Η Μαρίν Λεπέν δεν είναι μόνη

Στο Βέλγιο, στην Αυστρία, στην Ολλανδία, στη Δανία, στη Σουηδία, στην Ελβετία, στην Ουγγαρία και στην Πολωνία ακροδεξιά, ευρωσκεπτικιστικά και μισαλλόδοξα κόμματα κυριαρχούν εν μέσω προσφυγικής και οικονομικής κρίσηςΦτώχεια, ανεργία, λιτότητα, ανασφάλεια. Με νέο φόντο το ανθρώπινο ποτάμι των, κυρίως μουσουλμάνων, προσφύγων από τη Συρία και τη βάρβαρη ισλαμιστική τρομοκρατία με τους 130 νεκρούς στο Παρίσι. Να γιατί η Ακροδεξιά προκαλεί πολιτικό σεισμό στη Γαλλία και εκκωφαντικό συναγερμό σε όλη την Ευρώπη. Αλλά η Μαρίν Λεπέν δεν είναι η μόνη που θριαμβεύει στις κάλπες. Από τη Σκανδιναβία και τη Βρετανία ως το Βέλγιο, την Ελβετία, την Ολλανδία, την Αυστρία, την Ουγγαρία και την Πολωνία - για να μη μιλήσουμε για τη Λέγκα του Βορρά στην Ιταλία και τη Χρυσή Αυγή -, ακροδεξιά, ρατσιστικά, αντι-ευρωπαϊκά, εθνικο-λαϊκιστικά κόμματα γνωρίζουν πρωτοφανή επιτυχία.

«Είμαστε το πρώτο κόμμα». Το φώναζε το Εθνικό Μέτωπο (FN) από την αρχή της οικονομικής κρίσης, το 2008, αλλά λίγοι πίστευαν τότε τη Λεπέν. Η μεγάλη νίκη στις πρόσφατες περιφερειακές εκλογές την επιβεβαιώνει σήμερα με τον πιο δυσοίωνο τρόπο. Για δεύτερη φορά μέσα σε 18 μήνες «η κόρη του Διαβόλου» δεν κερδίζει απλώς αλλά αυξάνει και τα ποσοστά που της χάρισαν την πρωτιά στις ευρωεκλογές του 2014.

Σε μια χρονιά που άρχισε με τη σφαγή των γελοιογράφων στο σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo» και τελειώνει με το λουτρό αίματος στο θέατρο Μπατακλάν, η Λεπέν εκμεταλλεύεται με μαεστρία τον φόβο, τον θυμό και τη λαχτάρα πολλών Γάλλων για ασφάλεια. Στήριξε την προεκλογική ρητορική της στην ξενοφοβία και μετά το αιματοκύλισμα στο Παρίσι πλησίασε το 50% στη βόρεια περιοχή του Καλέ, εκεί όπου εισρέουν κατά χιλιάδες οι μετανάστες που θέλουν να περάσουν στη Βρετανία. Η επικράτησή της δεν είναι πυροτέχνημα ούτε οφείλεται συγκυριακά στην κρίση με τους πρόσφυγες και στο αίμα των αθώων θυμάτων του τζιχάντ. Το FN έχει απλώσει ρίζες, ιδίως στα πιο ευάλωτα λαϊκά στρώματα. Αποτινάζοντας επικοινωνιακά τις φιλοναζιστικές ακρότητες του Ζαν-Μαρί Λεπέν, η 46χρονη κόρη του επιφέρει βαρύ πλήγμα στον παραδοσιακό δικομματισμό (Σοσιαλιστών / Γκωλικών) και εδραιώνεται με στόχο να διεκδικήσει την προεδρία το 2017.

Ακόμη χειρότερα: η επιτυχία της στη Γαλλία δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Στο γειτονικό Βέλγιο ο Μπαρτ ντε Βέφερ, δήμαρχος Αμβέρσας και ηγέτης της ακροδεξιάς αυτονομιστικής Νέας Φλαμανδικής Συμμαχίας, είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο κόμμα στις δημοσκοπήσεις.

