Του Γιώργου ΠαυλόπουλουΤο φτηνό πετρέλαιο και η εκτύπωση χρήματος από την ΕΚΤ μοιάζουν να δίνουν φτερά στις οικονομίες της Ευρωζώνης, ενισχύοντας τους ρυθμούς ανάπτυξης και δημιουργώντας χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας -κάνοντας, παράλληλα, την ελληνική κρίση να μοιάζει με αμελητέα απειλή. Αυτό τουλάχιστον συνάγει η Κομισιόν, η οποία έχει αναθεωρήσει τις προβλέψεις της για την ανάπτυξη φέτος από το 1,3% στο 1,5%, ενώ για το 2016 βλέπει ρυθμό της τάξης του 1,9%.Αλλά και ο δείκτης της μεταποίησης ΡΜΙ, μετά το ρεκόρ τετραετίας που κατέγραψε τον Ιούνιο με 54,2, διαμορφώθηκε υψηλότερα από τις προβλέψεις και τον Ιούλιο -53,9 έναντι εκτίμησης για 53,7- με αποτέλεσμα να ενισχύεται η άποψη ότι το τρένο της Ευρωζώνης κινείται πλέον με ασφάλεια στις ράγες της ανάπτυξης.
Σε αυτό συνηγορούν και τα τελευταία στοιχεία για την ανεργία. Συνολικά για την Ευρωζώνη, το ποσοστό μπορεί να παρέμεινε τον Ιούνιο αμετάβλητο στο 11,1%, όμως σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2014 ο επίσημος αριθμός των ανέργων έχει μειωθεί κατά 811.000. Ειδικά σε ορισμένες χώρες, μάλιστα, οι επιδόσεις είναι πολύ καλύτερες: Στην Ισπανία, για παράδειγμα, που μέχρι πρόσφατα συναγωνιζόταν με την Ελλάδα για την πρώτη θέση, η ανεργία διαμορφώθηκε στο 22,5% έναντι 24,5% πέρυσι, ποσοστό που είναι το χαμηλότερο εδώ και μία τρετία -κι αυτό, αναμφίβολα, κάνει τον Μαριάνο Ραχόι να χαμογελά ενόψει των επικείμενων βουλευτικών εκλογών. Μέχρι και στην Ελλάδα δε, το ποσοστό της ανεργίας τον Μάιο ήταν 25%, δηλαδή κατά 2 μονάδες χαμηλότερο σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2014!
Οι νέοι ανήκουν στο «πρεκαριάτο»
ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Η πατρίδα των mini-jobs
Στη Γερμανία, οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις που εφαρμόστηκαν πριν από δέκα και πλέον χρόνια, με την «Ατζέντα 2010» και το νομοσχέδιο «Χαρτζ» της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης του Γκέρχαρντ Σρέντερ, θεωρούνται εμβληματικές του μοντέλου που επιχειρεί να «εξάγει» τώρα το Βερολίνο και σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης. «Η Γερμανία έχει δημιουργήσει μια τάση στις διαρθρωτικές αλλαγές στην αγορά εργασίας», διαπιστώνει μιλώντας στους Financial Times ο επικεφαλής οικονομολόγος της Unicredit. Το επιχείρημα είναι απλό: Αφού σε εμάς απέδωσε και τώρα η οικονομία μας είναι ισχυρή και εξαιρετικά ανταγωνιστική, το ίδιο θα συμβεί και σε εσάς, αρκεί να δείξετε υπομονή.
Το αποτύπωμα αυτών των αλλαγών παραμένει ισχυρό στη γερμανική οικονομία. Σήμερα, κάπου 6,6 εκατομμύρια άνθρωποι -6 εκατ. Γερμανοί και 0,6 εκατ. οικονομικοί μετανάστες, με σχεδόν τους δύο στους τρεις να είναι γυναίκες και ο ένας στους έξη νέος κάτω των 25 ετών- απασχολούνται στα λεγόμενα mini-jobs. Πρόκειται για θέσεις εργασίας οι οποίες αμείβονται με ποσά τα οποία δεν ξεπερνούν τα 450 ευρώ μηνιαίως, ενώ δεν επιβαρύνονται με φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Όσο για το βασικό κίνητρο που δόθηκε εξαρχής για την κάλυψη των θέσεων αυτών, δεν ήταν άλλο από τον περιορισμό του μέγιστου χρόνου για τη λήψη επιδόματος ανεργίας από τα τρία χρόνια στους 12 μήνες.
Αρκετοί, ωστόσο, αμφισβητούν το κατά πόσο αυτό το μοντέλο μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένο και παράδειγμα προς μίμηση. Το βασικό τους επιχείρημα μοιάζει ακαταμάχητο: Τα mini-jobs και γενικώς οι ελαστικές σχέσεις εργασίας είχαν ως αποτέλεσμα ο αριθμός όσων ζουν κάτω από το επίσημο όριο φτώχειας στην ισχυρότερη οικονομία της Ευρώπης να είναι ο υψηλότερος εδώ και 25 χρόνια, δηλαδή από την εποχή της επανένωσης, φτάνοντας τα 12,5 εκατομμύρια. Από αυτούς, μάλιστα, 3 και πλέον εκατομμύρια ανήκουν στην κατηγορία των εργαζόμενων-φτωχών.
ΓΑΛΛΙΑ
Aγνωστη η σταθερή εργασία για τους νέους
Για τους περισσότερους, η Γαλλία είναι εκείνη η ευρωπαϊκή χώρα με την αυστηρότερη νομοθεσία υπέρ των εργαζομένων, στους οποίους διασφαλίζει ισχυρά συμβόλαια απασχόλησης, που συνοδεύονται από γενναίες παροχές ασφάλισης και υγείας, αλλά και τις περισσότερες ημέρες ετήσιας άδειας, ενώ παράλληλα, η απόλυσή τους συνεπάγεται μεγάλους... μπελάδες για τους εργοδότες. Όπως όμως συμβαίνει συχνά με τους αριθμούς, αρκετές φορές απατούν και τα φαινόμενα. Διότι στην πράξη, η Γαλλία βιώνει εδώ και χρόνια μια εκρηκτική αύξηση των μορφών μερικής, ελαστικής και προσωρινής απασχόλησης, που οδηγεί εκατομμύρια νέους (κυρίως) στον αστερισμό της φτώχειας και της ανασφάλειας.
Όπως αποδεικνύουν τα επίσημα στοιχεία, η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική από ό,τι νομίζει ο υπόλοιπος κόσμος. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 20 περίπου εκατομμύρια συμβόλαια εργασίας που υπογράφονται κάθε χρόνο στη Γαλλία, μόλις το 16% αφορά θέσεις σταθερής απασχόλησης αορίστου χρόνου (έναντι 25% πριν από 15 χρόνια), ενώ τα δύο τρίτα έχουν διάρκεια μόλις τριών μηνών! Ακόμη χειρότερα: Η πιθανότητα μια τέτοια θέση να μετατραπεί σε πλήρους απασχόλησης και αορίστου χρόνου είναι σήμερα μόλις 25%, έναντι 62% πριν από τρεις δεκαετίες. Κάτι που αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω μετά την πρόσφατη απόφαση της κυβέρνησης του Φρανσουά Ολάντ να δώσει τη δυνατότητα στους εργοδότες να ανανεώνουν δύο φορές τέτοιου είδους συμβόλαια, επεκτείνοντάς τη διάρκειά τους μέχρι και τους 18 μήνες.
«Αυτού του είδους η ελαστικότητα τείνει να πλήξει τους ήδη αδύναμους και ευάλωτους, όπως οι γυναίκες, οι νέοι, οι μετανάστες και οι ανειδίκευτοι», διαπιστώνει ένας οικονομολόγος της Bank of America Merrill Lynch, μιλώντας στους FT. Για του λόγου το αληθές, το ποσοστό των νέων Γάλλων που υπάγονται στο καθεστώς της προσωρινής απασχόλησης φτάνει στο 57%, έναντι 15,8% για το σύνολο των εργαζομένων της χώρας.
Η συνέπεια: Σχεδόν το 20% των εργαζομένων χωρίς πλήρη απασχόληση και συμβόλαια αορίστου χρόνου έχουν εισόδημα μικρότερο από το επίσημο όριο φτώχειας, έναντι μόλις 1,5% για το σύνολο των Γάλλων εργαζομένων...
