ΠΕΤΡΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ-Η μεταφορά 25 τουρκικών αρμάτων μάχης και εκατοντάδων
στρατιωτών στην Μπασίκα του βορείου Ιράκ, το περασμένο Σαββατοκύριακο,
άνοιξε νέο μέτωπο μεταξύ Τουρκίας - Ιράκ.
Την «ολοκληρωτική χρεοκοπία της
τουρκικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή» διεκτραγωδούσε την περασμένη
εβδομάδα ο αρθρογράφος της Hurriyet, Σεμίχ Ιντίζ. Αντί για «μηδενικά
προβλήματα με τους γείτονες», η νεοοθωμανική Τουρκία των Ερντογάν και
Νταβούτογλου κατάφερε να βρίσκεται σε διάσταση με τους περισσότερους
περιφερειακούς παίκτες, διαπιστώνει ο αναλυτής της τουρκικής εφημερίδας:
ρήξη με τη Συρία του Ασαντ, αποξένωση από την Αίγυπτο και το Ιράν,
επικίνδυνη σύγκρουση με τη Ρωσία μετά την κατάρριψη του ρωσικού
αεροσκάφους – και τώρα, σαν να μην έφταναν όλα αυτά, αντιπαράθεση και με
το Ιράκ.
Το νέο μέτωπο άνοιξε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όταν η κυβέρνηση της Βαγδάτης διαμαρτυρήθηκε έντονα για τη μεταφορά 25 τουρκικών αρμάτων μάχης και εκατοντάδων στρατιωτών στην περιοχή Μπασίκα του βορείου Ιράκ, στα περίχωρα της Μοσούλης. Ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι τα στρατεύματά του μπήκαν στο Ιράκ βάσει προηγούμενης συμφωνίας τόσο με την κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης όσο και με την τοπική κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, για την εκπαίδευση ιρακινών και κουρδικών στρατευμάτων που θα επιχειρήσουν, μελλοντικά, να ανακαταλάβουν τη Μοσούλη από το ISIS.Γεγονός είναι ότι ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Χάιντερ Αμπάντι, δήλωσε ξεκάθαρα ότι τα τουρκικά στρατεύματα είναι ανεπιθύμητα και απείλησε ότι θα προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας εναντίον της Αγκυρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ούτε οι Αμερικανοί κάλυψαν, αυτήν τη φορά, την Τουρκία, αποδοκιμάζοντας κάθε είδους «μονομερείς» ενέργειες.
Η «τουρκική» νευρικότητα
Τόσο η Ελλάδα όσο και άλλες χώρες της περιοχής αντιμετώπιζαν επί δεκαετίες την Τουρκία ως μια δύναμη αναθεωρητική μεν, έναντι του υπάρχοντος στάτους κβο, αλλά όχι τυχοδιωκτική. Πώς, λοιπόν, να εξηγήσει κανείς την έκδηλη νευρικότητα που χαρακτηρίζει τελευταία τους ιθύνοντες της Αγκυρας, όπως φάνηκε πρώτα με την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 και ύστερα με το τελευταίο επεισόδιο στο βόρειο Ιράκ;Πιθανότατα το κλειδί βρίσκεται στη μεγάλη πληγή του Κουρδικού, η οποία αποτελεί τον αφανή, κοινό παρονομαστή σε όλα τα προαναφερθέντα κρούσματα. Κάτι τέτοιο υπονοεί και ο διευθυντής του Διατλαντικού Κέντρου, Ιαν Λέσερ. «Η Τουρκία βλέπει τον πόλεμο στη Συρία και την αναταραχή στη Μέση Ανατολή, πρωτίστως και κυρίως, μέσα από τον φακό της εσωτερικής ασφάλειας... Η εστίαση στην αυτονομιστική οργάνωση των Κούρδων ΡΚΚ θα συνεχίσει να καθοδηγεί την πολιτική της Αγκυρας στη Συρία, καθώς οι Τούρκοι επιτελείς βλέπουν τη μάχη εναντίον του “Ισλαμικού Κράτους” ως δευτερεύον ζήτημα».