Στην εύπορη Σκανδιναβία, πάλαι ποτέ κραταιό προπύργιο της Σοσιαλδημοκρατίας, ακροδεξιά κόμματα στη Δανία, στη Σουηδία και στη Φινλανδία είναι επίσης πρώτα στις δημοσκοπήσεις. Το FPÖ (Κόμμα των Ελευθέρων) στην Αυστρία και το SVP (Λαϊκό Κόμμα) στην πάμπλουτη Ελβετία καλπάζουν έχοντας διπλασιάσει εφέτος τα ποσοστά τους σε άνω του 30%. Η άνοδος της ρατσιστικής αποσχιστικής Λέγκας του Βορρά στην Ιταλία και η εκλογική ανθεκτικότητα της ναζιστικής Χρυσής Αυγής συμπληρώνουν τη ζοφερή εικόνα στον ευρωπαϊκό Νότο.

Αυτή είναι η εικόνα στη Δυτική Ευρώπη. Στην Ανατολική η εθνικιστική ακραία Δεξιά είναι ήδη στην εξουσία. Με ρατσιστικό παραλήρημα ο αυταρχικός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Βικτόρ Ορμπαν έστησε φράχτες και έστειλε στρατό στα σύνορα για να διώξει με τη βία εξαθλιωμένους πρόσφυγες. Και η κύρια αντιπολίτευση στη Βουδαπέστη δεν είναι οι Σοσιαλιστές αλλά το απόλυτο άκρο: το νεοναζιστικό κίνημα Jobbik. Σε υπερ-δεξιά τροχιά έχει μπει και η Πολωνία από τον Νοέμβριο μετά τη νίκη του ευρωσκεπτικιστικού λαϊκίστικου Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) του Γιάροσλαβ Κατσίνσκι.

Σε ζητήματα εθνικισμού, μετανάστευσης και ασφαλείας λίγα χωρίζουν τον Ορμπαν και τον Κατσίνσκι από τον πρόεδρο της Τσεχίας Μίλος Ζέμαν και από τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίκο, που είναι και οι δύο Σοσιαλδημοκράτες. Γιατί στα μαύρα χρόνια της κρίσης η οικονομική πολιτική όλων των εθνικολαϊκιστών έχει μετατοπιστεί προς τα αριστερά.

Ακροδεξιοί, με πρώτη τη Λεπέν, μιλάνε για κρατικό παρεμβατισμό, πλήρη απασχόληση, γενναιόδωρες συντάξεις, αξιοπρεπές κράτος πρόνοιας αντί για την άγρια λιτότητα που εφαρμόζουν αναγκαστικά οι κυβερνήσεις.

 

Φυσικά υπάρχουν ένα σωρό αποχρώσεις και διαφορές ανάμεσα σε αυτά τα κόμματα. Η Λεπέν, ας πούμε, θέλει τη Γαλλία έξω από το ευρώ, τη Σένγκεν και το ΝΑΤΟ, με αποκατάσταση της ανεξαρτησίας έναντι των ΗΠΑ. Αντίθετα, λόγω του ιστορικά επώδυνου κομμουνιστικού παρελθόντος, η Πολωνία είναι σταθερά φιλοαμερικανική αναζητώντας προστασία από τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν. Υπάρχει όμως κοινό έδαφος: όλα αυτά τα κόμματα είναι αντι-μουσουλμανικά, αντι-μεταναστευτικά, αντι-ευρωπαϊκά, λαϊκίστικα και πάνω απ' όλα εθνικιστικά.

Εξαίρεση από αυτή την τάση είναι βέβαια η Ομοσπονδιακή Γερμανία.

Νίκη σε εκλογές ενός ακροδεξιού κόμματος όπως της Λεπέν είναι αδιανόητη στη χώρα που κυβέρνησε ο Χίτλερ. Αλλά καθώς περιβάλλεται από όλο και πιο ακραίους εθνικιστές, αντι-ευρωπαϊστές εταίρους και με το αντι-γερμανικό αίσθημα να φουντώνει λόγω της λιτότητας που επιβάλλει εμμονικά, το Βερολίνο της Ανγκελα Μέρκελ γίνεται σιγά-σιγά η αντιπαθής μεγάλη δύναμη σε μια διχασμένη Ευρωπαϊκή Ενωση που μοιάζει όλο και πιο εύθραυστη.