ΙΤΑΛΙΑ-ΙΣΠΑΝΙΑ
Ο «παράδεισος» της προσωρινής απασχόλησης
Ο ελβετικός όμιλος Adecco, που είναι ουσιαστικά το μεγαλύτερο γραφείο εύρεσης εργασίας παγκοσμίως, αντλεί τα τρία τέταρτα των εσόδων του από τις θέσεις προσωρινής απασχόλησης. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι στα αποτελέσματα του δεύτερου τριμήνου του 2015 που ανακοίνωσε στις 10 Αυγούστου, οι πωλήσεις της στην Ισπανία και την Ιταλία εμφανίστηκαν αυξημένες κατά 13% και 19% αντιστοίχως -δηλαδή, πολύ πάνω από το συνολικό 4% για το διάστημα Απριλίου-Ιουνίου. Κι αυτό διότι η επέκταση των συγκεκριμένων μορφών απασχόλησης στις δύο αυτές χώρες κάνουν κυριολεκτικά θραύση, συμβάλλοντας ώστε τα ποσοστά της ανεργίας να μην αυξάνονται περαιτέρω (βρίσκονται στο 22,5% στην Ισπανία και το 13% στην Ιταλία) και η ανάπτυξη να έχει θετικό πρόσημο.
Όπως φαίνεται και στα σχετικά γραφήματα, στις δύο αυτές χώρες εμφανίζεται το μεγαλύτερο ποσοστό «επισφαλούς» απασχόλησης στο σύνολο των εργαζομένων, καθώς αφορά σχεδόν τους τέσσερις στους δέκα -για την ακρίβεια, το 40,5% στην Ισπανία και το 40,2% στην Ιταλία, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ. Το μερίδιο αυτών των μορφών εργασίας είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ενισχυθεί κι άλλο, καθώς στην Ιταλία, η κυβέρνηση Ρέντσι αποφάσισε να προσφέρει γενναία κίνητρα, με τη μορφή της απαλλαγής από τις ασφαλιστικές εισφορές, στις επιχειρήσεις που προσλαμβάνουν εργαζόμενους σε τέτοιου είδους θέσεις -έστω κι αν το κόστος για τα δημόσια ταμεία υπολογίζεται στα 5 δις ευρώ ετησίως.
Όσο για την Ισπανία, είναι χαρακτηριστικό ότι από τις 1,8 εκατομμύρια νέες συμβάσεις εργασίας που κατατέθηκαν τον Ιούλιο στις αρμόδιες επιθεωρήσεις, μόλις το 6,9% αφορούσε θέσεις σταθερής απασχόλησης. Οι υπόλοιπες είχαν, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, διάρκεια από μερικές εβδομάδες ως λίγους μήνες, ενώ αμείβονταν με ποσά της τάξης των 300-500 ευρώ μηνιαίως. Οι συνέπειες είναι αναμενόμενες: Με βάση τα επίσημα δεδομένα για το 2013, ένας εργαζόμενος σε θέση προσωρινής ή μερικής απασχόλησης έβγαλε κατά μέσο όρο 15.433 ευρώ, ποσό κατά 36% μικρότερο σε σχέση με εκείνο που αντιστοιχεί στους συναδέλφους του με σταθερή εργασία. Επίσης, ο ένας στους οκτώ Ισπανούς εργαζόμενους, δηλαδή κάπου 2,28 εκατομμύρια άνθρωποι, θεωρούνται φτωχοί, καθώς βγάζουν μετά βίας τον κατώτατο μισθό και, συνήθως, αρκετά λιγότερα. «Δεν μπορώ να παραπονεθώ, γιατί τουλάχιστον έχω δουλειά. Όμως, δεν είμαι σε θέση να εγκαταλείψω το σπίτι των γονιών μου, ούτε μπορώ να πάρω δάνειο», δηλώνει στο Reuters ο Ντέιβιντ Μπαρθένα, που αυτή την περίοδο εργάζεται σε μια προσωρινή θέση για λογαριασμό της Unilever. Πόσα εκατομμύρια νέοι άνθρωποι δεν αισθάνονται και δεν σκέφτονται ακριβώς έτσι σήμερα;
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
