Του Κώστα Ράπτη
Η αμυντική συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ ήταν η πρώτη που “πάγωσε” άπαξ και
οι σχέσεις των δύο χωρών γνώρισαν ραγδαία επιδείνωση, η οποία και
επισφραγίσθηκε με την ισραηλινή επιδρομή στο τουρκικό πλοίο Mavi
Marmara. Συνεπώς η πρώτη, έστω και περιορισμένη, αμυντική συμφωνία των
δύο πλευρών μετά το 2010 θα πρέπει να αξιολογηθεί καταλλήλως, στο
πλαίσιο των προσπαθειών επαναπροσέγγισης, που “επιβάλλει” (με έντονη και
την αμερικανική μεσολάβηση) το νέο τοπίο της ευρύτερης περιοχής.
Όπως διέρρευσε την Κυριακή στην τουρκική εφημερίδα Zaman και
επιβεβαιώθηκε την επομένη από πηγή του Ισραηλινού Υπουργείου Άμυνας, το
Ισραήλ συμφώνησε να αναβαθμισθούν (όπως προέβλεπε η αρχική συμφωνία του
2002) με συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου της εταιρείας ELTA (θυγατρικής
της Israel Aerospace Industries) τα τέσσερα αεροσκάφη Awacs τα οποία
κατασκεύασε έναντι 200 εκατομμυρίων και παρέδωσε προ τριετίας η Boeing
στην Τουρκική Πολεμική Αεροπορία.
Η ισραηλινή πλευρά αποδίδει την κίνησή της στις “αμερικανικές πιέσεις” (η ενσωμάτωση των συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου αποτελούσε συμβατική υποχρέωση της Boeing και όχι πρόβλεψη απευθείας συμφωνίας Τουρκίας-Ισραήλ), αλλά και στην αποστασιοποίηση της Άγκυρας από το Ιράν, στο φόντο της συριακής κρίσης.
Μολονότι το Ισραήλ πολύ απέχει ακόμη από το να αναλάβει εκ νέου τον αλλοτινό του ρόλο ως προμηθευτή εξοπλισμών στην Τουρκία, η χειρονομία είναι ενδεικτική. Και δεν είναι μεμονωμένη.
Την περασμένη εβδομάδα οι ισραηλινές αρχές εισάκουσαν το αίτημα της τουρκικής διπλωματίας να επιτραπεί η μετάβαση στην ελεγχόμενη από την οργάνωση Χαμάς Γάζα 25 υγιειονομικών οι οποίοι θα στελεχώσουν και θα εξοπλίσουν το νοσοκομείο που χτίζεται (χωρίς ισραηλινή έγκριση ή συνεργασία) στον χώρο όπου έως το 2005 βρισκόταν ο εβραϊκός οικισμός του Νετζαρίμ. Το νοσοκομείο πρόκειται να εγκαινιασθεί από τον Τούρκο πρωθυπουργό Tayyip Erdogan.
Σαν σε ανταπόδοση, την προηγούμενη Τετάρτη η Τουρκία εξέδωσε στο Ισραήλ, τον 35χρονο Guy Hashid, ο οποίος καταζητούνταν στην πατρίδα του ως επικεφαλής ενός από τα μεγαλύτερα κυκλώματα trafficking, υπεύθυνου για τη διακίνηση περίπου 10.000 γυναικών, κυρίως από την πρώην ΕΣΣΔ Ρωσία. Ο Hashid είχε συλληφθεί πέρσι στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο, όπου διατηρούσε έναν από τους μεγαλύτερους οίκους ανοχής της Ευρώπης.
Ωστόσο, η εντυπωσιακότερη εξέλιξη στο πεδίο των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων έχει να κάνει αναμφίβολα με την πληροφορία ότι το Ισραήλ προτείνει στην τουρκική πλευρά την κατασκευή αγωγού ο οποίος θα μεταφέρει (διασχίζοντας προφανώς την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας ή του Λιβάνου και της Συρίας) φυσικό αέριο του κοιτάσματος Leviathan, προς την Τουρκία, καθιστώντας την προνομιακή οδό διοχέτευσης των ισραηλινών υδρογονανθράκων στην διεθνή αγορά – αντί του εξεταζόμενου σταθμού υγροποίησης στην Κύπρο ή ενός αγωγού προς την Ελλάδα.
