Ηστάση της τουρκικής κυβέρνησης
απέναντι στους διαδηλωτές, που δεν περιορίζεται στη χρήση βίας, αλλά
τους χαρακτηρίζει πλιατσικολόγους, τρομοκράτες και πιόνια ξένων
δυνάμεων, έχει φέρει στο προσκήνιο το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει
προοπτική διεξόδου. Προς το παρόν, δεν φαίνεται τέτοια προοπτική. Η
κυβέρνηση και τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης καλλιεργούν κλίμα το
οποίο όλο και δεσμεύει και υποθηκεύει τους κυβερνητικούς χειρισμούς.
«Ταγίπ (Ερντογάν) φασίστα» έχουν χαράξει στο καρπούζι, που πουλιέται στο πάρκο Γκαζί, κοντά στην πλατεία Ταξίμ Εδώ υπάρχουν δύο σημεία. Πρώτον, η αντιμετώπιση των διαδηλωτών ως «εχθρών» και, δεύτερον, η συνωμοσιολογία περί ξένων κέντρων που αποφάσισαν να ξεκάνουν ειδικά τον Ερντογάν.
Ως προς το πρώτο, η κυβέρνηση -αλλά ίσως και ολόκληρος ο πολιτικός κόσμος στην Τουρκία- δεν έχει καταλάβει τι συμβαίνει. Δεν έχει καταλάβει τι μπορεί να σημαίνουν οι διαδηλώσεις. Το σίγουρο είναι ότι οι διαδηλώσεις, που ξεκίνησαν από ένα μικρό πυρήνα για την προστασία του πάρκου στην πλατεία Ταξίμ, αντιπροσωπεύουν πλέον την «ένσταση». Μπορεί να είναι νωρίς ακόμη για να γίνει λόγος για κίνημα, αλλά αυτό που σοκάρει την πολιτική στην Τουρκία είναι το γεγονός ότι αμφισβητείται, για πρώτη φορά με τόσο απλό αλλά και μεγαλειώδη τρόπο, η εξουσία. Για πρώτη φορά χλευάζεται η εξουσία στην Τουρκία. Και, επιπρόσθετα, αυτό το πράγμα έχει αποκτήσει μεγάλη επιρροή.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να το τιθασεύσει τώρα αυτό, να το τρομοκρατήσει και να το αστυνομεύσει, πράγμα που στις δέκα μέρες των κινητοποιήσεων δεν κατάφερε. Πέρα όμως από τον «αστάθμητο παράγοντα», δηλαδή τις διαδηλώσεις που έχουν σοκάρει τους πάντες, η επιχειρηματολογία και οι χειρισμοί του Ερντογάν στηρίζονται σε σημαντικό βαθμό στην αλαζονεία.
Η αλαζονεία, το εμφανές ισλαμικό προφίλ και η πατροπαράδοτη «φιλοσοφία της εξουσίας» στην Τουρκία εμποδίζουν τον Ερντογάν να δει σε όλα αυτά τη μεγαλύτερη ευκαιρία της ζωής του. Να πάει ο ίδιος στο Ταξίμ και να προβάλει το επιχείρημα ότι εάν δεν είχε μεσολαβήσει η δεκαετία της εξουσίας του, η οποία ομολογουμένως έσπασε πολλά ταμπού, αν μη τι άλλο θα καθυστερούσε το ξέσπασμα αυτό των πολιτών. Να υιοθετήσει δηλαδή όλους τους διαδηλωτές και στις επόμενες εκλογές να καταρρίψει παγκόσμιο ρεκόρ όλων των εποχών.
Ως προς το δεύτερο σημείο της συνωμοσιολογίας, εδώ τα πράγματα είναι λίγο πιο πολύπλοκα.
Πρώτον, κυβερνητικά στελέχη και τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης προβάλλουν συνεχώς ισχυρισμούς περί συνωμοσίας εναντίον του Ερντογάν, που μάλιστα κινείται από το εξωτερικό.