Ακροδεξιοί στις κυβερνήσεις, στις δημοσκοπήσεις και στην πολιτική ατζέντα

ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ

«Διώξτε την Ελλάδα από το ευρώ»

Από τα πιο επιτυχημένα ακροδεξιά κόμματα στην ΕΕ, «Οι Φινλανδοί» συμμετέχουν στην κυβέρνηση. Ο λαϊκιστής ηγέτης τους και υπουργός Εξωτερικών Τίμο Σόινι υποστηρίζει με πάθος την εκδίωξη της Ελλάδας από το ευρώ. Κέρδισε τη δεύτερη θέση στις εκλογές του Απριλίου με εθνικιστικές και ξενοφοβικές κορόνες. Τελευταίο κατόρθωμα; Μόλις προχθές η κυβέρνηση στο Ελσίνκι ανακοίνωσε πρόταση-σοκ για πρόγραμμα ανάθεσης εργασίας στους πρόσφυγες χωρίς αμοιβή.

ΒΕΛΓΙΟ

«Κλειστά σύνορα για όλους τους ξένους»

Στην καρδιά της ΕΕ, που ζει αυτές τις ημέρες στη σκιά του φόβου τρομοκρατικών επιθέσεων από ισλαμιστές, η ακροδεξιά, εθνικιστική, αντι-μεταναστευτική «Νέα Φλαμανδική Συμμαχία» (N-VA) έχει κύριο στόχο την απόσχιση και ανεξαρτησία της Φλάνδρας από το Βέλγιο. Σήμερα είναι πρώτη δύναμη στις δημοσκοπήσεις. Αρχηγός της είναι ο 45χρονος Μπαρτ ντε Βέφερ, που λέει ότι απάντηση στην κρίση με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες είναι να κλείσουν τελείως τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ.

ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Εβγαλε ένα αστέρι από τη σημαία της ΕΕ

Φανατικός πολέμιος του Ισλάμ και της ΕΕ, ο εθνικιστής αρχηγός της ολλανδικής Ακροδεξιάς έκανε αίσθηση όταν έκοψε με το ψαλίδι ένα αστέρι από την ευρωπαϊκή σημαία μπροστά στο κτίριο της Ευρωβουλής στις Βρυξέλλες. Κύριο σύνθημα του Χερτ Βίλντερς είναι να βγει η χώρα από την ΕΕ και να κλείσουν τα σύνορα για τους μετανάστες. Με 29% το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) εμφανίζεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις έχοντας αναλάβει και («αριστερή»...) σταυροφορία κατά της λιτότητας και των περικοπών.

ΑΥΣΤΡΙΑ

«Είναι πολύ χαμηλά τα συρματοπλέγματα»

Πρόωρες εκλογές λόγω αποτυχίας της κυβέρνησης να χειριστεί το Προσφυγικό ζητάει η αυστριακή Ακροδεξιά. Ο αρχηγός του εθνικιστικού Κόμματος Ελευθερίας (FPO) Χάιντς-Κρίστιαν Στράχε κατήγγειλε την ανεπάρκεια των συρματοπλεγμάτων στα σύνορα με τη Σλοβενία «επειδή είναι πολύ χαμηλά και δεν προστατεύουν την πατρίδα». Το FPO είναι το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης και πρώτο στην πρόθεση ψήφου με 30%-32%. Τον Ιούλιο είχε ζητήσει δημοψήφισμα υπέρ του Grexit.

ΕΛΒΕΤΙΑ

Πρώτοι στις κάλπες με ποσοστό 29,4%

Στην Ελβετία, μια πάμπλουτη χώρα με ανύπαρκτη απειλή από ανεξέλεγκτη μετανάστευση μουσουλμάνων, το ακροδεξιό ξενοφοβικό Λαϊκό Κόμμα τερμάτισε πρώτο με 29,4% στις εκλογές του Οκτωβρίου. Νίκη που δεν μεταφράστηκε πάντως σε συμμετοχή στην κυβέρνηση της Βέρνης. Αλλά ο ηγέτης του SVP Τόνι Μπρίνερ ασκεί έντονες πιέσεις για να επιβληθούν όρια στον αριθμό των ξένων, κυρίως Ευρωπαίων, που μεταναστεύουν για να εργαστούν στην Ελβετία - περίπου 80.000 ετησίως, το 1% του πληθυσμού.

ΣΟΥΗΔΙΑ

Αντίπαλο δέος στη Σοσιαλδημοκρατία

Πρώτοι με 25% στις δημοσκοπήσεις, οι ακροδεξιοί «Σουηδοί Δημοκράτες» (SD)  με αρχηγό τον Τζίμι Ακερσον έχουν κέρδη από τη δριμεία κριτική που ασκούν στη μεταναστευτική πολιτική της Σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης. Παραδοσιακά ανοιχτή, η Σουηδία λέει πως έχει αριθμό-ρεκόρ μεταναστών σε σχέση με τον πληθυσμό της (81.000 στα 9,7 εκατ.) χορηγώντας συστηματικά άσυλο σε πρόσφυγες από εμπόλεμες ζώνες. Αλλά ένας στους δύο Σουηδούς δηλώνει «ανήσυχος για τη μαζική εισροή των».

ΔΑΝΙΑ

«Οι πρόσφυγες να πάνε στη Γροιλανδία»

Ακραία αντιμεταναστευτική και αντι-ευρωπαϊκή, η Ακροδεξιά σημείωσε μεγάλη άνοδο στις εκλογές του Ιουνίου στη Δανία. Το Κόμμα του Λαού της Δανίας (DF) ξεπέρασε ακόμη και τις δικές του προσδοκίες: αναδείχθηκε σε δεύτερη δύναμη με 21% στις κάλπες. To DF στηρίζει στη Βουλή τη συντηρητική κυβέρνηση. Ο 45χρονος πρόεδρός του Κρίστιαν Τούλεσεν Νταλ έχει προτείνει να σταλούν οι σύροι πρόσφυγες σε μια κλειστή ναυτική βάση στους πάγους της Γροιλανδίας.

Ζιλ Ιβαλντί, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας
«Τελικά οι Γάλλοι θα συσπειρωθούν γύρω από τον δημοκρατικό υποψήφιο»

«Πώς εξηγείτε το φαινόμενο Μαρίν Λεπέν;» ρωτήσαμε τον Ζιλ Ιβαλντί, καθηγητή Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νίκαιας, στη Γαλλία.

«Κατά τη γνώμη μου, τέσσερις είναι οι λόγοι πίσω από τις συνεχιζόμενες νίκες τού FN. Ο πρώτος είναι η βαθιά οικονομική κρίση και η ανεργία που έχει φτάσει στο 11%. Αμέσως μετά, το Μεταναστευτικό και το σοκ από τις τρομοκρατικές επιθέσεις των ισλαμιστών. Εδώ θέλω να πω ότι υπάρχει μια ουσιώδης διαφορά ανάμεσα στη σφαγή στο "Charlie Hebdo" και στα γεγονότα της 13ης Νοεμβρίου. Τον Ιανουάριο ο στόχος των φανατικών ήταν συγκεκριμένος: οι γελοιογράφοι που είχαν προσβάλει τον Προφήτη. Στο Παρίσι χτύπησαν στα τυφλά σκοτώνοντας αδιακρίτως ανθρώπους που είχαν βγει να φάνε, να πιουν, να ακούσουν μουσική, να πάνε στο γήπεδο. Σε συνδυασμό με την προσφυγική κρίση, αυτή η πολύνεκρη τραγωδία έδωσε την ευκαιρία στη Λεπέν να συνδέσει απευθείας τη μουσουλμανική μετανάστευση με την τρομοκρατία. Τέταρτη αιτία είναι η συνεχιζόμενη μεγάλη δυσφορία των Γάλλων για τους πολιτικούς του συστήματος, τόσο για τους Σοσιαλιστές του Ολάντ όσο και για τους δεξιούς του Σαρκοζί».

Ποιοι ψηφίζουν σήμερα το Εθνικό Μέτωπο;

«Κυρίως οι πιο νέοι, οι άνεργοι, η εργατική και η μικρομεσαία τάξη των λευκών Γάλλων που φοβούνται το έγκλημα, τους μετανάστες, το Ισλάμ, τη φτώχεια. Νόμος, τάξη, εθνική ταυτότητα κόντρα στην ΕΕ και στους ξένους είναι προνομιακός χώρος για την Ακρα Δεξιά. Φαίνεται ότι ο στόχος της Λεπέν να βγάλει τη ρετσινιά του φασισμού από το κόμμα έχει πετύχει. Ο αριθμός των γάλλων ψηφοφόρων που είναι τώρα πρόθυμοι να πουν ότι το FN είναι ένα "κανονικό" μέρος του πολιτικού συστήματος έχει αυξηθεί σημαντικά».

Η Λεπέν ονειρεύεται να κυβερνήσει. Τι πιθανότητες μπορεί να έχει στις προεδρικές του 2017;

«Σίγουρα θα μπορούσε να επαναλάβει την επιτυχία του πατέρα της περνώντας στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, όπως ο Ζαν-Μαρί Λεπέν το 2002, αλλά ως εκεί. Είναι βέβαιον ότι όποιος βρεθεί απέναντί της, Σοσιαλιστής ή δεξιός, θα νικήσει. Τελικά οι Γάλλοι θα συσπειρωθούν γύρω από τον δημοκρατικό υποψήφιο, ασχέτως κομματικής προτίμησης».

