Με βάση τη νέα στρατηγική, η σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, η επίτευξη συμφωνιών με ορισμένες ή και με όλες αυτές τις χώρες θα μπορούσε να διευκολύνει και το σχέδιο εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων . Άλλωστε, περί τα τέλη του έτους αναμένονται τα αποτελέσματα των σεισμικών ερευνών της νορβηγικής PGS.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται οι κινήσεις στις οποίες έχει προχωρήσει η ελληνική κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες. Αυτές ξεκίνησαν με διακριτικό τρόπο μετά την κατάθεση από τον τότε υπουργό Εξωτερικών κ. Δ. Αβραμόπουλο της ρηματικής διακοίνωσης στον OHE τον περασμένο Φεβρουάριο με την οποία η Αθήνα απάντησε στις τουρκικές άδειες για έρευνες υδρογονανθράκων εντός ελληνικής υφαλοκρηπίδας το 2012. Η στρατηγική συνεχίζεται υπό τις οδηγίες του κ. Ευ. Βενιζέλου και σε πλήρη συνεργασία με το πρωθυπουργικό επιτελείο.
Η συζήτηση για τα επόμενα βήματα ενισχύθηκε από τα διαμειβόμενα σε επίπεδο EE για τις θαλάσσιες ζώνες στη Μεσόγειο. Η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να αξιοποιήσει προς όφελος της τόσο μια έκθεση της ευρωβουλευτού του ΛΑΟΣ κυρίας Νίκης Τζαβέλλα όσο και κυρίως την έκθεση που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Κομισιόν με σκοπό τη γαλάζια ανάπτυξη στη Μεσόγειο. Ήταν στο ίδιο πλαίσιο που η Αθήνα αποφάσισε να αποτελέσει η ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική μία εκ των βασικών προτεραιοτήτων της προεδρίας της EE από 1ης Ιανουαρίου 2014.
Οι πιθανές αντιδράσεις
Της αλλαγής στρατηγικής είχε προηγηθεί σειρά συσκέψεων στο Μέγαρο Μαξίμου, με έντονες αντιπαραθέσεις, ιδιαίτερα έπειτα από το αποκλειστικό ρεπορτάζ του Βήματος της 5ης Ιανουαρίου 2013 περί των προθέσεων της ελληνικής πλευράς.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό που βάρυνε περισσότερο στην προσαρμογή της Αθήνας ήταν οι σαφείς προειδοποιήσεις των αρμοδίων παραγόντων του υπουργείου Εξωτερικών. Σειρά απορρήτων εγγράφων, που βρίσκονται στη διάθεση του Βήματος , επεσήμαναν τις επικίνδυνες συνέπειες που θα τορπίλιζαν κάθε μελλοντική προοπτική συμφωνίας με την πλειονότητα των όμορων χωρών. Οι κίνδυνοι δεν αφορούσαν μόνο τις πιθανές αντιδράσεις της Άγκυρας. Σχετίζονταν επίσης με χώρες όπως η Αλβανία και η Αίγυπτος, με τις οποίες ήδη διεξάγονταν διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν να οδηγηθούν σε πρόωρο τέλος.
Ακολούθησαν οι πρώτες κινήσεις. Άνθρωπος της απολύτου εμπιστοσύνης της κυβέρνησης μετέβη στην Αλβανία για συνομιλίες τόσο με τον πρώην πρωθυπουργό Σαλί Μπερί σα όσο και με τον νυν πρωθυπουργό Εντι Ράμα. Οι συνομιλίες πήγαν αρκετά καλά. Ακολούθησαν όμως οι εμπρηστικές δηλώσεις Μπερίσα εν μέσω προεκλογικής περιόδου που υποχρέωσαν τον κ. Αβραμόπουλο να αναβάλει το ταξίδι του στα Τίρανα.
Τη σκυτάλη πήρε ο κ. Βενιζέλος. Αρχικά συνάντησε, ατύπως, τον κ. Ράμα λίγες ημέρες μετά την εκλογική νίκη του. Το ζήτημα των θαλασσίων ζωνών κυριάρχησε στη συνομιλία τους και ο κ. Ράμα εμφανίστηκε ξανά θετικός. Αναμένεται δε να υπάρξει περαιτέρω συζήτηση κατά την επίσκεψη του κ. Βενιζέλου στα Τίρανα στις 14 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, η αλβανική πλευρά θα μπορούσε να επανεξετάσει την κύρωση της συμφωνίας που υπεγράφη το 2009 με μικρές προσαρμογές βορείως της Κέρκυρας και ενδεχόμενη πρόοδο σε άλλα διμερή ζητήματα. Η αλβανική διαλλακτικότητα υπήρξε εμφανής και σε δείπνο που είχε πρόσφατα στις Βρυξέλλες η ελληνίδα επίτροπος κυρία Μαρία Δαμανάκη με τον νέο Αλβανό υπουργό Εξωτερικών Ντίτμιρ Μπουσάτι. Η επιθυμία των Τιράνων να λάβουν καθεστώς υποψήφιας χώρας το φθινόπωρο από την EE θα μπορούσε να βοηθήσει σε μία επίλυση της εμπλοκής με τις θαλάσσιες ζώνες.
Πίεση προς τα Τίρανα θα μπορούσε να ασκήσει η διαφαινόμενη συνεννόηση Ελλάδας-Ιταλίας. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Βενιζέλου στη γειτονική χώρα η Ρώμη έδειξε πρόθυμη να προχωρήσει σε ανανέωση της συμφωνίας του 1977 για την υφαλοκρηπίδα. Ως μόνη προϋπόθεση για αυτό διατυπώθηκε από την ιταλική πλευρά το αίτημα η γραμμή για την ΑΟΖ να μη διαφοροποιηθεί από αυτή της υφαλοκρηπίδας που συμφωνήθηκε το 1977 και ακολουθεί, με ελάχιστες αποκλίσεις, τη μέση γραμμή.
Η συμφωνία με τη Μάλτα
Παράλληλα η Αθήνα πραγματοποίησε άνοιγμα προς τη Μάλτα, αν και οι απόψεις διίσταντο για το αν οι δύο χώρες έχουν κοινά θαλάσσια όρια. Μαλτέζοι διπλωμάτες επισκέφθηκαν το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών την περασμένη άνοιξη και είχαν συνομιλίες με υψηλόβαθμα υπηρεσιακά στελέχη. Αποφασίστηκε η συνεργασία των δύο πλευρών σε θέματα θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο αφού, όπως τελικά διαπιστώθηκε, δεν συντρέχουν λόγοι οριοθέτησης.
Η διπλωματική προσέγγιση με τη Λιβύη με σκοπό τη σύναψη διμερούς συμφωνίας είναι πολύ δύσκολη. Αυτό είχε διαφανεί ήδη από την επίσκεψη Αβραμόπουλου πριν από μερικούς μήνες, όταν οι Λίβυοι είχαν απαντήσει στο ελληνικό αίτημα για επανέναρξη των συνομιλιών με την ιδέα μιας περιφερειακής συνεννόησης.
Το κλίμα έχει έτι περαιτέρω επιδεινωθεί εξαιτίας της δικαστικής διαμάχης του κ. Κ. Πλεύρη με τη Λιβύη, που έχει απειλήσει ακόμη και με διακοπή των διπλωματικών σχέσεων. Η Τρίπολη, που δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας, εμφανίζεται ανυποχώρητη σε σειρά θεμάτων (π.χ., επήρεια νησιών, κόλπος της Σύρτης).
(Αγγ. Αθανασόπουλος, Βήμα της Κυριακής, 29/9/2013)
