Χαρίτος Πάνος ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ.
- Δύο χρόνια πριν, όταν η "αντιπολίτευση" αποκτούσε σώμα, μορφή και εκπροσώπηση στη διεθνή κοινότητα, πολλοί έσπευδαν να προβλέψουν το τέλος του καθεστώτος Άσαντ. Οι μήνες πέρασαν και ο Άσαντ ίσως να μην κερδίζει τον πόλεμο, σίγουρα όμως δεν τον χάνει

Έχουν συμπληρωθεί τρία χρόνια από την έναρξη του πολέμου στη Συρία και αν υπάρχει ένα συμπέρασμα στο οποίο να μπορεί να καταλήξει κάποιος χωρίς να κινδυνεύει με διάψευση από τα τεκταινόμενα στο πεδίο, αυτό δεν είναι άλλο από το ότι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για το τι ακριβώς συμβαίνει.

 Ποιος κερδίζει, ποιος χάνει, ποιος στηρίζει ποιον και τέλος ποιός είναι ποιος σε έναν εμφύλιο που καταγράφει περισσότερες από 70.000 βεβαιωμένες απώλειες και 1.400.000 πρόσφυγες στα γειτονικά κράτη.

Δυο χρόνια πριν, όταν η "αντιπολίτευση" αποκτούσε σώμα, μορφή και εκπροσώπηση στη διεθνή κοινότητα, πολλοί έσπευδαν να προβλέψουν το τέλος του καθεστώτος Άσαντ σε λίγους μήνες από τότε. Οι μήνες πέρασαν, μαζί τους και τα χρόνια και ο Άσαντ ίσως να μην κερδίζει τον πόλεμο, σίγουρα όμως δεν τον χάνει.

Αν επιχειρήσουμε να εκτιμήσουμε την κατάσταση στο πεδίο, σαφέστατα θα διακρίνουμε μια στασιμότητα. Οι περιοχές που είχαν καταλάβει οι αντάρτες επανήλθαν σε μεγάλο βαθμό στον έλεγχο του στρατού.

Έλεγχος στον αέρα

Η εξήγηση για την ανατροπή αυτή επικεντρώνεται σε δυο σημεία:
1. Στον έλεγχο του εναέριου χώρου της Συρίας από τις καθεστωτικές δυνάμεις (ως γνωστόν οι σύγχρονοι πόλεμοι κερδίζονται στον αέρα ασχέτως με την έκβαση των μαχών στο έδαφος).
2. Στον περιορισμό του ανεφοδιασμού των ανταρτών από τις ξένες δυνάμεις που τους ενίσχυαν με όπλα και πυρομαχικά.

Στήριξη Ρωσίας στον Άσαντ

Ο Άσαντ εξακολουθεί να έχει τη στήριξη της Ρωσίας, της Κίνας και βεβαίως του Ιράν.
Ο ανεφοδιασμός του συνεχίζεται ανελλιπώς και μόλις προ ημερών το Ισραήλ ενημέρωσε την Ουάσιγκτον για την πρόθεση της Μόσχας να τον ενισχύσει με τους πυραύλους S300.
Στην αντίπερα όχθη η Ουάσιγκτον δέχεται πιέσεις για να σταθεί δίπλα στους αντάρτες δίνοντας όπλα και πυρομαχικά, ωστόσο το ερώτημα που δυσκολεύονται να απαντήσουν είναι ποιους αντάρτες να ενισχύσουν...

Στέλεχος δυτικών υπηρεσιών ασφαλείας ανέφερε πρόσφατα ότι "στην περιοχή δραστηριοποιούνται τόσες πολλές και διαφορετικές ομάδες ενόπλων, σε βαθμό που να καθίσταται αδύνατη μια ασφαλής εκτίμηση για το ποιος ανήκει πού, τι ακριβώς ελέγχει και από ποιον δέχεται εντολές".

