Την τελευταία δεκαετία, η Ανατολική Μεσόγειος βρέθηκε αντιμέτωπη με τρεις σημαντικές εξελίξεις. Τα δραματικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 σηματοδότησαν την έναρξη μιας νέας περιόδου στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Στην συνέχεια, η εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ έφεραν στο προσκήνιο νέες πολιτικές και κοινωνικές ισορροπίες. Η συγκεκριμένη εξέλιξη είχε ως αποτέλεσμα τον διαμελισμό της εδαφικής ακεραιότητας μιας σειράς κρατών, τα οποία δημιουργήθηκαν με «τεχνητό τρόπο» στα τέλη του Α'Παγκοσμίου Πολέμου, πριν από περίπου έναν αιώνα. Η τρίτη σημαντική εξέλιξη, η οποία σφράγισε την μοίρα των λαών μας για τις επόμενες δεκαετίες, έλαβε χώρα στις αρχές του 2011, όταν οι λαοί των αραβικών κρατών εξεγέρθηκαν και ανέτρεψαν τις ολιγαρχίες και τα αυταρχικά καθεστώτα της Τυνησίας, της Λιβύης, της Αιγύπτου και της Υεμένης. Εξεγέρσεις ξέσπασαν και στην Συρία, στην Ιορδανία και στο Μπαχρέιν.
Μέσα σε δυο χρόνια, τα ωστικά κύματα της περίφημης Αραβικής Άνοιξης έφτασαν στην Τουρκία και στις διάφορες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.
Η περίφημη Αραβική Άνοιξη, μεταξύ των άλλων, είχε δυο βασικά χαρακτηριστικά: Οι λαϊκές εξεγέρσεις και τα δραματικά γεγονότα έδειξαν ότι τα συντηρητικά κοινωνικά – πολιτικά κινήματα με την νεοφιλελεύθερη οικονομική ατζέντα τους ήταν η μοναδική οργανωμένη και μαζική πολιτική δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία ήταν σε θέση να διεκδικήσουν δυναμικά την εξουσία.
Η εν λόγω πολιτική δύναμη έφερε στο προσκήνιο της ιστορίας ένα νέο είδος «προτεσταντικής ηθικής», τον έμπορο – πολιτικό, ο οποίος επιχειρεί να «επουλώσει» τις «πληγές» που αφήνει πίσω του ο καταναλωτισμός και η μετάβαση στην εποχή της βιομηχανίας και της πληροφορικής. Η νέα «προτεσταντική ηθική» της περιοχής μας δεν αποκλείει τα περιθώρια συνεργασίας με την αναπτυγμένη, καπιταλιστική Δύση. Ωστόσο, διεκδικεί ίση συμμετοχή στο «καπιταλιστικό φαγοπότι» του πλανήτη, ή τουλάχιστον επιχειρεί να περάσει το μήνυμα – ψευδαίσθηση της παγκόσμιας ισότητας -ίσου καταμερισμού- στο όνομα των αρχών του Ισλάμ.
Το δεύτερο βασικό χαρακτηριστικό της περίφημης Αραβική Άνοιξης έχει να κάνει με την αντιπολίτευση στην σύγχρονη προαναφερόμενη «προτεσταντική ηθική». Με την πτώση των αυταρχικών καθεστώτων στην Βόρεια Αφρική, οι υποστηρικτές των ancien regime, της κοσμικής κοσμοθεωρίας, της εθνικιστικής θεωρίας και φυσικά οι θρησκευτικές και εθνικές μειονότητες εισήλθαν σε μια περίοδο ανασυγκρότησης. Οι μεσαίες τάξεις των κοινωνιών μας ένωσαν τις δυνάμεις τους με τα εκατομμύρια ανέργων και τις οικονομικά ασθενέστερες τάξεις και ύψωσαν την φωνή τους κατά των νέων συντηρητικών καθεστώτων. Οι δραματικές εξελίξεις στην Λιβύη, στην Συρία και στην Τουρκία υποχρέωσαν την καπιταλιστική Δύση να αναθεωρήσει τις σχέσεις της με τα συντηρητικά κινήματα. Παράλληλα, η Δύση και κυρίως οι ΗΠΑ προχώρησαν στην οικοδόμηση νέων γεφυρών επικοινωνίας με τον δεύτερο πόλο της Αραβικής Άνοιξης.
Την προηγούμενη εβδομάδα λοιπόν, στην γειτονική Αίγυπτο, ο δεύτερος πόλος της Αραβικής Άνοιξης πραγματοποίησε ένα στρατιωτικό πραξικόπημα και προχώρησε στην ανατροπή της κυβέρνησης του συντηρητικού κινήματος των Μουσουλμάνων Αδελφών. Ένα πραξικόπημα, το οποίο σηματοδοτεί την έναρξη της δεύτερης φάσης της Αραβικής Άνοιξης και το οποίο επιφυλάσσει πολλά αποτελέσματα για την περιοχή μας: Νέα δεδομένα για την ασφάλεια και τα συμφέροντα του Ισραήλ (θετικά αποτελέσματα για την ισραηλινή πλευρά), ανατροπή στα σχέδια της τουρκικής κυβέρνησης (ο κ. Ερντογάν χάνει έναν σύμμαχο του), επιπτώσεις στην κρίση της Συρίας (η συριακή κυβέρνηση χαιρετά το πραξικόπημα) κ.ο.κ.
*Ο Νίκος Στέλγιας είναι ανταποκριτής της «Κ» στην Κωνσταντινούπολη
