Χαρίτος Πάνος Το μακρύ χρονικό διάστημα μέχρι και τις αρχές του 2014, οπότε και
οριοθετείται η διενέργεια των εκλογών για την ανάδειξη νέου προέδρου και
κοινοβουλευτικού σώματος στην Αίγυπτο, αν και θα μπορούσε να βοηθήσει
στην κατεύθυνση της αποκλιμάκωσης των αντιπαραθέσεων και της βίας,
δείχνει να μην έχει ιδιαίτερες προοπτικές, τουλάχιστον σε μια πρώτη
ανάγνωση των δεδομένων που διαμορφώνονται την επομένη της αποκαθήλωσης
του Μοχάμεντ Μόρσι.Πυρ κατά οπαδών του Μόρσι
Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί αγχωμένη και μάλλον απαισιόδοξα τις προσπάθειες για τον σχηματισμό της μεταβατικής κυβέρνησης. Ασχέτως των εξελίξεων σε πολιτικό επίπεδο, ο στρατός της Αιγύπτου καθιστά σαφές με κάθε ευκαιρία ότι δεν θα επιτρέψουν την απώλεια του ελέγχου της κατάστασης στους δρόμους των πόλεων. Το απέδειξαν όταν άνοιξαν πυρ κατά των οπαδών του Μόρσι έξω από το προεδρικό μέγαρο, με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς. Το απέδειξαν όταν καλούσαν τους εκπροσώπους των ΜΜΕ σε συνέντευξη Τύπου δείχνοντας ότι είναι έτοιμοι όχι μόνο να διαχειριστούν τους διαδηλωτές, αλλά και να αναλάβουν επίσημα θεσμικό ρόλο.Ο επικεφαλής του μεταβατικού -και, για την ώρα, υπό διαμόρφωση- κυβερνητικού σχήματος, πρωθυπουργός Χάζεμ Ελ Μπεμπλάουι, χαίρει ευρύτερης αποδοχής, σε αντίθεση με τον Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι, που μπορεί να σταθεί άνετα στο εξωτερικό, όχι όμως το ίδιο άνετα και στην αιγυπτιακή κοινωνία, της οποίας μόνο ένα μικρό μέρος γοητεύεται από την πολιτική του διαδρομή και τις απόψεις του.
Πλούσιοι και φτωχοί
Η αλήθεια είναι πως η κοινωνία της Αιγύπτου είναι χωρισμένη σε δυο μέρη. Σε πλούσιους και φτωχούς. Στην κατηγορία των πλουσίων ενδεχομένως να υπάρχουν υποκατηγορίες, ωστόσο το ζητούμενο της εν λόγω κοινωνικής τάξης ήταν και παραμένει η επέκταση των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων μέσα από διαπροσωπικές σχέσεις με την πολιτική ελίτ και τους κρατικούς αξιωματούχους.Ελάχιστοι από αυτούς θα είχαν ηθικές ενστάσεις αν απέναντί τους έστεκε ένας στρατηγός που αναρριχήθηκε στην εξουσία με πραξικόπημα ή μια δημοκρατικά εκλεγμένη προσωπικότητα. Αντίθετα, υπήρχε θέμα όταν με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην εξουσία ένιωθαν να χάνουν τα «κεκτημένα», βλέποντας τις ισορροπίες να αλλάζουν εις βάρος τους.Στην αντίπερα όχθη και με ηχηρή την ανυπαρξία της μεσαίας τάξης στέκει η κοινωνική ομάδα που αποτελεί την πλειοψηφία του πληθυσμού. Έχοντας μάθει να σχοινοβατούν μεταξύ εξαθλίωσης και επιβίωσης, τα εκατομμύρια που απαρτίζουν τα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα της χώρας δείχνουν προβληματισμένοι περισσότερο από ποτέ άλλοτε.Η επιλογή Μόρσι δεν βελτίωσε στο ελάχιστο την καθημερινότητά τους. Ο Αμρ Μούσα κι ο Μπαραντέι δεν είναι γι' αυτούς, γιατί δεν τους καταλαβαίνουν. Ζουν διαφορετικά, εκφράζονται αλλιώς και δεν πείθουν ότι θα σκύψουν πάνω από τα δικά τους προβλήματα.Ήδη στους δρόμους του Καΐρου κάποιοι εντέχνως φροντίζουν οι συζητήσεις να εστιάζουν ολοένα και περισσότερο στο πόσο διαφορετικά έγιναν τα πράγματα για τους πολίτες όταν, το 1952, ο Γκαμάλ Αμντέλ Νάσερ ανέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία.
Ο ρόλος του ΔΝΤ
Στον αντίποδα, η διεθνής κοινότητα, με πρώτο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, φρόντισαν να πάρουν σαφή θέση για τα τεκταινόμενα στην περιοχή. Λόγω πολιτικής αστάθειας παγώνουν το πρόγραμμα χρηματοδότησης της Αιγύπτου. Άλλωστε δεν θα μπορούσαν να πράξουν κι αλλιώς, αφού η εκταμίευση των δόσεων στην παρούσα φάση εμπεριέχει τον κίνδυνο της δημιουργίας εντυπώσεων στην κοινή γνώμη. Η παροχή ρευστού στη δεδομένη χρονική στιγμή θα μπορούσε να δημιουργήσει την αίσθηση της οικονομικής σταθερότητας και να ερμηνευθεί και ως στήριξη των στρατηγών.Επίσης οι ΗΠΑ μπορεί να απέφυγαν να ονομάσουν την απομάκρυνση Μόρσι "πραξικόπημα", ωστόσο η ανησυχία είναι το κυρίαρχο στοιχείο στους διαδρόμους του Λευκού Οίκου. Με βάση την αμερικανική νομοθεσία απαγορεύεται η παροχή οποιασδήποτε μορφής βοήθειας προς χώρες όπου υπήρξε στρατιωτική ανατροπή δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων.
Η παρέμβαση του Ισραήλ
Κατόπιν εισηγήσεων που δέχθηκε και από την κυβέρνηση του Ισραήλ, η Ουάσιγκτον αποφάσισε να μη διακόψει την πλήρωση των συμφωνιών με την Αίγυπτο. Ανακοίνωσαν έτσι πως θα προχωρήσουν στην παράδοση καταρχάς τεσσάρων μαχητικών αεροσκαφών F-16, χωρίς όμως να αναφέρουν το πότε θα γίνει η παράδοση. Βεβαίως, ένα εικοσιτετράωρο μετά, το περιβάλλον Ομπάμα γνωστοποίησε πως θα τεθούν υπό εξέταση όλες οι συμφωνίες με την Αίγυπτο εφόσον δεν αποκατασταθεί η πολιτική ομαλότητα στη χώρα.Το πόσο εύκολο είναι πλέον να επιστρέψει η πολιτική ζωή του τόπου σε κάτι το οποίο τόσο εντός όσο και εκτός Αιγύπτου θα χαρακτηριζόταν δημοκρατικό ή έστω αποδεκτό, είναι ένα ζήτημα.Παρακλάδια της Αλ Κάιντα
Ομάδες σαλαφιστών υποστηριζόμενες από παρακλάδια της αφρικανικής Αλ Κάιντα έχουν εντείνει τη δράση τους στη Χερσόνησο του Σινά από τη στιγμή της ανατροπής Μόρσι. Έχοντας το πράσινο φως από το Ισραήλ, οι στρατηγοί του Καΐρου μετέφεραν επιπλέον δυνάμεις στην περιοχή και σχεδόν καθημερινά απαντούν στις επιθέσεις που δέχονται από ένοπλες ισλαμικές ομάδες. Ο έλεγχος του Σινά δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, με δεδομένο ότι εδώ και δυο χρόνια ελάχιστα αποτελέσματα απέφεραν οι στρατιωτικές επιχειρήσεις σε ένα έδαφος που αποτελεί ξένο τόπο για τον στρατό λόγω της μορφολογίας του εδάφους, ενώ οι αντίπαλοί του διαθέτουν τη στήριξη των φυλών των βεδουίνων της περιοχής.Ακόμα κι έτσι όμως, δεν θα αποτελέσει πρόβλημα η δράση αυτή, εφόσον περιορίσουν το φαινόμενο στη Χερσόνησο του Σινά και δεν επιτρέψουν να επεκταθεί στο Σουέζ και στη συνέχεια και σε άλλες πόλεις. Μια τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να παρατείνει τον χρονικό ορίζοντα διαχείρισης των πολιτικών πραγμάτων από τους στρατηγούς με το πρόσχημα της εθνικής ασφάλειας.
Επίσης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες καταστάσεις το πάγωμα της οικονομικής ενίσχυσης της χώρας από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, αφού η αγορά εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τις εισαγωγές. Με δεδομένο ότι τα αποθέματα αλεύρων επαρκούν μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε λαϊκή εξέγερση, αφού σχεδόν το 60% του πληθυσμού της χώρας έχουν ως διατροφική βάση το ψωμί.
Τα παραπάνω θα μπορούσαν να αποφευχθούν εφόσον οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας ρίξουν τους τόνους στην αντιπαράθεση που έχει ξεσπάσει και επικεντρωθούν στην αναδιάρθρωση του Συντάγματος σε σύντομο χρονικό διάστημα και άμεση μετάβαση σε εκλογές.