Τρεις ομάδες στους αντάρτες

Οι ένοπλες ομάδες στο πεδίο χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
1. Σε εκείνους που δηλώνουν μέλη του FSA, του Ελεύθερου Στρατού της Συρίας (ΕΣΣ), και δεν έχουν καμία δομή ούτε υπάρχει μια κεντρική διοίκηση που να σχεδιάζει και να εκτελεί. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι, το μόνο υπαρκτό σχήμα που εμφανίζει ο ΕΣΣ είναι αυτό της πολιτικής εκπροσώπησής του στο εξωτερικό, ενώ ακόμα κι εκεί οι συμμετέχοντες από διαφορετικές φράξιες ουκ ολίγες φορές ήρθαν στα χέρια μπροστά στα έκπληκτα μάτια των ξένων διπλωματικών αποστολών.
2. Το δεύτερο ισχυρότερο τμήμα ενόπλων που καταγράφεται στο πεδίο είναι εκείνο των μαχητών στο πλαίσιο της Τζιχάντ (ιερός πόλεμος) κι έχουν στρατολογηθεί από διαφορετικές ομάδες που αποτελούν παρακλάδια της Αλ Κάιντα με αιχμή του δόρατος την οργάνωση Al - Nusra Front.
3. Πέραν αυτών υπάρχει μια ακόμη κατηγορία ενόπλων, οι οποίοι κινούνται προς ίδιον όφελος εκμεταλλευόμενοι τις συνθήκες. Πρόκειται για εγκληματικές ομάδες που έχουν στόχο ληστείες ή απαγωγές και περιστασιακά πολεμούν με τη μια ή την άλλη πλευρά.

Ο ρόλος του Κατάρ

Οι ξένες δυνάμεις που εξακολουθούν να ενισχύουν τους αντικαθεστωτικούς είναι κυρίως το Κατάρ, του οποίου η εξωτερική πολιτική είναι δύσκολο να ερμηνευθεί.

Ξόδεψε εκατομμύρια δολάρια στη Λιβύη επενδύοντας στην επόμενη ημέρα, ενισχύει με μεγάλα ποσά τη Χαμάς στη Γάζα και στηρίζει όλες ανεξαιρέτως τις ομάδες στη Συρία, ειδικότερα όμως τα τμήματα του Ιερού Πολέμου (Τζιχάντ).

Κρίνοντας από το μέγεθος της χώρας θα ήταν εξωπραγματικό να υποθέσουμε ότι το Κατάρ προσβλέπει σε έναν ηγετικό μελλοντικό ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουν πολλά λεφτά και επενδύουν αρκετά εξ αυτών στην αναδιαμόρφωση συνόρων και ισορροπιών στην περιοχή.

Η Σαουδική Αραβία έχει επίσης σημαντικό ρόλο στην κλιμάκωση των εχθροπραξιών τροφοδοτώντας με όπλα τον FSA (ΕΣΣ). Εδώ, όμως, τα αιτία είναι λίγο πιο ξεκάθαρα.Για την ακρίβεια ο πόλεμος στη Συρία δεν έχει πολιτικό αλλά θρησκευτικό υπόβαθρο. Όπως πολύ σωστά επισήμανε και ο συνάδελφος Πολ Ντενάχαρ το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία δεν φημίζονται για τις ιδιαίτερες σχέσεις τους με τις ανθρώπινες αξίες, την ελευθερία, τη δημοκρατία. Οι παραπάνω έννοιες αποτελούν απαγορευμένα πεδία για τις χώρες αυτές και σίγουρα δεν κόπτονται για τον εκδημοκρατισμό της Συρίας.

Η αιτία της σύγκρουσης

Η πραγματική αιτία του πολέμου στη Συρία έχει τις ρίζες της 1.300 χρόνια πριν: στη διάσπαση του Ισλάμ και στον διαχωρισμό του σε σιίτες και σουνίτες. Ο πόλεμος στη Συρία αφορά τη διατήρηση ή διάσπαση του σιιτικού τόξου και του γεωγραφικού προσδιορισμού αυτών.Στο πλαίσιο αυτό δεν θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί και ο ρόλος του Ιράν ή εκείνος της Χεζμπολάχ, δηλαδή της σιιτικής οργάνωσης του Λιβάνου, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στην ένοπλη αντιπαράθεση.
Ο αριθμός των μαχητών που παίρνουν μέρος στις μάχες από πλευράς Χεζμπολάχ εκτιμάται σε κάποιες χιλιάδες (2.000-3.000 λέει το Ισραήλ).Το Ιράν από την πλευρά του, αν και δεν βλέπει δραματικές αλλαγές στις ισορροπίες στο πεδίο των μαχών -τουλάχιστον όσο η Δύση διατηρεί αποστάσεις-, επιθυμεί να διασφαλίσει την ύπαρξη του Άσαντ.Για αυτό ο ρόλος της Χεζμπολάχ είναι να διατηρήσει εναλλακτικές οδούς διαφυγής για όταν και αν αυτό κριθεί απαραίτητο για τον Σύρο πρόεδρο. Ακόμα κι αν χάσει την εξουσία, ο Άσαντ θα πρέπει ο ίδιος να παραμείνει ζωντανός ώστε να εξακολουθήσει να ηγείται του ένοπλου αγώνα.Βεβαίως, για να συμβεί αυτό, θα πρέπει οι μαχητές της Χεζμπολάχ να εξοπλιστούν με όπλα αντίστοιχα της αποστολής τους...

Οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί

Η κυβέρνηση του Τελ Αβίβ έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θα επιτρέψει να περάσουν στα χέρια της Χεζμπολάχ όπλα που θα ανατρέψουν τη στρατιωτική ισορροπία στα βόρεια σύνορά της.
Αιτιολογώντας τους δυο αεροπορικούς βομβαρδισμούς στη Δαμασκό την προηγούμενη εβδομάδα το Ισραήλ έκανε λόγο για μεταφορά όπλων από ή προς τις δυνάμεις της σιιτικής οργάνωσης του Λιβάνου, δίχως ωστόσο να δίνει άλλες πληροφορίες.Από αξιωματούχους ασφαλείας στον Λίβανο αναφέρεται ότι πρόκειται για τους ιρανικού τύπου πυραύλους Fateh-110 (εδάφους - εδάφους, μέσου βεληνεκούς).Η ίδια πηγή εκτιμά ότι η μεταφορά είχε στόχο να ενισχύσει τη δράση των μαχητών της οργάνωσης στη Συρία και όχι τη φυγάδευσή τους στον Λίβανο.Αυτό που επιβεβαιώνεται από τον Τύπο στο Ισραήλ είναι πως, το Τελ Αβίβ ενημέρωσε την Ουάσιγκτον πριν από τα χτυπήματα.
Ο Λευκός Οίκος εκτιμά πως μια πιθανή πτώση του Άσαντ στην παρούσα φάση θα περιπλέξει την κατάσταση στη χώρα και φέρεται να έχει ζητήσει από την κυβέρνηση Νετανιάχου προσεκτικές ενέργειες.

Η πτώση του Άσαντ σίγουρα δεν είναι προς όφελος ούτε του Ισραήλ. Το σενάριο της επόμενης ημέρας κάθε άλλο παρά γοητεύει, μιας και αυτό χαρακτηρίζεται από την κάθοδο στα βόρεια σύνορά του απροσδιόριστου αριθμού ενόπλων και ομάδων ταγμένων στην ισλαμική Τζιχάντ.Ωστόσο εδώ θα πρέπει να προστεθεί μια ακόμη παράμετρος. Δεν γνωρίζω αν το Ισραήλ σκοπεύει πραγματικά να επιτεθεί στο Ιράν κάποια χρονική στιγμή -προσωπικά το θεωρώ παρακινδυνευμένο-, αν όμως θα επιθυμεί να το πράξει, τότε ίσως εκμεταλλευτεί τη συγκεκριμένη περίοδο μια ευκαιρία που του προσφέρεται σε στρατιωτικό επίπεδο. Την αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ στην παρούσα φάση και μέσω του εμφυλίου στη Συρία.Θεωρείται ιδιαίτερα δύσκολο Ουάσιγκτον και Μόσχα να επιβάλουν συμφωνία εκεχειρίας και ειρήνευσης, την οποία απέτυχε να προωθήσει ο Κόφι Ανάν ως ειδικός απεσταλμένος των Ηνωμένων Εθνών.Ακόμα κι αν ο Άσαντ δεχθεί την απομάκρυνσή του, το μεγάλο πρόβλημα παραμένει ο έλεγχος των ένοπλων ομάδων της άλλης πλευράς.

Εμφύλιος με "σπόνσορες"

Ένας από τους πλέον αγαπητούς Πέρσες ποιητές στην περιοχή, ο Τζαλάλ Αλ Ντιν Ρούμι, αναφέρει σε ένα ποίημά του ότι: "Η σιωπή είναι η γλώσσα του Θεού, οτιδήποτε άλλο αποτελεί φτηνή μετάφραση".
Δυστυχώς για τον λαό της Συρίας οι μοναδικές στιγμές σιωπής είναι εκείνες που διαδέχονται τον θάνατο...Ο εμφύλιος στη χώρα θα έχει δρόμο, διάρκεια και πολλούς "σπόνσορες"... Οι τίτλοι τέλους δεν χρειάζονται για να μάθουμε τον ηττημένο.Αυτός θα είναι ο λαός της Συρίας, που επέτρεψε στη θρησκεία διεισδύσει και να ορίσει τη μοίρα του.