Λευκωσία: Για μια ακόμη φορά το Κυπριακό εξαρτάται από ημερομηνίες-σταθμούς και οι εξελίξεις διαμορφώνονται, συνήθως, αναλόγως και των όσων διαδραματίζονται στην Τουρκία. Τώρα η προσοχή είναι στραμμένη στην 6η Απριλίου, όταν δηλαδή θα λήξει η τουρκική NAVTEX για έρευνες στην κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη(ΑΟΖ).Η μη ανανέωση της οδηγίας σε συνδυασμό με το τεχνικό διάλειμμα στο οποίο θα προχωρήσει η ιταλική εταιρεία ΕΝΙ θα επιτρέψουν στην επανάληψη των συνομιλιών. Την ίδια ώρα, όμως, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι τουρκικοί σχεδιασμοί στην περιοχή. Η Άγκυρα κινείται πρωτίστως στη βάση των όσων δήλωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον περασμένο Δεκέμβριο. Είχε αναφέρει «αν η Κύπρος αγνοήσει την προειδοποίηση για το απαράδεκτο των μονομερών εργασιών στην Ανατολική Μεσόγειο, η Άγκυρα θα συνεχίσει τις έρευνες για φυσικό αέριο στα ανοικτά του νησιού». Το «Μπαρμπαρός» είναι στην περιοχή, η NAVTEX είναι σε ισχύ και αναμένει το επόμενο βήμα της Λευκωσίας.


Οι τουρκικοί σχεδιασμοί δεν είναι σημερινοί. Έχει, όμως, ενδιαφέρον να αναδειχθούν κάποιοι από αυτούς μέσα από απόρρητα έγγραφα. Το 2012 είδαν το φως της δημοσιότητας απόρρητες πληροφορίες που περιλαμβάνονται στην ηλεκτρονική αλληλογραφία της Stratfor, της αμερικανικής ιδιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών που έχει χαρακτηριστεί ως «σκιώδης CIA» (ρεπορτάζ στα αθηναϊκά Νέα).

Στα έγγραφα, που κυκλοφόρησαν μέσα από το Wikileaks, η Τουρκία παρουσιαζόταν αποφασισμένη για στρατιωτική αντιπαράθεση στην Ανατολική Μεσόγειο όταν η Κυπριακή Δημοκρατία φθάσει στο στάδιο παραγωγής φυσικού αερίου από το Οικόπεδο 12. Ο αναλυτής της Stratfor, επικαλούμενος τουρκικές πηγές, σημείωνε ότι «η επίσημη πολιτική της Τουρκίας είναι να περιμένει μέχρι η Κύπρος να μπει στο στάδιο παραγωγής για να αναλάβει αποφασιστική δράση.

Μια στρατιωτική αντιπαράθεση είναι πιθανή μέχρι τότε, παρ' όλο που οι ναυτικές διενέξεις θα λάβουν χώρα με συγκρατημένο τρόπο. Αυτό είναι παράξενο, και παρ' ότι μπορεί να δείξουν αυτοσυγκράτηση, υπάρχει χώρος για λάθος υπολογισμούς και λάθη που θα μπορούσαν να κλιμακώσουν την κατάσταση». Οι αναλυτές θεωρούσαν ότι η τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα εκμεταλλεύθηκαν τη ρήξη των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων για να συμμαχήσουν με το Ισραήλ. Εκείνο, από την πλευρά του, σημείωναν, «χαίρεται που βλέπει την Τουρκία να πιέζεται».

Η τακτική της Άγκυρας, όπως προκύπτει και από τα όσα διαδραματίζονται τόσο στο παρασκήνιο όσο και με δημόσιες τοποθετήσεις (ή και δημοσιεύματα), είναι η ακύρωση των κυπριακών σχεδιασμών στα ενεργειακά. Αλλά παράλληλα διά της διαχείρισης να προωθήσει τη θέση ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι «εκλιπούσα». Η τουρκική αντίδραση στηρίζεται στη λογική πως δεν μπορεί να σταθεί με απάθεια στους κυπριακούς και ελληνικούς σχεδιασμούς.

