Του Γιώργου ΚαπόπουλουKapopoulos@pegasus.gr
Η μεγάλη στροφή του Ερντογάν για προσέγγιση με τη στρατιωτική ηγεσία και το κεμαλικό κατεστημένο συνολικά, άρχισε πριν από δύο χρόνια, το καλοκαίρι του 2013, όταν προτεραιότητα της κυβέρνησης του ΑΚΡ έγινε η μετωπική σύγκρουση με τον Ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν και τα ισλαμικά δίκτυά του, τα οποία παρουσιάζονταν να έχουν διαβρώσει τον κρατικό μηχανισμό και κατά κύριο λόγο τη Δικαιοσύνη και την Αστυνομία. Ο Ιμάμης Φετουλάχ Γκιουλέν που είναι εγκατεστημένος στην Πενσιλβανία των ΗΠΑ από το 1999, στήριξε για ένδεκα χρόνια από το 2002 μέχρι το 2013 τον Ερντογάν. Το κύμα διαμαρτυρίας με μαχητικές διαδηλώσεις που ξέσπασε μετά τη σκληρή καταστολή στο Πάρκο Γεζί στην Κωνσταντινούπολη χρεώθηκε από τον Ερντογάν στον Γκιουλέν και η αντιπαράθεση κλιμακώθηκε στα τέλη της ίδιας χρονιάς με τις αλλεπάλληλες αποκαλύψεις για σκάνδαλα διαφθοράς με εμπλοκή του ίδιου του Ερντογάν και του γιου του.
Η αντεπίθεση Ερντογάν ήταν άμεση: απέδωσε τόσο το διευρυμένο κύμα διαδηλώσεων που πήρε τη μορφή εξέγερσης, αλλά και τις αποκαλύψεις και τις δικαστικές και αστυνομικές έρευνες που ακολούθησαν, σε συνωμοσία του Ιμάμη Γκιουλέν, με στόχο την παρεμπόδιση της ολοκλήρωσης των στόχων του, της εκλογής του στην Προεδρία της Δημοκρατίας στην πρώτη εκλογή με καθολική ψηφοφορία και την υπερενίσχυση των αρμοδιοτήτων του αρχηγού του κράτους με Συνταγματική Μεταρρύθμιση.
Ταυτόχρονα ο Ερντογάν απέδωσε τις αποκαλύψεις για τις συνωμοσίες Βαριοπούλα και Εργκενέκον σε μηχανορραφίες των δικτύων του Ιμάμη.
Πολύ γρήγορα οι προφυλακισμένοι ανώτατοι αξιωματικοί με πιο
χαρακτηριστική περίπτωση των πρώην αρχηγό του Γενικού Επιτελείου,
στρατηγό Μπασμπούκ, αφήνονταν ελεύθεροι, με τη δυναμική μιας de facto
Συμμαχίας Ερντογάν - Στρατηγών να είναι πλέον κυρίαρχη και πολιτικά
βαρύνουσα.Τους ένωνε ο κοινός εχθρός με δραστηριότητες πραγματικές ή και για
λόγους προφανούς σκοπιμότητας υπερδιογκωμένες: Αν η Αστυνομία και η
Δικαιοσύνη είχαν διαβρωθεί, τότε ο επόμενος στόχος ήταν οι αξιωματικοί
των Ενόπλων Δυνάμεων.Με κοινό αντίπαλο τον Γκιουλέν, ο Ερντογάν
προώθησε και επέβαλε ένα νέο άτυπο Σύμφωνο Συμβίωσης ανάμεσα στην
πολιτική εξουσία και στη στρατιωτική ηγεσία: Ο στρατός δεν αναμειγνύεται
στη διαμόρφωση κυβερνητικής πολιτικής και ταυτόχρονα η κυβέρνηση
σέβεται τα στεγανά εσωτερικής λειτουργίας των Ενόπλων Δυνάμεων.
ΣυμβιβασμόςΗ στρατιωτική ηγεσία που πολέμησε σκληρά τον Ερντογάν πρώτα το 2007 με Υπόμνημα, με το οποίο στην ουσία έβαζε βέτο στην εκλογή Γκιούλ στην Προεδρία της Δημοκρατίας, και στη συνέχεια το 2008, με απόπειρα δικαστικού πραξικοπήματος, που θα έθετε εκτός νόμου το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ και θα απαγόρευε κάθε πολιτική δραστηριότητα στο Ερντογάν και δεκάδες ηγετικά στελέχη, έσπευσε να αποδεχθεί τον συμβιβασμό που της πρότεινε ο μέχρι τότε θανάσιμός αντίπαλός της. Από τη μια μεριά ήταν οι συμβολικές επικοινωνιακού τύπου ισλαμικές παρεκτροπές του Ερντογάν για το αλκόολ και την κεφαλομαντίλα, και από την άλλη ο κίνδυνος της εσωτερικής διάβρωσης από τα Δίκτυα Γκιουλέν. Επιπλέον ήταν σαφές ότι η συμμετοχή των Ενόπλων Δυνάμεων στον αγώνα κατά της συνωμοτικής δράσης του Ιμάμη της Πενσιλβανία αποκαθιστούσε de facto τον βαρύνοντα αν όχι καθοριστικό ρόλο τους στην εσωτερική τάξη και την εθνική ασφάλεια.
Βήμα ενσωμάτωσης
Ετσι από τις αρχές του 2014 είχε συντελεσθεί ένα αποφασιστικό βήμα ενσωμάτωσης του Ερντογάν αλλά και του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ στο κεμαλικό μοντέλο, μια κύρια σταθερά του οποίου είναι η διαρκής περιχαράκωση του κράτους στη διείσδυση θρησκευτικών ταγμάτων ή άλλων παραθρησκευτικών οργανώσεων. Ο Ερντογάν στην αρχή της θητείας του συγκρούσθηκε σκληρά με τους στρατηγούς γιατί δεν ήθελε να συγκυβερνά μαζί τους, στη συνέχεια στον δρόμο για την απόλυτη εξουσία διαπίστωσε ότι απειλείται να παραμερισθεί από τα Δίκτυα του Ιμάμη Γκιουλέν. Εκανε ένα επιτυχή ιστορικό συμβιβασμό με τους στρατηγούς, που του επέτρεψε να εκλεγεί πρόεδρος και να αντιμετωπίσει με σκληρή μεν καταστολή, αλλά επιτυχώς την εσωτερική αμφισβήτηση.
«Γεράκι» ο νέος αρχηγός
Σύμπλευση μακράς διαρκείας
Τα παραπάνω αθροιστικά αναδεικνύουν την τακτική προσέγγιση Ερντογάν - στρατηγών ως στρατηγική σύμπλευση μακράς διαρκείας. Η πλήρης ενσωμάτωση του ΑΚΡ και του Ερντογάν προσωπικά με το κεμαλικό σύστημα καταγράφεται και συμβολικά με την επιλογή του νέου αρχηγού του Γενικού Επιτελείου που έχει το στίγμα του «γερακιού».
Στο σύστημα
Δεκατρία χρόνια σχεδόν μετά την πρώτη εκλογική του νίκη ο Ερντογάν ενσωματώνεται στο σύστημα, όπως ακριβώς ενσωματώθηκαν ο Ντεμιρέλ και ο Οζάλ, που με διαφορετικό στίγμα και πολιτικό στέγαστρο, το κόμμα της Δικαιοσύνης και της Μητέρας Πατρίδας αντίστοιχα, επιχείρησαν να εκφράσουν τη μεσαία συντηρητική ? μουσουλμανική τάξη, μια προσπάθεια που την ξεκίνησε το 1950 ο ιδρυτής του Δημοκρατικού Κόμματος Μεντερές με τη γνωστή τραγική κατάληξη το 1960-61, την ανατροπή του από τον στρατό και την εκτέλεσή του. Σήμερα ο Ερντογάν και το ΑΚΡ δεν θυμίζουν σε τίποτε τη δυναμική του εκδημοκρατισμού που συμβόλιζαν το 2002. Με μόνο κίνητρο τη νομή της εξουσίας υπηρετούν το Κεμαλικό Κατεστημένο -Βαθύ Κράτος καλύτερα και από το Κεμαλικό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP.
Το δεύτερο μέτωπο
Επιστροφή στο «Ενα Εθνος - Ενα Κράτος»
Το δεύτερο Μέτωπο του Ερντογάν μετά τους στρατηγούς ήταν το Κουρδικό, με τον ηγέτη του ΑΚΡ και πρωθυπουργό να είναι μέχρι πρόσφατα παντοδύναμος στις κουρδικές περιοχές της Νοτιοανατολικής Τουρκίας, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία των ψηφοφόρων ψήφιζε υπέρ του ΑΚΡ. Μια επιλογή λογική, καθώς Ερντογάν και ΑΚΡ προέτασσαν το Σουνιτικό Ισλάμ ως κοινή στέγη Τούρκων και Κούρδων, σε αντίθεση με το Κεμαλικό Κατεστημένο που πρότασσε την Τουρκική Εθνική Ταυτότητα και το μοντέλο ένα Έθνος - Ενα Κράτος που διαμόρφωσε μετά το 1926 ο Κεμάλ, όταν εγκατέλειψε την προσπάθεια να αποσπάσει από το υπό βρετανικό τότε έλεγχο Ιράκ, την πλούσια σε πετρέλαια περιοχή της Μοσούλης, όπου πλειοψηφούσαν οι Κούρδοι.