Δεύτερον, υπάρχει ένα τεράστιο ερωτηματικό γύρω από ένα ενδεχόμενο εσωτερικής συνωμοσίας και αφορά τη χρόνια αντιπαράθεση του Ερντογάν με το άλλο ισχυρό όνομα του πολιτικού Ισλάμ, τον χότζα Φετχουλάχ Γκιουλέν. Τρίτον, εάν τα πράγματα έχουν ως αποτέλεσμα να βγουν στους δρόμους και οπαδοί του κυβερνώντος κόμματος για να υπερασπιστούν τον πρωθυπουργό, θα προκληθεί χάος.
Οι ισχυρισμοί περί διεθνούς συνωμοσίας προβάλλονται με επιχειρήματα της μορφής «πιάστηκαν χίλιοι πράκτορες» και άλλα παρόμοια. Οσοι παρακολουθούν τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, όμως, έχουν αυτή την ενημέρωση, πράγμα που καθιστά επικίνδυνη την κατάσταση. Κι αυτό ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι διεθνής συνωμοσία που στοχοποιεί τον Ερντογάν.
Ως προς τον παράγοντα Γκιουλέν, τα πράγματα είναι ενδιαφέροντα. Εδώ και μέρες αιωρείται το αναπάντητο ερώτημα για ποιο λόγο υπήρξε τόσο υπερβολική βία το πρωί της δεύτερης μέρας των διαμαρτυριών. Το κοινώς αποδεκτό στην Τουρκία είναι το ότι η βία εκείνης της ημέρας οδήγησε στην κλιμάκωση των διαμαρτυριών. Αλλο ένα κοινώς αποδεκτό πράγμα στην Τουρκία, όμως, είναι το γεγονός ότι ο Γκιουλέν και το τάγμα του ελέγχουν σχεδόν εξ ολοκλήρου την Ασφάλεια. Αρα το ερώτημα παίρνει διαστάσεις τις οποίες μάλιστα από χτες άρχισαν να διατυπώνουν κάποιοι σχολιαστές που πρόσκεινται στον Ερντογάν και όχι στον Γκιουλέν.
Είναι δεδομένη η αντιπαράθεση μεταξύ των δύο ανδρών. Τις τελευταίες μέρες τα μέσα ενημέρωσης που πρόσκεινται στον Γκιουλέν, και ειδικά η αρθρογραφία της εφημερίδας «Ζαμάν», περιλαμβάνει αρκετά καυστικά σχόλια εναντίον του Τούρκου πρωθυπουργού. Ωστόσο τα όσα έλεγε χτες σε μήνυμά του από τις ΗΠΑ, όπου κατοικεί, ο Γκιουλέν ρίχνουν αρκετό φως για το αν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές. «Πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί δημιουργήθηκε μια σάπια γενιά», αναρωτήθηκε και αναφερόταν στους διαδηλωτές. Είπε μάλιστα ότι «ακόμη και σε εισβολή μυρμηγκιών, δεν πρέπει να τους υποτιμάτε».
Εν αναμονή των κινήσεων Ερντογάν, σε μια χώρα που γίνεται όλο και πιο πρόσφορο έδαφος για προβοκάτσιες και για κλίμα εμφύλιας αντιπαράθεσης. Ηδη προβάλλονται διάφορες καταγγελίες για μέλη του κυβερνώντος κόμματος που κυκλοφορούν με ρόπαλα στους δρόμους μαζί με τους αστυνομικούς και δέρνουν κόσμο. Αν αυτό πάρει πιο γενικευμένη μορφή «ερντογανικής πολιτοφυλακής», η Τουρκία θα μπει σε επικίνδυνες περιπέτειες. Δεν θέλει λίγο, σε τέτοιες συνθήκες, να τιναχτεί στον αέρα το Χρηματιστήριο Κωνσταντινούπολης.
