Οι περισσότεροι πολιτικοί παρατηρητές εκτιμούν, ότι  μετά τις εντυπωσιακές προεκλογικές υποσχέσεις, ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επιτέλους συνειδητοποιήσει, ότι η Γκαζπρόμ δεν είναι πλέον η αγελάδα απ’ την οποία το κράτος αρμέγει μετρητά.

Τον Οκτώβριο μάλιστα, ο Πούτιν προειδοποίησε ότι η ανάπτυξη του αερίου από σχιστολιθικά πετρώματα «θα μπορούσε να αναδιαρθρώσει σοβαρά την παγκόσμια αγορά για υδρογονάνθρακες,». Ταυτόχρονα όμως, πίσω από τις κινήσεις των τελευταίων μηνών, για τη δημιουργία του τεράστιου ομίλου της Ροσνεφτ,  οι παρατηρητές βλέπουν  μια προσπάθεια του Πούτιν να καλύψει τον προϋπολογισμό, ώστε να τηρήσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις.   

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο, ότι η Ρωσία φαίνεται εντελώς προσηλωμένη στις αποτυχημένες μεθόδους στου κρατικού-γιγαντισμού, αλλά  ότι στην προκειμένη έχει απλά μεταφέρει τα αυγά από το ένα καλάθι στο άλλο και, όπως στο παρελθόν,  θα παραμείνει πάλι εκτεθειμένη, μπροστά στα  καπρίτσια των παγκόσμιων τιμών.

Με αυτή την έννοια, η δομή της οικονομίας ελάχιστα έχει αλλάξει από την Σοβιετική εποχή, όταν ο προϋπολογισμός στηριζόταν στο πετρέλαιο, αλλά η χώρα έπρεπε, κατά περιόδους να εισάγει σιτηρά από τις ΗΠΑ, την Αργεντινή και την Αυστραλία για να αναπληρώσει τις αποτυχημένες συγκομιδές, λόγω κακών καιρικών συνθηκών  και λόγω και του χρονίως ανεπαρκή αγροτικού της τομέα.   

Η στροφή προς τον «άξονα» της Ασίας
Πριν και μετά τη διάσκεψη της «Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού» (ΑΠΕΚ), στο Βλαδιβοστόκ, στις αρχές Σεπτεμβρίου, ο πρωθυπουργός Ντιμίτρι Μεντβέντεβ και ο Όλεγκ Ντεριπάσκα, ένας από τους πλουσιότερους Ρώσους ολιγάρχες, έγραψαν πανομοιότυπα άρθρα στους Financial Times, για την ανάγκη να στραφεί  η Ρωσία στον «άξονα της Ασίας», κάτι που  προϋποθέτει την ανάπτυξη των  ρωσικών αραιοκατοικημένων, υπανάπτυκτων και αφιλόξενων περιοχών της Άπω Ανατολής, προκειμένου να παράσχει στην Ασία  τους αναγκαίους  γι αυτήν πόρους, πετρελαίου, φυσικού αερίου, μετάλλων και ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Ρωσία όμως, ήταν εδώ από πριν. Κάποιοι άλλοι, κι όχι το Κρεμλίνο,  είχαν πειστεί ότι η έκρηξη των βασικών προϊόντων θα διαρκούσε μέχρι το 2014, παρά τις προειδοποιήσεις περί του αντιθέτου, από πολλούς εμπειρογνώμονες, συμπεριλαμβανομένου ακόμη και του εφευρέτη του ακρωνύμιου BRIC, του Jim O’Neill. Για μια ακόμη φορά,  βλέπουμε μια προσέγγιση με μεγαλοπρεπή μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια που ελάχιστα διευκολύνουν την αντιμετώπιση των άμεσων  πιεστικών προβλημάτων, του τώρα.  