Ο κουρδικός εφιάλτης της Αγκυρας μεγεθύνεται καθώς το αυτονομιστικό κόμμα των Κούρδων της Συρίας, PYD –που διατηρεί στενότατες σχέσεις με το ΡΚΚ– βρίσκεται κοντά στο όνειρό του να σχηματίσει το ντε φάκτο κουρδικό κράτος της «Ροτζάβα», ακριβώς κάτω από τα τουρκικά σύνορα. Το PYD έχει ήδη δημιουργήσει τρία αυτόνομα καντόνια, εκ των οποίων τα δύο (Τζαζίρα και Κομπάνι) βρίσκονται ανατολικά του Ευφράτη και το τρίτο (Αφρίν) στα δυτικά του, πάνω από το Χαλέπι. Αυτό που εμποδίζει την ενοποίηση των κουρδικών περιοχών σε μια ενιαία οντότητα είναι το... ISIS, που εξακολουθεί να ελέγχει την Τζαραμπλούς, μεταξύ Αρφίν και Κομπάνι. Η τουρκική κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει τους Κούρδους από το Κομπάνι να μην περάσουν τον Ευφράτη για να απελευθερώσουν από τους τζιχαντιστές την Τζαραμπλούς, χαρακτηρίζοντας μια τέτοια κίνηση casus belli για την Αγκυρα.
Το πρόβλημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο για την Αγκυρα, καθώς η μεγάλη πλειονότητα των «αδελφών» Τουρκμενίων που ζουν στη Συρία κατοικεί σε κατά πλειονότητα κουρδικά εδάφη, κυρίως σε όσα εξακολουθούν να ελέγχονται από τζιχαντιστές. Οι ένοπλες δυνάμεις των Τουρκμενίων δημιουργήθηκαν με την άμεση συνδρομή τουρκικών μυστικών υπηρεσιών και ακροδεξιών «Γκρίζων Λύκων», εξοπλίζονται μέσω δήθεν «ανθρωπιστικών» οργανώσεων της Τουρκίας και μάχονται το καθεστώς Ασαντ σε συμπαράταξη με το συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα, την Τζαμπάτ Αλ Νούσρα, και άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις. Ενας από τους λόγους που ώθησαν, κατά τα φαινόμενα, την Αγκυρα στην κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους ήταν ότι οι ρωσικοί βομβαρδισμοί αποδεκατίζουν, μαζί με τους τζιχαντιστές, και τους Τουρκμένιους συνεργάτες τους.
Το Κουρδικό βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό πίσω και από την πρόσφατη ενίσχυση των τουρκικών στρατευμάτων στο βόρειο Ιράκ. Με αυτό τον τρόπο, η Τουρκία προσπάθησε να βάλει σφήνα ή και να φέρει σε αντιπαράθεση το αριστερό συροκουρδικό PYD με το φιλοαμερικανικό KDP του Μασούντ Μπαρζανί, το οποίο διοικεί το Ιρακινό Κουρδιστάν. Η κυβέρνηση Μπαρζανί διατηρεί στενότατες οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου ιρακινού πετρελαίου – κάτι που θεωρείται από τη Βαγδάτη ως «ληστεία».
Επιστρέφουν ως μπούμερανγκ
Μέχρι στιγμής, οι παρακινδυνευμένες κινήσεις της Τουρκίας φαίνεται να της δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν. Το μπαράζ των ρωσικών επιδρομών μετά την κατάρρευση του SU-24 στη βορειοδυτική Συρία απειλεί να αφανίσει κυριολεκτικά τις δυνάμεις των τζιχαντιστών και των Τουρκμενίων στην επίμαχη περιοχή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι Ρώσοι ελπίζουν ότι θα θωρακίσουν τη Λαττάκεια, βασικό οχυρό του Ασαντ, αλλά και τις δικές τους βάσεις – την αεροπορική στο Χμεϊμίμ και τη ναυτική στην Ταρτούς. Σε συνδυασμό με την εγκατάσταση ρωσικών πυραύλων τελευταίας γενεάς, S-400, οι εντατικές επιχειρήσεις της ρωσικής αεροπορίας εκμηδένισαν τις ελπίδες του Ερντογάν να δημιουργηθεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στη βόρεια Συρία από το ΝΑΤΟ. Μια τέτοια ντε φάκτο ζώνη έχει ήδη δημιουργηθεί, αλλά από τη... Ρωσία – απόδειξη ότι οι Τούρκοι έχουν πρακτικά σταματήσει τις αεροπορικές επιχειρήσεις τους στη βόρεια Συρία.
