Για να το θέσω «καλαμαρίστικα», στα ελληνικά της Αθήνας: Οι Κωνσταντινουπολίτες είναι «εκφραστικοί» τύποι. Δεν κρύβουν τα αισθήματα τους. Εκφράζονται δίχως κοινωνικούς ενδοιασμούς. Έχουν ανατολίτικο ταπεραμέντο. Για αυτό τον λόγο μπορείτε λ.χ. άνετα να τους δείτε να «αυτοχαστουκίζονται» σε μια δημόσια συζήτηση για να εκφράσουν την έκπληξη τους. Επίσης, συνηθίζουν να χρησιμοποιούν εκφράσεις και χαρακτηρισμούς για να δώσουν έμφαση σε μια πληροφορία. «Ο φοβερός και τρανός Κεμάλ», «το φοβερό και τρανό κάμωμα του κυρίου τάδε ή της κυρίας τάδε» είναι λίγες από τις εκφράσεις, οι οποίες έχουν αποτυπωθεί στο ασυνείδητο ενός Κωνσταντινούπολη. Είπαμε, έχει να κάνει με το DNA, μας αρέσει να εκφραζόμαστε άνετα και πολλές φορές με μουμπαλαγά. «Μουμπαλαγά» στα παλιά τούρκικα σημαίνει «υπερβολή».Διαβάζοντας και παρακολουθώντας στην Κύπρο τα όσα γράφονται μετά την εκλογή του Μουσταφά Ακιντζί και κυρίως με την ευκαιρία της επανέναρξης των συνομιλιών, θυμήθηκα για μια ακόμη φορά την λέξη «μουμπαλαγά».
Τελικά, οι Κωνσταντινουπολίτες δεν είναι οι μοναδικοί υπήκοοι της Νέας Ρώμης, οι οποίοι τείνουν να υπερβάλλουν σε πολλές περιστάσεις. Και οι Κύπριοι κατέχουν αυτή την ένδοξη τέχνη. Και στις δυο πλευρές της Πράσινης Γραμμής, το τελευταίο διάστημα, άνθρωποι που έχουν φτάσει στα όρια της αντοχής τους εξαιτίας της συνολικής πτώσης των πολιτικοοικονομικών δομών, τείνουν να ξεπεράσουν τα «όρια της λογικής» στηρίζοντας τις ελπίδες τους σε «αγαθά όνειρα». Η υπερβολή της νέας περιόδου φέρει την χαρακτηριστική ονομασία «μομέντουμ». Την συγκεκριμένη λέξη την ακούτε συνεχώς στα μέσα ενημέρωσης. Ο Μπαν Κι Μουν μιλά για μονέντουμ. Το ίδιο και ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών. Ακολουθούν οι ξένοι διπλωμάτες κ.ο.κ.
Τι εστί τούτο μομέντουμ; Με απλά λόγια, το «μομέντουμ» αποτελείται από δυο σκέλη. Πρώτον, με πρωτοβουλία των Αμερικανών και των Δυτικών οι δυο πλευρές επιστρέφουν στις συνομιλίες. Δεν πρόκειται για δική μας πρωτοβουλία. Η Ουάσιγκτον, η οποία παρακολουθεί με προσοχή τις εύθραυστες ισορροπίες στην περιοχή μας κρίνει ότι έχει έρθει η ώρα για συμβιβαστικές λύσεις στα πεδία της διπλωματίας και ενέργειας. Για αυτό τον λόγο, ανοίγει τον δρόμο για την απόσυρση του Μπαρμπαρός από τα χωρικά ύδατα μας με ταυτόχρονη επανέναρξη των συνομιλιών. Δεύτερον, η εκλογή του Μουσταφά Ακιντζί τονώνει το επικοινωνιακό προφίλ των συνομιλιών. Η αποχώρηση του Ντερβίς Έρογλου, του κληρονόμου της ηγεσίας του κινήματος «Taksim», τονώνει τον δικοινοτικό διάλογο και ανοίγει νέους δίαυλους επικοινωνίας.