Μέχρι τότε, από το 1919 όταν ξεκίνησε την εξέγερση κατά του Σουλτάνου και ένα χρόνο αργότερα κατά της Συνθήκης των Σεβρών, το μοντέλο του ήταν ένα κοινό κράτος Τούρκων -Κούρδων. Από την άνοιξη του 2011 και μετά ο Ερντογάν άρχισε προσπάθειες για πολιτική λύση του Κουρδικού εντός συνόρων με συνομιλίες του Αρχηγού της Μυστικής Υπηρεσίας ΜΙΤ Φεϊντάν με τον έγκλειστο στο Ιμραλί ιστορικό ηγέτη του ΡΚΚ Οτσαλάν, με στόχο τον αφοπλισμό των ανταρτικών ομάδων έναντι παραχώρησης σταδιακά αυτονομίας σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης. Ταυτόχρονα επιχείρησε προσέγγιση και στενή συνεργασία με το de facto Ανεξάρτητο Κουρδικό Κράτος στο Βόρειο Ιράκ και την κυβέρνηση Μπαρζανί στο Αρμπίλ, ώστε να ελέγχει το Κουρδικό και εκτός συνόρων και κυρίως τις ένοπλες ομάδες του ΡΚΚ υπό τον Μουράτ Καραγιλάν που βρίσκονται στην κοιλάδα Καντίλ κοντά στα σύνορα Τουρκίας ? Ιράκ.
Όλα τα παραπάνω βραχυκυκλώθηκαν με την ανάμειξη της Τουρκίας στην εμφύλια σύγκρουση στη Συρία, καθώς ο Ασαντ έδωσε de facto Ανεξαρτησία στους Κούρδους στη Βορειοανατολική Περιοχή της χώρας, με την εξουσία να περιέρχεται στην αδελφή οργάνωση του ΡΚΚ, YPG.
Η χειραφέτηση των Κούρδων εκτός συνόρων και η χαλάρωση της καταστολής εντός Τουρκίας οδήγησαν στην εκτόξευση του ποσοστού των ψήφων στις πρόσφατες εκλογές του Ιουνίου του Κουρδικού Κόμματος ΗDP που θεωρείται πολιτική έκφραση του ΡΚΚ. Με ποσοστό 13% εισήλθε στη Βουλή ως τέταρτο κόμμα και εμπόδισε το ΑΚΡ να διατηρήσει την αυτοδυναμία. Η αντίδραση του Ερντογάν ήταν με άλλοθι τη συμμετοχή στο πλευρό των ΗΠΑ στην εκστρατεία κατά των Τζιχαντιστών να εξαπολύσει σκληρή επίθεση ενάντια στο ΡΚΚ στο Βόρειο Ιράκ αλλά και στο YPG στη Βορειοανατολική Συρία και ταυτόχρονα σκληρή εκστρατεία εκκαθαριστικών επιχειρήσεων και καταστολής εντός συνόρων. Στόχος η αποδυνάμωση του ΗDP με την προσδοκία ότι σε περίπτωση πρόωρων εκλογών δεν θα περάσει το όριο του 10%, δεν θα είναι δηλαδή στη Βουλή και το κυβερνών ΑΚΡ να ανακτήσει την αυτοδυναμία του.
Έτσι μετά τον Ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν, το 2013, σήμερα Ερντογάν και στρατηγοί ευθυγραμμίζονται και σε ένα δεύτερο μέτωπο, της σκληρής καταστολής του Κουρδικού Κινήματος εντός και εκτός συνόρων.
Αλλαγή πορείας
Το 2013 προτεραιότητα της κυβέρνησης του ΑΚΡ έγινε η μετωπική σύγκρουση με τον Ιμάμη Γκιουλέν και τα ισλαμικά δίκτυά του, τα οποία παρουσιάζονταν να έχουν διαβρώσει τον κρατικό μηχανισμό.
Συνωμοσίες του Ιμάμη
Ο Ερντογάν απέδωσε τις αποκαλύψεις για τις συνωμοσίες Βαριοπούλα και Εργκενέκον σε μηχανορραφίες των δικτύων του Ιμάμη. Αμεσα οι προφυλακισμένοι αξιωματικοί αφήνονταν ελεύθεροι.
Σε πορεία ανόδου
Η χειραφέτηση των Κούρδων οδήγησε στην εκτόξευση του ποσοστού των ψήφων του ΗDP στις εκλογές του Ιουνίου.
Στόχος η αυτοδυναμία
Με ποσοστό 13% εισήλθε στη Βουλή ως τέταρτο κόμμα και εμπόδισε το ΑΚΡ να διατηρήσει την αυτοδυναμία του.
ΗΜΕΡΗΣΙΑ