Παράλληλα, ο συριακός στρατός, χάρη και στην αεροπορική υποστήριξη της Ρωσίας, ανάγκασε τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες να εγκαταλείψουν, την περασμένη Τετάρτη, και τον τελευταίο θύλακο που διατηρούσαν στη στρατηγικής σημασίας πόλη Χομς, άλλοτε «πρωτεύουσα της επανάστασης» κατά του Ασαντ. Ολα δείχνουν ότι στον επόμενο γύρο των διαπραγματεύσεων για την πολιτική επίλυση του συριακού, στη Νέα Υόρκη, η Ρωσία θα διαθέτει περισσότερα διαπραγματευτικά χαρτιά στα χέρια της από πριν, ενώ η Τουρκία σαφώς λιγότερα.
Το νέο μέτωπο άνοιξε το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όταν η κυβέρνηση της Βαγδάτης διαμαρτυρήθηκε έντονα για τη μεταφορά 25 τουρκικών αρμάτων μάχης και εκατοντάδων στρατιωτών στην περιοχή Μπασίκα του βορείου Ιράκ, στα περίχωρα της Μοσούλης. Ο Ερντογάν ισχυρίστηκε ότι τα στρατεύματά του μπήκαν στο Ιράκ βάσει προηγούμενης συμφωνίας τόσο με την κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης όσο και με την τοπική κυβέρνηση του Ιρακινού Κουρδιστάν, για την εκπαίδευση ιρακινών και κουρδικών στρατευμάτων που θα επιχειρήσουν, μελλοντικά, να ανακαταλάβουν τη Μοσούλη από το ISIS.Γεγονός είναι ότι ο πρωθυπουργός του Ιράκ, Χάιντερ Αμπάντι, δήλωσε ξεκάθαρα ότι τα τουρκικά στρατεύματα είναι ανεπιθύμητα και απείλησε ότι θα προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας εναντίον της Αγκυρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι ούτε οι Αμερικανοί κάλυψαν, αυτήν τη φορά, την Τουρκία, αποδοκιμάζοντας κάθε είδους «μονομερείς» ενέργειες.
Η «τουρκική» νευρικότητα
Τόσο η Ελλάδα όσο και άλλες χώρες της περιοχής αντιμετώπιζαν επί δεκαετίες την Τουρκία ως μια δύναμη αναθεωρητική μεν, έναντι του υπάρχοντος στάτους κβο, αλλά όχι τυχοδιωκτική. Πώς, λοιπόν, να εξηγήσει κανείς την έκδηλη νευρικότητα που χαρακτηρίζει τελευταία τους ιθύνοντες της Αγκυρας, όπως φάνηκε πρώτα με την κατάρριψη του ρωσικού SU-24 και ύστερα με το τελευταίο επεισόδιο στο βόρειο Ιράκ;Πιθανότατα το κλειδί βρίσκεται στη μεγάλη πληγή του Κουρδικού, η οποία αποτελεί τον αφανή, κοινό παρονομαστή σε όλα τα προαναφερθέντα κρούσματα. Κάτι τέτοιο υπονοεί και ο διευθυντής του Διατλαντικού Κέντρου, Ιαν Λέσερ. «Η Τουρκία βλέπει τον πόλεμο στη Συρία και την αναταραχή στη Μέση Ανατολή, πρωτίστως και κυρίως, μέσα από τον φακό της εσωτερικής ασφάλειας... Η εστίαση στην αυτονομιστική οργάνωση των Κούρδων ΡΚΚ θα συνεχίσει να καθοδηγεί την πολιτική της Αγκυρας στη Συρία, καθώς οι Τούρκοι επιτελείς βλέπουν τη μάχη εναντίον του “Ισλαμικού Κράτους” ως δευτερεύον ζήτημα».
Ο κουρδικός εφιάλτης της Αγκυρας μεγεθύνεται καθώς το αυτονομιστικό κόμμα των Κούρδων της Συρίας, PYD –που διατηρεί στενότατες σχέσεις με το ΡΚΚ– βρίσκεται κοντά στο όνειρό του να σχηματίσει το ντε φάκτο κουρδικό κράτος της «Ροτζάβα», ακριβώς κάτω από τα τουρκικά σύνορα. Το PYD έχει ήδη δημιουργήσει τρία αυτόνομα καντόνια, εκ των οποίων τα δύο (Τζαζίρα και Κομπάνι) βρίσκονται ανατολικά του Ευφράτη και το τρίτο (Αφρίν) στα δυτικά του, πάνω από το Χαλέπι. Αυτό που εμποδίζει την ενοποίηση των κουρδικών περιοχών σε μια ενιαία οντότητα είναι το... ISIS, που εξακολουθεί να ελέγχει την Τζαραμπλούς, μεταξύ Αρφίν και Κομπάνι. Η τουρκική κυβέρνηση έχει προειδοποιήσει τους Κούρδους από το Κομπάνι να μην περάσουν τον Ευφράτη για να απελευθερώσουν από τους τζιχαντιστές την Τζαραμπλούς, χαρακτηρίζοντας μια τέτοια κίνηση casus belli για την Αγκυρα.
Το πρόβλημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο για την Αγκυρα, καθώς η μεγάλη πλειονότητα των «αδελφών» Τουρκμενίων που ζουν στη Συρία κατοικεί σε κατά πλειονότητα κουρδικά εδάφη, κυρίως σε όσα εξακολουθούν να ελέγχονται από τζιχαντιστές. Οι ένοπλες δυνάμεις των Τουρκμενίων δημιουργήθηκαν με την άμεση συνδρομή τουρκικών μυστικών υπηρεσιών και ακροδεξιών «Γκρίζων Λύκων», εξοπλίζονται μέσω δήθεν «ανθρωπιστικών» οργανώσεων της Τουρκίας και μάχονται το καθεστώς Ασαντ σε συμπαράταξη με το συριακό παρακλάδι της Αλ Κάιντα, την Τζαμπάτ Αλ Νούσρα, και άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις. Ενας από τους λόγους που ώθησαν, κατά τα φαινόμενα, την Αγκυρα στην κατάρριψη του ρωσικού αεροσκάφους ήταν ότι οι ρωσικοί βομβαρδισμοί αποδεκατίζουν, μαζί με τους τζιχαντιστές, και τους Τουρκμένιους συνεργάτες τους.
Το Κουρδικό βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό πίσω και από την πρόσφατη ενίσχυση των τουρκικών στρατευμάτων στο βόρειο Ιράκ. Με αυτό τον τρόπο, η Τουρκία προσπάθησε να βάλει σφήνα ή και να φέρει σε αντιπαράθεση το αριστερό συροκουρδικό PYD με το φιλοαμερικανικό KDP του Μασούντ Μπαρζανί, το οποίο διοικεί το Ιρακινό Κουρδιστάν. Η κυβέρνηση Μπαρζανί διατηρεί στενότατες οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου ιρακινού πετρελαίου – κάτι που θεωρείται από τη Βαγδάτη ως «ληστεία».
Επιστρέφουν ως μπούμερανγκ
Μέχρι στιγμής, οι παρακινδυνευμένες κινήσεις της Τουρκίας φαίνεται να της δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από όσα λύνουν. Το μπαράζ των ρωσικών επιδρομών μετά την κατάρρευση του SU-24 στη βορειοδυτική Συρία απειλεί να αφανίσει κυριολεκτικά τις δυνάμεις των τζιχαντιστών και των Τουρκμενίων στην επίμαχη περιοχή. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι Ρώσοι ελπίζουν ότι θα θωρακίσουν τη Λαττάκεια, βασικό οχυρό του Ασαντ, αλλά και τις δικές τους βάσεις – την αεροπορική στο Χμεϊμίμ και τη ναυτική στην Ταρτούς. Σε συνδυασμό με την εγκατάσταση ρωσικών πυραύλων τελευταίας γενεάς, S-400, οι εντατικές επιχειρήσεις της ρωσικής αεροπορίας εκμηδένισαν τις ελπίδες του Ερντογάν να δημιουργηθεί μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων στη βόρεια Συρία από το ΝΑΤΟ. Μια τέτοια ντε φάκτο ζώνη έχει ήδη δημιουργηθεί, αλλά από τη... Ρωσία – απόδειξη ότι οι Τούρκοι έχουν πρακτικά σταματήσει τις αεροπορικές επιχειρήσεις τους στη βόρεια Συρία.
Παράλληλα, ο συριακός στρατός, χάρη και στην αεροπορική υποστήριξη της Ρωσίας, ανάγκασε τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες να εγκαταλείψουν, την περασμένη Τετάρτη, και τον τελευταίο θύλακο που διατηρούσαν στη στρατηγικής σημασίας πόλη Χομς, άλλοτε «πρωτεύουσα της επανάστασης» κατά του Ασαντ. Ολα δείχνουν ότι στον επόμενο γύρο των διαπραγματεύσεων για την πολιτική επίλυση του συριακού, στη Νέα Υόρκη, η Ρωσία θα διαθέτει περισσότερα διαπραγματευτικά χαρτιά στα χέρια της από πριν, ενώ η Τουρκία σαφώς λιγότερα.