Μάθιου Γκούντγουιν, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ
«Συντηρητικοί και Σοσιαλδημοκράτες δεν απαντούν για την εθνική ταυτότητα»
«Αν τα δημοκρατικά κόμματα εξουσίας, Συντηρητικοί και Σοσιαλδημοκράτες, δεν αναπτύξουν πειστικό πρόγραμμα για το πώς θα βγει η Ευρώπη από την οικονομική και τη μεταναστευτική κρίση της, η Ακροδεξιά θα έχει όλο και μεγαλύτερα κέρδη» λέει στο «Bήμα» o Μάθιου Γκούντγουιν, καθηγητής Πολοτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ και ειδικός στον ακροδεξιό εξτρεμισμό.

«Παντού οι λαϊκιστές της Ακρας Δεξιάς χαϊδεύουν τον φόβο για τον "εξισλαμισμό" της Ευρώπης. Λένε ότι τα κόμματα του κατεστημένου που κυβερνάνε ή είναι πολύ αδύναμα να αντιδράσουν ή, χειρότερα, είναι συνένοχα υποστηρίζοντας άνευ όρων την πολυπολιτισμικότητα, τα ανοιχτά σύνορα και την πολιτική ορθότητα. Και φωνάζουν ότι οι χώρες της Ευρώπης πρέπει να πολεμήσουν επειγόντως για την εθνική, την πολιτισμική και την οικονομική επιβίωσή τους» τονίζει.

«Αντίθετα από ό,τι ίσχυε πριν από λίγα χρόνια, σήμερα λόγω της οικονομικής κρίσης και των τρομοκρατικών επιθέσεων από τους ισλαμιστές τέτοιες ιδέες έχουν βγει από το περιθώριο στο οποίο ανήκουν. Σε όλη την Ευρώπη, ακόμη και σε πλούσια κράτη, η ριζοσπαστική Δεξιά είναι σε άνοδο επειδή αναγνώρισε από νωρίς ότι οι ανησυχίες του κόσμου σχετικά με τη μετανάστευση, τους πρόσφυγες και το Ισλάμ δεν αφορούν μόνο υποτιθέμενες απειλές για την ασφάλεια, τις αξίες και τον τρόπο της ζωής τους αλλά και το οικονομικό μέλλον του κράτους πρόνοιας. Οι όμοιοι της Λεπέν και του Βίλντερς εκμεταλλεύονται το οικονομικό/πολιτισμικό άγχος και αντλούν δύναμη από τους ψηφοφόρους που στέκονται σταθερά στη μία πλευρά του χάσματος το οποίο έχει ανοίξει στην Ευρώπη: ανάμεσα στους φιλελεύθερους που μιλάνε για κοινωνική αλλαγή, κοσμοπολιτισμό και ανοιχτή Ευρώπη και σε εκείνους που νιώθουν να απειλούνται, κυρίως από το Ισλάμ και τους μετανάστες» συμπληρώνει.

«Αλλά τα δημοκρατικά κόμματα εξουσίας δεν έχουν ασχοληθεί ποτέ στα σοβαρά με αυτή τη συζήτηση. Πολύ συχνά χαρακτηρίζουν τους επικριτές τους φασίστες και ρατσιστές και αλλάζουν γρήγορα θέμα. Η ριζοσπαστική Δεξιά κάνει λάθος αλλά προσφέρει μια σαφώς καθορισμένη ερμηνεία του τι έχει πάει στραβά και προτάσεις για το τι πρέπει να γίνει. Σύντομα η αντίθεση της κοινής γνώμης στην αποδοχή των προσφύγων θα σκληρύνει, με κερδισμένους τον Βίλντερς και τους ομοϊδεάτες του. Στο μεταξύ τα δημοκρατικά κόμματα εκφράζουν solidarité  (αλληλεγγύη) στους Γάλλους, αποφεύγοντας όμως να δώσουν απαντήσεις σε μεγάλα ερωτήματα για την εθνική ταυτότητα, τις πολιτισμικές αξίες και τη μετανάστευση» καταλήγει ο Γκούντγουιν.

Μητροπούλου Ειρήνη