Νέες τεχνολογίες αλλάζουν ριζικά το τοπίο
Και πάλι υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι. Οι χώρες BRIC τρεις εκ των οποίων βρίσκονται στην Ασία, αντιμετωπίζουν  όλες σημαντικές καθυστερήσεις, μετά την αχαλίνωτη αισιοδοξία τους,  την περίοδο 2000-2008.
Τότε, θα μου πείτε, υπάρχει  κι η ενέργεια. Η απειλή για τη Ρωσία δεν προέρχεται μόνον από το σχιστολιθικό πετρέλαιο και αέριο. Σύμφωνα με το ερώτημα του  ενεργειακού εμπειρογνώμονα Daniel Yergin, εάν το παγκόσμιο ΑΕΠ, από τα 70 τρις δολάρια που είναι τώρα, κάνει ένα άλμα στα 130 τρις δολάρια, μέσα σε δύο δεκαετίες και  διπλασιαστεί ο αριθμός των αυτοκινήτων από το 1δισεκατομμύριο το 2011 στα 2 δισεκατομμύρια, κυρίως στην Ασία,  θα είναι άραγε τότε  επαρκείς οι πηγές καυσίμων; Εάν, όχι, τότε η Ρωσία θα επωφεληθεί τα μέγιστα.  
Αλλά, το μέλλον είναι άγνωστο, καθώς άλλη  μία νέα τεχνολογία, -η άλλες τεχνολογίες- θα μπορούσαν ν’ αλλάξουν ριζικά  αυτή την εξίσωση.  

Διαφοροποιημένο οικονομικό μοντέλο
Λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο εκπαίδευσης και την πνευματική ιστορία της χώρας, με την Σοβιετική  Ένωση να έχει αναδείξει 27 Νομπελίστες  στα οικονομικά και τις επιστήμες, η Ρωσία θα έπρεπε να κάνει πολλά περισσότερα στο τομέα της διαφοροποίησης της οικονομίας της. Αλλά, όπως κατά τη Σοβιετική περίοδο, έτσι και στην  μοντέρνα Ρωσία θεωρείται  εξαιρετικά δύσκολο ν’ ανεβάσει προς τα πάνω την αλυσίδα της αξίας, αυτών που παράγει.  Όπως επισήμανε ο επικεφαλής του τμήματος της Αναδυόμενης Αγοράς Μετοχών και του Global Macro στην επενδυτική τράπεζα Morgan Stanley, κ. Ruchir Sharma, στις λίστες του χρηματιστηρίου της Μόσχας δεν παρατίθεται ούτε μία παγκόσμια κατασκευαστική εταιρεία, ενώ καμία από τις πέντε κορυφαίες μάρκες βότκας στον κόσμο δεν είναι ρωσική!

Οικονομική και πολιτική μεταρρύθμιση
Σε τελευταία ανάλυση, το πρόβλημα της Ρωσίας  πέφτει στο επίπεδο της πολιτικής, διότι είναι πολιτικό. Δεν υπάρχουν πλούσιες χώρες, οποιουδήποτε μεγέθους, που να μην  είναι δημοκρατικές.
Όπως σημείωσε ο  κ. Sharma «η Ρωσία δεν χρειάζεται μόνο ένα μη πετρελαϊκό οικονομικό μοντέλο, αλλά και μία νέα μη τσαρική νοοτροπία». Αυτό σημαίνει βασικές οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, την ανάπτυξη του κράτους δικαίου, και της εμπιστοσύνης στην κοινωνία, τόσο μεταξύ κράτους και λαού, όσο και μεταξύ των ίδιων των  πολιτών.
Μια πολύ μικρή κίνηση έχει ήδη γίνει. 21 χρόνια μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και μόλις  πρόσφατα,  ψηφίστηκε νόμος, σύμφωνα με τον οποίο, θα μπορεί κάποιος να  δηλώνει το σπίτι του, ως έδρα της επιχειρηματικής του δραστηριότητας.
Ο  Ιάν Πράιντ είναι ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Ευρασιατικής Στρατηγικής και Επικοινωνίας στη Μόσχα.