Η μη αντίδραση, σύμφωνα με την τουρκική προσέγγιση, θα θεωρηθεί αδυναμία και θα ενθαρρύνει την Ελλάδα να προωθήσει την πολιτική της στο Αιγαίο. Αναλυτές υποδεικνύουν ότι η Άγκυρα δεν θα αφήσει τη Λευκωσία να προχωρήσει μέχρι τέλους με τις έρευνες. Όπως τονίζεται, «η Τουρκία μπορεί να ανεχθεί τη φάση των ερευνών, αλλά η πολιτική της είναι να εμποδίσει την παραγωγή με κάθε κόστος. Η πραγματική πρόκληση για την Τουρκία θα προκύψει όταν η Κύπρος φτάσει στη φάση παραγωγής, αν στο μεταξύ δεν βρεθεί ένας συμβιβασμός ανάμεσα στις δύο πλευρές».

Αμφισβητούν τα αποθέματα οι Τούρκοι

Τον περασμένο Οκτώβριο, στα πλαίσια του 4ου Συμποσίου για την Κύπρο, που  διοργάνωσαν διάφορα Πανεπιστήμια στην Τουρκία και στα κατεχόμενα, αναφέρθηκε πως δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι όντως υπάρχουν αποθέματα φυσικού αερίου και πετρελαίου (υψηλής) οικονομικής «αξίας» στο νότιο μέρος της Κύπρου. Παρόλα αυτά, αποδεικνύεται επιστημονικά ότι οι νότιες ακτές της Τουρκίας, ιδιαίτερα η περιοχή του Κας - μπορούν να αποβούν πολύ πιο προσοδοφόρες σε θέματα ενέργειας.

Το σημείο αυτό ανοίγει μια άλλη συζήτηση αναφορικά με τα κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας στην ανατολική Μεσόγειο και τα πιθανά υποθαλάσσια ενεργειακά αποθέματα. Το Καστελόριζο συνιστά έναν ακόμα περιορισμό σε μια πιθανή διακήρυξη της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, υποστηρίζουν οι Τούρκοι. Δεδομένης της κατάστασης αυτής, καθίσταται απαραίτητο να τεθεί το ζήτημα της κατάστασης των δύο νησιών Ρω και Στρογγύλη (Υψηλή) που συνορεύουν με το Καστελόριζο.

Αν η Ελλάδα μπει στη διαδικασία να αντιδράσει στην εκμετάλλευση από την Τουρκία των υποθαλάσσιων πηγών στην περιοχή κοντά στο Καστελόριζο, θα ήταν στρατηγικής σημασίας (για την Ελλάδα) να υπερασπιστεί το ίδιο πράγμα και για τα δύο νησιά Ρω και Στρογγύλη, τα οποία ενδέχεται κάλλιστα να αποτελέσουν ένα ακόμα σημείο τριβής μεταξύ των δύο χωρών, όπως ήταν η περίπτωση των Ιμίων το 1995.

Σύμφωνα με τις συζητήσεις στο Συμπόσιο, η ανατολική Μεσόγειος συνιστά μια προβληματική περιοχή αναφορικά με το διεθνές δίκαιο. Στην περιοχή δρουν διάφοροι παράγοντες: Τουρκία, Ελλάδα, «Νότια και Βόρεια Κύπρος», άλλες χώρες της περιοχής όπως Συρία, Λίβανος, Ισραήλ και Αίγυπτος, σημαντικοί δρώντες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η ΕΕ και η Ρωσία. Έχουν γίνει πολλά λάθη στο παρελθόν από διάφορες πλευρές.

Όπως ισχυρίζονται οι Τούρκοι, «παρόλο που η "νότια Κύπρος" αρνήθηκε την ενοποίηση του νησιού το 2004 με το σχέδιο Ανάν, έγινε δεκτή στην ΕΕ». Αυτό το «λάθος», όπως το χαρακτηρίζουν, επηρεάζει τα γεγονότα σήμερα και επιτρέπει στον Αναστασιάδη να εγκαταλείψει «εύκολα» το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όπως υποστηρίζουν, το μισό απ’ αυτό το βάρος, πέφτει στους ωμούς της ΕΕ, η οποία θα πρέπει να κρατήσει την υπόσχεσή της να άρει την απομόνωση της «βόρειας Κύπρου» στη βάση της αρχής pacta sunt servanda (οι συμφωνίες είναι τηρητέες).

Αυτό έχει να κάνει με το τουρκικό «ναι» στο σχέδιο Ανάν.Για τώρα, αναφέρεται, θα πρέπει να γίνουν ορισμένες παραχωρήσεις και συμβιβασμοί προκειμένου οι Ε/κ να επιστρέψουν στο τραπέζι (των διαπραγματεύσεων) και θα ήταν στρατηγικής σημασίας η τουρκική πλευρά να απαιτήσει μόνο αυτό.

Γράφει: Κώστας Βενιζέλος