Τι σημαίνει η επικοινωνία Obama-Putin

Του Κώστα Ράπτη-Αν έκρινε κανείς από την Ομιλία για την Κατάσταση του Έθνους, την τελευταία της θητείας του, που εκφώνησε ο Barack Obama την Τρίτη, θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι ρωσο-αμερικανικές σχέσεις δεν έχουν μέλλον."Την ώρα που η οικονομία της συρρικνώνεται, η Ρωσία σπαταλά τις δυνάμεις της στην Ουκρανία και τη Συρία – δύο κράτη τα οποία βλέπει να ξεφεύγουν από την τροχιά της” αποφάνθηκε απαξιωτικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Και όμως: μόλις την επομένη ο Barack Obama είχε, με δική του πρωτοβουλία, τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο ομόλογό του Vladimir Putin, με ευρεία θεματολογία και σε κλίμα, όπως δηλώθηκε και από τις δύο πλευρές, εποικοδομητικό.

Φαίνεται πως τα μηνύματα που απευθύνονται στο εγχώριο ακροατήριο των ΗΠΑ δεν ταυτίζονται με τα πραγματικά αντικείμενα συζήτησης του Obama με τους συμπρωταγωνιστές του στη διεθνή σκηνή.

Άλλωστε, η συνδιάλεξη με τον ένοικο του Κρεμλίνου δεν έμεινε χωρίς συνέχεια, εφόσον την Πέμπτη έγινε γνωστό ότι οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ John Kerry και της Ρωσίας Sergei Lavrov σε δική τους επικοινωνία συμφώνησαν να συναντηθούν στις 20 Ιανουαρίου στη Ζυρίχη για να εξετάσουν τις νεώτερες εξελίξεις στην ουκρανική και τη συριακή κρίση.

Η συνομιλία Obama-Putin (που θα μπορούσε να θεωρηθεί και πρωτοχρονιάτικο δώρο, εφόσον η ρωσική εκκλησία ακολουθεί το παλαιό εορτολόγιο) αποδεικνύει ότι οι δύο πλευρές είναι "καταδικασμένες” να αναζητούν πεδία συνεργασίας ακόμη και στις στιγμές των μεγαλύτερων μεταξύ τους τριβών. Παρά τις ρητορικές εξάρσεις του, το ίδιο το ετήσιο διάγγελμα Obama στάθηκε ιδιαίτερα στο γεγονός ότι ο ηγετικός ρόλος των ΗΠΑ συνίσταται στην "σοφή χρήση της στρατιωτικής ισχύος” και στην επιδίωξη συμπράξεων.

Άλλωστε η ατζέντα των διεθνών κρίσεων διαρκώς διευρύνεται, όπως αποδεικνύει το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες συμφώνησαν στην ανάγκη σκληρής απάντησης στην δοκιμή υδρογονοβόμβας από πλευράς της Βόρειας Κορέας. Ο Putin δεν μπορεί παρά να είναι ικανοποιημένος από το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον προσανατολίζεται σε μία πολυμερή αντίδραση στις προκλήσεις της Πιονγκγιανγκ, με πρωταγωνιστικό τον ρόλο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου συμμετέχει η Ρωσία.

Η σημαντικότερη αλλαγή κλίματος, ωστόσο, αφορά την συμφωνία των δύο ηγετών ότι η Συμφωνία του Μινσκ για την επίλυση της ουκρανικής κρίσης οφείλει να υλοποιηθεί πλήρως "από όλα τα μέρη” - διατύπωση που επαναλήφθηκε και στην ενημέρωση των διπλωματικών συντακτών από τον εκπρόσωπο του State Department σχετικά με την συνομιλία Kerry-Lavrov.

Πρόκειται για σημάδι διακριτικής μετατόπισης της Ουάσιγκτον - με δεδομένη την πρόσφατη παρατήρηση του Putin, στην συνέντευξή του προς την εφημερίδα Bild, ότι δεν μπορεί η χώρα του να αντιμετωπίζει κυρώσεις για τη μη υλοποίηση μιας συμφωνίας που όλες οι εκκρεμότητές της αφορούν τις προβλεπόμενες κινήσεις του Κιέβου. Ο συνδυασμός συνταγματικής αναθεώρησης στην Ουκρανία και διεξαγωγής τοπικών εκλογών στο Ντονμπάς υπό τη νέα νομοθεσία αποτελεί το κλειδί της πολιτικής επίλυσης της κρίσης – και εικάζει κανείς ότι για το πρώτο σκέλος η ουκρανική κυβέρνηση σύντομα θα αισθανθεί συντονισμένη διεθνή πίεση.

Ως προς την Συρία, οι δύο πλευρές επανέλαβαν την στήριξή τους στον οδικό χάρτη του πολιτικού διαλόγου κυβέρνησης-αντιπολίτευσης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ έκαναν λόγο ακόμη και για ενίσχυση των προσπαθειών επιχειρησιακού συντονισμού των στρατιωτικών δυνάμεων ΗΠΑ και Ρωσίας στην περιοχή. Ο Vladimir Putin δεν έχασε την ευκαιρία να μιλήσει για την ανάγκη δημιουργίας ενός ευρέος συνασπισμού για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, αλλά και την εγκατάλειψη των "δύο μέτρων και σταθμών” σε ό,τι αφορά τις ένοπλες οργανώσεις που αρνούνται να συμμετάσχουν σε μία πολιτική διαδικασία.

Προφανώς η προεργασία που έχει γίνει από τους δύο υπουργούς Εξωτερικών κατά τις αλλεπάλληλες συναντήσεις τους έχει περιορίσει τις διαφορές – αποκτούν δε τη σημασία τους οι διαβεβαιώσεις του Kerry τον Δεκέμβριο στη Μόσχα ότι οι ΗΠΑ έχουν κατά βάθος παρόμοια οπτική με τη Ρωσία και "δεν απεργάζονται αλλαγή καθεστώτος” στη Δαμασκό.

Το κυριότερο: Obama και Putin εξέφρασαν από κοινού την επιθυμία να αποκλιμακωθούν οι εντάσεις μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Η τοποθέτηση αυτή εικονογραφήθηκε, σε ό,τι αφορά την αμερικανική πλευρά, με πολύ καθαρό τρόπο από την ταχύτητα και την αμοιβα΄λια κατανόηση με την οποία τερματίσθηκε το περιστατικό της σύλληψης δέκα Αμερικανών πεζοναυτών στα ιρανικά χωρικά ύδατα. Μόλις, την Πέμπτη, άλλωστε το Ιράν ανακοίνωσε την απομάκρυνση του πυρήνα του αντιδραστήρα βαρέος ύδατος στον πυρηνικό σταθμό του Αράκ, σηματοδοτώντας την απρόσκοπτη ολοκλήρωση της συμφωνίας του Ιουλίου ανάμεσα στην ομάδα "5+1” των μεγάλων δυνάμεων και την Τεχεράνη για το πυρηνικό της πρόγραμμα.

Αν με την όξυνση των σεκταριστικών εντάσεων το Ριάντ (και όχι μόνο) ήλπιζε σε εκτροχιασμό της επαναπροσέγγισης ΗΠΑ-Ιράν, ο Λευκός Οίκος έδειξε ότι κρίνει διαφορετικά.