Εχει η Αριστερά
εναλλακτική πρόταση για να γίνει το αντίπαλον δέος του
νεοφιλελευθερισμού στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη σήμερα; Ποιο
είναι το σχέδιο; «Οικονομική ανάπτυξη με κοινωνική δικαιοσύνη και με
ισότητα. Αυτός είναι ο στόχος. Αλλά ο δρόμος της Αριστεράς ήταν πάντα
ανηφορικός, επειδή η μεταμόρφωση της κοινωνίας είναι πολύ πιο δύσκολη
από τη συντήρηση του κατεστημένου» λέει στο «Βήμα» ο Χόρχε Αράτε.
Στα 74, είναι ένας βετεράνος της Αριστεράς, από τους τελευταίους εν ζωή υπουργούς της θρυλικής κυβέρνησης του μαρξιστή Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή της δεκαετίας του '70. Εζησε εξόριστος επί Πινοσέτ
και κατέβηκε υποψήφιος για την προεδρία της Χιλής στις εκλογές του
2009. Το σύνθημα της υποψηφιότητάς του ήταν «Juntos Podemos Mas!» (Μαζί
μπορούμε περισσότερα!) και είχε τη στήριξη του ΚΚ της Χιλής. Τον
συναντήσαμε στην Αθήνα.
«Ημουν σοσιαλιστής επί 46 χρόνια και έγινα κομμουνιστής για 6 μήνες.
Επρεπε να με προτείνει κάποιο κόμμα. Αλλιώς θα έπρεπε να συγκεντρώσω τις
υπογραφές μόνος μου, κάτι φοβερά δαπανηρό!» μας λέει. «Ο
δρόμος προς τον σοσιαλισμό είναι αχαρτογράφητος. Τότε, με τον Αλιέντε
εξερευνήσαμε παρθένα εδάφη. Κάναμε φυσικά και λάθη, αλλά ανοίξαμε δρόμο
για το μέλλον. Δεν συμφωνώ για το τέλος της ιστορίας. Η αλλαγή μπορεί να
μη γίνει την άλλη Κυριακή, ούτε του χρόνου, αλλά πιστεύω στην πρόοδο.
Είμαι αισιόδοξος, και για την Ελλάδα» τονίζει.
«Δεν μπορούμε να γενικεύσουμε, οι εμπειρίες είναι διαφορετικές σε κάθε
εποχή και χώρα. Αλλος ο σοσιαλισμός στη Βενεζουέλα, άλλος στη Βολιβία,
άλλος στην Κούβα, αλλιώς τον έζησε η Ευρώπη. Στη Χιλή δεν υπάρχει σήμερα
κάποια δύναμη στην Αριστερά που να είναι οργανωμένη και να έχει
πραγματική πολιτική επιρροή, με ελπίδες για εξουσία» παραδέχεται. Είναι εφικτό ένα λαϊκό μέτωπο Σοσιαλιστών - Κομμουνιστών; ρωτάμε. «Αυτό
το κατάφερε μόνο ο Αλιέντε. Αλλά ακόμη και τo Σοσιαλιστικό κόμμα του
Αλιέντε έχει μεταμορφωθεί στην κεντροαριστερή Nueva Mayoria της προέδρου
Μπατσελέτ» απαντά. Και τονίζει ότι «το
μεγάλο, παγκόσμιο πρόβλημα είναι η ανισότητα. Αυτή θρέφει όλα τα δεινά
της σύγχρονης κοινωνίας, με τεράστιο οικονομικό και ηθικό κόστος. Η Χιλή
εξακολουθεί να έχει μεγάλη ανισότητα, παρά το ότι έχει αυξήσει το ΑΕΠ
στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 30 ετών. Αλλά, προσοχή, πρέπει να
ρωτήσουμε πού πάει το πλεόνασμα αυτής της ανάπτυξης. Στο συντριπτικό
μέρος του πάει στους λίγους, που ήταν ήδη πλούσιοι. Εχω έναν φίλο που
λέει ότι πριν από 50 χρόνια ο πλούσιος είχε ένα αυτοκίνητο και ο φτωχός
δεν είχε τίποτα. Τώρα ο πλούσιος έχει έξι αυτοκίνητα και ο φτωχός ένα
ποδήλατο».
Ημασταν όπως εσείς: μικρή χώρα με μεγάλους εχθρούς
Ο Αράτε εκτιμά ότι ο Αλιέντε ήταν πραγματικά η πιο λαμπερή ελπίδα για αλλαγή στη Λατινική Αμερική. «Εκείνα
τα χρόνια πιστεύαμε πραγματικά ότι μπορούσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο.
Ημουν πολύ νέος, 30άρης, αλλά μου εμπιστεύθηκε το υπουργείο Ορυχείων και
την Εταιρεία Χαλκού της Χιλής (CODELCO)» λέει. Οποιος ξέρει τι είναι ο χαλκός για τη Χιλή, καταλαβαίνει τη σημασία της θέσης. «Μέσα
σε πολύ λίγο καιρό κάναμε σημαντικά πράγματα: εθνικοποιήσαμε τον ορυκτό
πλούτο, τον χαλκό, που είναι ακόμη σήμερα το 70%-80% των εξαγωγών μας.
Αυτό δεν το άλλαξε ούτε ο Πινοσέτ. Από την εθνικοποίηση των πέντε
μεγάλων ορυχείων φέραμε τεράστιο πλούτο στο δημόσιο ταμείο. Το ένα τρίτο
του εθνικού πλούτου είναι ο χαλκός, που είναι κρατικός. Τα άλλα δύο
τρίτα πάνε ακόμη στις πολυεθνικές.
Ημασταν τότε, όπως εσείς τώρα, μια μικρή χώρα με μεγάλους εχθρούς: την πολιτική των ΗΠΑ της εποχής Νίξον - Κίσινγκερ και τις πολυεθνικές. Κάναμε και αγροτική μεταρρύθμιση. Αλλάξαμε τη δομή της ιδιοκτησίας στη χώρα. Δώσαμε γη σε ακτήμονες από τα latifundios, τεράστιες ακαλλιέργητες εκτάσεις. Πάλι με τεράστια αντίδραση και πανίσχυρους εσωτερικούς εχθρούς, τους μεγαλο-γαιοκτήμονες» εξηγεί.
«Ποτέ δεν μπόρεσα να καταλάβω τους Γερμανούς»
«Εζησα εξόριστος και στην Ανατολική Γερμανία. Ποτέ δεν μπόρεσα
να καταλάβω τους Γερμανούς. Τι σκέφτονταν πραγματικά τότε; Τι έχουν στο
μυαλό τους σήμερα; Ανεξιχνίαστο για εμένα. Δεν πιστεύω ότι η Μέρκελ
έχει ηγεμονικές ή ιμπεριαλιστικές τάσεις. Ομως η πολιτική της οδηγείται
προς τα εκεί. Δεν νομίζω ότι υπάρχει συνειδητό, οργανωμένο σχέδιο. Αλλά
το αποτέλεσμα δείχνει ότι η Γερμανία προσπαθεί να καταφέρει με την
οικονομία σήμερα ό,τι απέτυχε να κάνει με τον πόλεμο: να κυριαρχήσει
στην Ευρώπη» λέει ο Αράτε.
Σε αντίθεση με την Ευρώπη, ακροδεξιό φασιστικό κόμμα δεν υπάρχει στη Χιλή. «Αλλά επιβιώνουν κάποια υπολείμματα πινοσετισμού. Ομάδες υπερ-συντηρητικών καθολικών με μεγάλη οικονομική δύναμη και νοσταλγοί στις Ενοπλες Δυνάμεις. Πολύ πρόσφατα ένας 60άρης ναύαρχος εμφανίστηκε σε επίσημη τελετή με παράσημο που έγραφε 11 Σεπτεμβρίου (σ.σ.: 1973, την ημέρα του πραξικοπήματος που ανέτρεψε τον Αλιέντε). Από αυτά τα μετάλλια που μοίραζε αθρόα ο Πινοσέτ. Η πρόεδρος τα απαγόρευσε μόλις τώρα» καταλήγει ο Αράτε.
Ελλάδα και Διεθνές Νομισματικό Ταμείο
«Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρωτόγνωρη εμπειρία»
«Στην Ευρώπη τα αριστερά κόμματα έχουν πέσει σε μαύρη τρύπα. Με την
αξιοσημείωτη ελληνική εξαίρεση. Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι πρωτόγνωρη εμπειρία
ριζοσπαστικής Αριστεράς στην εξουσία. Ελπίζω και εύχομαι κάθε επιτυχία.
Αν και χρειάζεται πολύ θάρρος για να τα βάλεις με σκληρές δυνάμεις, όπως
το ΔΝΤ. Σήμερα, δυστυχώς, αυτό το παιχνίδι το παίζει σχεδόν ολόκληρη η
ΕΕ. Πρέπει να έχετε κουράγιο και υπομονή. Προτού έρθουμε εδώ ήμασταν στο
Παρίσι. Φάγαμε με έναν παλιό, καλό φίλο. Γνωστό γάλλο σοσιαλιστή
πολιτικό μιας εποχής, με σχέσεις με τα συνδικάτα κ.λπ. "Αποτύχαμε" μου
είπε. Εμεινα με το στόμα ανοιχτό. «"Μα πώς το λες αυτό; Αύριο μπορεί να
αλλάξουν όλα!"».
«Μας ενδιαφέρουν άλλοι αριθμοί από το ΔΝΤ»
«Εμείς στη Λατινική Αμερική ξέρουμε από πρώτο χέρι τι θα πει ΔΝΤ. Η
πολιτική τους είναι παντού ίδια: οι μισθοί πρέπει να μένουν χαμηλοί, οι
κοινωνικές δαπάνες να μειώνονται. Στο ΔΝΤ κοιτάζουν μόνο κάποιους
αριθμούς. Χρέος, έλλειμμα, περικοπές. Είμαι οικονομολόγος, ξέρω από
νούμερα, αλλά μερικά από αυτά είναι άχρηστα. Εμάς μας ενδιαφέρουν άλλοι
αριθμοί. Πόσο από το εθνικό πλεόνασμα θα πάρει, στα επόμενα 10 χρόνια,
το πιο φτωχό 10% του πληθυσμού; Πόσο θα πάει στο πιο πλούσιο 10%;».