Εφόσον δώσαμε επεξήγηση στο «σπουδαίο και τρανό μομέντουμ», ήρθε ώρα για να αναρωτηθούμε: Λύνει από μόνο του το μομέντουμ το Κυπριακό; Όχι φυσικά. Γιατί; Διότι το αγεφύρωτο χάσμα στο τραπέζι των συνομιλιών παραμένει. Οι δυο πλευρές εξακολουθούν να υποστηρίζουν διαφορετικές θέσεις σε πολλές και ουσιαστικές πτυχές του Κυπριακού. «Μα η βάση της λύσης είναι το Κοινό Ανακοινωθέν, με λίγη καλή θέληση όλα θα τακτοποιηθούν», θα μπορούσε να αναρωτηθεί ο αναγνώστης. Απαντάμε με την ιδιότητα του ιστορικού: Από μια άποψη, το Κυπριακό είναι η ιστορία των παρερμηνεύσεων των συμφωνηθέντων. Εδώ και δεκαετίες, η κάθε εμπλεκόμενη πλευρά κατέβαλλε τεράστιες προσπάθειες για να «παρερμηνεύσει» το ότι συμφωνήθηκε στο πεδίο της διπλωματίας (βλπ. Συμφωνίες 1959-1960. Επίσης, βλπ. Συνθήκη εγγυήσεων και το πως ερμηνεύτηκε από την Τουρκία το 1974).
«Αποδεκτός ο πεσιμισμός, όμως δεν λύνει το πρόβλημα. Τι επιλογές έχουμε για την λύση;» Και η απάντηση αυτού του ερωτήματος είναι απλή. Θα ξεκινήσουμε διαβάζοντας στα ελληνικά και τουρκικά (όχι σε τρίτη γλώσσα) το τι εννοεί και το τι τονίζει η κάθε πλευρά. Λ.χ. δεν θα επιχειρήσουμε να παρερμηνεύσουμε το τι εννοεί η άλλη πλευρά με τον όρο «kurucu devlet» εξαιτίας των συμφερόντων μας. Εφόσον κατανοήσουμε «πραγματικά» τις προτεραιότητες, τους φόβους και τους στόχους της άλλης πλευράς θα ξεκινήσουμε δημόσιο διάλογο για το μέλλον του Κυπριακού. Η παρουσία του κ. Ακιντζί και του Προέδρου στο τραπέζι των συνομιλιών δεν λύνει αυτομάτως το πρόβλημα. Η κοινωνία πρέπει να δηλώσει παρών στις συνομιλίες. Ο τύπος, η ακαδημία, η πολιτική, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις, ο αγρότης και ο εργάτης πρέπει να εκφραστούν ελεύθερα. Το τελικό σχέδιο θα πρέπει να είναι προϊόν αυτής της διεργασίας, δηλαδή του δημόσιου διαλόγου. Εν τω μεταξύ, πρέπει να «παραβιάσουμε» την Πράσινη Γραμμή. Οι δυο κοινότητες πρέπει να συνομιλήσουν, όχι μόνο σε επίπεδο ηγετών αλλά και σε επίπεδο «λαϊκό».
Κρατήσαμε κάτι ουσιαστικό για το τέλος: Ένα ερώτημα για τον Τουρκοκύπριο και ένα άλλο για τον Ελληνοκύπριο αναγνώστη. Είσαι έτοιμος να σεβαστείς το ένα και μοναδικό, ανεξάρτητο, κυρίαρχο, ομόσπονδο κυπριακό κράτος; Είσαι έτοιμος να σεβαστείς τις αναγνωρισμένες αρχές, δομές, υπηρεσίες, εξουσίες και τα σύμβολα του τουρκοκυπριακού ιδρυτικού κράτους, το οποίο θα διοικεί ένα κόμματι του βορρά αυτού του τόπου;
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΥΠΡΟΥ
