Stratfor: Εξαρτημένο οικονομικά το Κίεβο από τη Μόσχα

Παρά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία και τις μάχες στα ανατολικά της χώρας, Ουκρανία και Ρωσία παραμένουν οικονομικά αλληλένδετες. Το Κίεβο πιέζει τις δυτικές κυβερνήσεις για την επιβολή κυρώσεων σε ρωσικές εταιρίες, υποστηρίζοντας τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία στις εισαγωγές φυσικού αερίου. Ωστόσο, ο τραπεζικός και ενεργειακός τομέας της Ουκρανίας συνδέεται με Ρωσία, δίνοντας στο Κρεμλίνο πολλές επιλογές για άσκηση επιρροής στο Κίεβο.Εκτός της στενής σχέσης σε τομείς της βιομηχανίας, Ρωσία και Ουκρανία έχουν σημαντικές εμπορικές σχέσεις. Πριν από την έναρξη της κρίσης, η Ρωσία παρείχε το 6,8% των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ουκρανία, αν και τα πραγματικό νούμερο ενδέχεται να είναι μεγαλύτερο. Επισήμως, για το 2013, το 33,4% των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ουκρανία προήλθε από την Κύπρο, αυξάνοντας την πιθανότητα ότι οι ρωσικές επενδύσεις έχουν περάσει μέσω των κυπριακών τραπεζών και επιχειρήσεων.

Το 2014, με την έναρξη της κρίσης, το ποσοστό ρωσικών και κυπριακών άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ουκρανία μειώθηκε κατά 5,9% και 29,9%, αντίστοιχα. Την ίδια στιγμή, αυξήθηκαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις της Γερμανίας στο 12,5% από 10,9% που ήταν την προηγούμενη χρονιά.

Επιπλέον, ρωσικές εταιρίες, όπως η Rosneft και η Lukoil, δραστηριοποιούνταν στην Ουκρανία, πριν ξεσπάσουν οι εχθροπραξίες.

Οι μάχες στα ανατολικά και η πίεση από τη νέα, φιλοδυτική αρχή οδήγησαν ωστόσο κάποιες ρωσικές επιχειρήσεις να περιορίσουν τη δραστηριότητά τους.

Τον Ιούλιο του 2014, η Lukoil πουλάει μία από τις θυγατρικές της, τη Lukoil Ουκρανίας -η οποία ήλεγχε 240 πρατήρια καυσίμων στη χώρα- στην αυστριακή εταιρία Διαχείρισης Ενέργειας AMIC.

Ο τραπεζικός τομέας της Ουκρανίας εξακολουθεί να συνδέεται στενά με τη Ρωσία, έστω και χωρίς τις εν λόγω επενδύσεις.

Η πέμπτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ουκρανίας, σε σύνολο ενεργητικού, είναι η Prominvestbank, θυγατρική της ρωσικής Vnesheconombank.

Επιπλέον, οι ρωσικές θυγατρικές Sberbank, Alfa-Bank και VTB Bank αποτελούν αντίστοιχα την όγδοη, ένατη και δέκατη στη σειρά μεγαλύτερη τράπεζα της Ουκρανίας.

Σε σύνολο, οι θυγατρικές αυτές τράπεζες διαθέτουν πάνω από 6 δισεκατομμύρια δολάρια σε περιουσιακά στοιχεία. Δεδομένου ότι το ρωσικό κράτος κατέχει τη Vnesheconombank και έχει το πλειοψηφικό μετοχικό πακέτο στις Sberbank και VTB, το Κρεμλίνο εμμέσως ελέγχει ένα σημαντικό τμήμα του ουκρανικού τραπεζικού τομέα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών της χώρας, στις αρχές του 2015, το συνολικό άμεσο και εγγυημένο χρέος της Ουκρανίας προς το ρωσικό κράτος και τις ρωσικές τράπεζες ανήλθε σε πάνω από 4 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό που ισοδυναμεί με περίπου το 12% εξωτερικού χρέους της χώρας.

Ωστόσο, τον τελευταίο μήνα, ο ρωσικός τραπεζικός τομέας αντιμετωπίζει δυσκολίες. Ορισμένες τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης και της VTB, εξακολουθούν να αναζητούν κρατική ενίσχυση, παρακινώντας το Κρεμλίνο να αποφύγει να χρησιμοποιήσει τις τράπεζες προκειμένου να αποσταθεροποιήσει τον τραπεζικό τομέα της Ουκρανίας.

Παράλληλα, η ισχυρή παρουσία της Ρωσίας δίνει στο Κρεμλίνο άλλη μια ευκαιρία να επηρεάσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές της χώρας και να πιέσει το Κίεβο.

Εκτός από τον τραπεζικό και ο ενεργειακός τομέας της Ουκρανίας είναι επίσης στενά συνδεδεμένος με τη Ρωσία.

Η ρωσική εταιρία VS Energy International έχει ποσοστά σε 8 από τις 27 περιφερειακές εταιρίες παροχής ενέργειας της Ουκρανίας, συμπεριλαμβανομένων των διανομέων ηλεκτρικής ενέργειας στις περιοχές της Οδησσού και του Κίεβου.

Οι ελλείψεις σε ηλεκτρική ενέργεια που απορρέουν από την απώλεια ορισμένων πηγών άνθρακα της Ουκρανίας οδήγησε στο να ξεκινήσει η χώρα την εισαγωγή ηλεκτρικού ρεύματος και από τη Ρωσία, προκειμένου να καλύψει έλλειμμα ύψους 10%.

Πράγματι, στα τέλη Δεκεμβρίου, η ουκρανική εταιρία ενέργειας Ukrinterenergo υπέγραψε μονοετές συμβόλαιο για αγορά έως και 1.500 μεγαβάτ από τη Ρωσία (η Ουκρανία χρησιμοποιεί σήμερα και τα 26.000 μεγαβάτ που παράγει).

Με τις ρωσικές εταιρίες να ελέγχουν περίπου το 30% των περιφερειακών εταιρειών διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, αλλά και με την έναρξη εξαγωγών ηλεκτρισμού (στην Ουκρανία), το Κρεμλίνο συνεχίζει να διαδραματίζει κάποιο ρόλο στον ουκρανικό ενεργειακό τομέα.

Το Κίεβο γνωρίζει πόσο εξαρτημένο είναι, θέτοντας ως πρώτη προτεραιότητα την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Η Ουκρανία αγοράζει φυσικό αέριο από τη Σλοβακία, ενώ στο παρελθόν από την Πολωνία και την Ουγγαρία. Επίσης, ο πρωθυπουργός της Ουκρανίας Arseniy Yatsenyuk ανακοίνωσε στις 14 Φεβρουαρίου ότι η χώρα του θα δανειστεί 1 δισ. δολάρια, προκειμένου να έχει νέα αποθεματικά φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Θα πρέπει ωστόσο (η Ουκρανία) να συνεχίσει να βασίζεται στη Ρωσία, δεδομένου ότι η Σλοβακία, η Πολωνία και η Ουγγαρία δεν είναι σε θέση να προμηθεύουν επαρκώς φυσικό αέριο, καλύπτοντας τη ζήτηση κατά τη διάρκεια του χειμώνα.

Επιπλέον, η προσωρινή συμφωνία μεταξύ Naftogaz της Ουκρανίας και της Ρωσικής Gazprom έχει οριστεί να λήξει στο τέλος του Μαρτίου. Το Κίεβο θα πρέπει να συμφωνήσει ξανά προσωρινά με την Gazprom πριν από τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν η Ουκρανία πρέπει να αρχίσει να συγκεντρώνει αποθεματικά για το χειμώνα.

Επιφανειακά, φαίνεται ότι η κρίση έχει ελαττώσει τους ουκρανικούς οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δεσμούς της Ουκρανίας με τη Ρωσία.

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι ότι η Ρωσία εξακολουθεί να είναι ένας σημαντικός παίκτης στον τραπεζικό και τον ενεργειακό τομέα της χώρας, διατηρώντας, επιπλέον, μακροχρόνιους εμπορικούς και βιομηχανικούς δεσμούς.

Η Μόσχα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί τις θυγατρικές των ρωσικών επιχειρήσεων, καθώς και τους Ρώσους εξαγωγείς, για την άσκηση πίεσης στο Κίεβο και επιρροής στην οικονομία.

Πλην όμως, παραμένουν τα τρωτά σημεία της ρωσικής οικονομίας προς τη Δύση, που θα επηρεάσουν τον τρόπο που το Κρεμλίνο ασκεί επιρροή στην Ουκρανία.
Υπέυθυνη Διαχείρισης: Δέσποινα Συριοπούλου