Στην πραγματικότητα, βέβαια, όπως διευκρινίζει η ισραηλινή εφημερίδα Haaretz, η εν λόγω ιδέα είναι μάλλον τουρκικής πατρότητας και έχει να κάνει με την επιθυμία του ομίλου Zorlu (που συμμετέχει σε ενεργειακούς σταθμούς εντός του Ισραήλ) να αναλάβει τον προτεινόμενο αγωγό, μήκους 600 χιλιομέτρων και κόστους 2 δισ. δολαρίων. Κατά το ίδιο δημοσίευμα πάντως οι εταίροι της εκμετάλλευσης του Leviathan έχουν ήδη εξετάσει το σενάριο της “τουρκικής οδού” και, παρά τα οικονομικά πλεονεκτήματά του, το έχουν απορρίψει για πολιτικούς λόγους. Άλλωστε, η αυστραλιανή Woodside, απέκτησε έναντι 2,5 δισ. δολαρίων το 30% της συμμετοχής στο κονσόρτσιουμ του Leviathan, εκτοπίζοντας τη ρωσική Gazprom, ακριβώς λόγω της τεχνογνωσίας της στην υγροποίηση φυσικού αερίου.
Σε κάθε περίπτωση, ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Taner Ylidiz δήλωσε ότι η χώρα του θα συμφωνούσε στην κατασκευή αγωγού με το Ισραήλ, μόνον αν εκπληρώνονταν οι όροι που έχει θέσει μετά το επεισόδιο Mavi Marmara (ισραηλινή απολογία, αποζημίωση των οικογενειών των θυμάτων, άρση της απομόνωσης της Λωρίδας της Γάζας). Επαναλαμβάνεται έτσι ένα σταθερό μοτίβο της τελευταίας περιόδου, όπου κάθε απόπειρα “ανοίγματος” από την ισραηλινή πλευρά γίνεται δεκτό με άλλον έναν γύρο φραστικών επιθέσεων από την Άγκυρα – όπως όταν ο Tayyip Erdogan χαρακτήρισε το Ισραήλ “κακομαθημένο παιδί” και “κράτος τρομοκράτη” λόγω της πρόσφατης ισραηλινής αεροπορικής επιδρομής εντός της συριακής επικράτειας.
Η ελληνική διπλωματία, από την πλευρά της, επιμένει
από καιρό ότι η ελληνο-ισραηλινή συνεργασία δεν (πρέπει να)
“ετεροκαθορίζεται” (βλ. από τα ελληνοτουρκικά), παρά διαθέτει “αυτοτελή
δυναμική”. Και πάντως αντιμετωπίζει με ψύχραιμο σκεπτικισμό τα σενάρια
περί συνεργασίας Τουρκίας-Ισραήλ στον τομέα της μεταφοράς
υδρογονανθράκων, όχι απλώς διότι πολλά φιλόδοξα σχέδια αγωγών διεθνώς
ναυάγησαν και μόνο για οικονομικούς λόγους, αλλά κυρίως διότι κρίνει ότι
δεν πρόκειται η ισραηλινή πλευρά (πόσω μάλλον η Κυπριακή Δημοκρατία) να
επιλέξει την μακροπρόθεσμη ενεργειακή εξάρτησή της από την Άγκυρα.
Άλλωστε, η Αθήνα, όσο και αν θεωρεί δεδομένο ότι οι δύο αυτές χώρες θα
επιχειρήσουν την επαναπροσέγγισή τους, διαπιστώνει σχεδόν σε κάθε επαφή
είτε με Τούρκους είτε με Ισραηλινούς ιθύνοντες το εξαιρετικά κακό κλίμα
που υφίσταται για την “άλλη πλευρά” - και πιθανότατα θα εξακολουθήσει να
υφίσταται όσο στο πηδάλιο βρίσκονται ο Erdogan και ο Netanyahu
αντιστοίχως.
Πηγή:www.capital.gr
