγκαία για την εθνική άμυνα, αλλά και ελάχιστα δημοφιλής στους υπόχρεους. Θα μπορούσε να καταστεί πιο ελκυστική και ουσιαστική με τη δυνατότητα απόκτησης δεξιοτήτων π.χ. αυτοάμυνα, χρήση Η/Υ, πρώτες βοήθειες, δασοπυρόσβεση, κ.ά.
Στο υπουργείο Εξωτερικών θα μπορούσαν να μη θεωρούνται πλέον τα γαλλικά (τα οποία αγαπώ πολύ αλλά δεν έχουν πλέον τη βαρύτητα του παρελθόντος) ως δεύτερη υποχρεωτική γλώσσα, αλλά να ενθαρρυνθεί η γνώση γλωσσών ειδικού ενδιαφέροντος. Οι ανωτέρω προτάσεις είναι ενδεικτικές. Η γραφειοκρατική αδράνεια, οι συντεχνιακές αντιδράσεις, η ψυχολογική κόπωση των στελεχών του μηχανισμού και οι περιορισμένες ικανότητες του πολιτικού προσωπικού της χώρας αποτελούν σημαντικά εμπόδια αλλά αν δεν αλλάξουμε τώρα, σκεπτόμενοι ενίοτε και αντισυμβατικά, πότε θα το κάνουμε;
*Ο κ. Ντόκος είναι Γενικός Διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ
