Του Δρα Γιάννου Χαραλαμπίδη
Η Άγκυρα δεν θέλει απλώς αγωγό, αλλά το φυσικό αέριο
Πότε και πώς η Τουρκία πλήρωσε την TOTAL 1,5 δις, το μήνυμα της Άγκυρας για την ΕΝΙ, οι γεωλογικές αιτίες, τα συμφέροντα και οι θεωρίες της αιτιώδους συνάφειας και της πρόσφορης αιτίας
Η ΑΚΥΡΩΣΗ του ρεαλιστικού αξιώματος και γιατί η Τουρκία δεν ενοχλεί το Ισραήλ
Δηλαδή στη μεν ΕΝΙ να μη βρίσκει επαρκή κερδοφόρα κοιτάσματα, στη δε TOTAL να τα μαζεύει προφανώς και να φεύγει επειδή δεν θα είναι συμφέρουσα με τις νέες εξελίξεις η έρευνα και η εκμετάλλευση του πετρελαίου από τα οικόπεδα 10 και 11. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουμε φυσικό αέριο και πετρέλαιο. Άλλωστε, έχουμε τα πλούσια κοιτάσματα της Αφροδίτης, όμως η εικόνα που δίδεται γι' αυτά είναι ότι δεν ξέρουμε τι θα τα κάνουμε και πώς θα τα εκμεταλλευθούμε.
NΑVTEX και χρήμα
Ας εξετάσουμε τους λόγους για τους οποίους γίνεται αναφορά για τερματισμό δραστηριοτήτων στην κυπριακή ΑΟΖ. Στην περίπτωση της TOTAL, διά της Κυβερνήσεως ανακοινώθηκε ότι οι λόγοι αποχώρησης δεν είναι «γεωπολιτικοί», δηλαδή δεν σχετίζονται με την παρουσία του τουρκικού πολεμικού στόλου, των απειλών, την παρουσία του «Μπαρμπαρός», την έκδοση δύο NAVTEX, δηλαδή τις δεσμεύσεις θαλάσσιων περιοχών που ανήκουν στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά για αιτίες γεωλογικού και οικονομικού χαρακτήρα.
Τέτοιες αιτίες είναι το μεγάλο κόστος με αντίστοιχη μείωση της τιμής του πετρελαίου, που αναγκάζει τις εταιρείες παγκοσμίως να περιορίσουν τις δραστηριότητές τους λόγω μείωσης κερδών. Δηλαδή, στα 120 δολάρια το βαρέλι ή στα 10 θα μπορούσε να ήταν συμφέρουσα η εκμετάλλευση, όχι όμως στα 50.
Από την άλλη, ωστόσο, δικαίως θα μπορούσαν να δημιουργηθούν υποψίες για την ύπαρξη και άλλων αιτιών που αφορούν στη λήψη των αποφάσεων της TOTAL όπως:
Α) Οι τουρκικές απειλές και η δέσμευση ναυτικών περιοχών εκεί όπου η TOTAL θα ερευνούσε.
Β) Τον Μάιο του 2014 η TOTAL πώλησε στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων το 10% των μετοχών της στα προγράμματα του Αζερμπαϊτζάν «Shah Deniz» στην Κασπία, έναντι του ποσού του 1,5 δις δολαρίων. Δηλαδή, η τουρκική κυβέρνηση έβαλε στα ταμεία της TOTAL 1,5 δις.
Κάποιος θα μπορούσε να διερωτηθεί κατά πόσο αρκεί ή όχι το ποσό αυτό για να αποζημιωθεί η κυπριακή κυβέρνηση από την αποχώρηση της TOTAL. Κάποιος άλλος μπορεί να ισχυριστεί ότι τα ποσά και τα συμφέροντα είναι μεγαλύτερα και, γιατί όχι, να ελέχθη και αυτό από την Άγκυρα: Όταν θα τα ελέγξουμε θα έχετε σημαντικό λόγο… Και κέρδη. Σε αυτές τις παραμέτρους προστίθεται ακόμη μία:
Η μέχρι πρότινος φιλική έναντι της Κύπρου στάση της Γαλλίας στην ΕΕ, που διαφοροποιείται και στηρίζει αντί εμάς την Τουρκία και το άνοιγμα των κεφαλαίων 23 και 24. Ακόμη και για το άνοιγμα του κεφαλαίου 5 για την ενέργεια, το Παρίσι δεν εκδηλώνεται αρνητικά. Βεβαίως, κάποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι οι πολιτικές αυτές δεν έχουν σχέση με συμφέροντα, αλλά με τις ιδεολογικές προσεγγίσεις του Σοσιαλιστή Ολάντ, που δεν είναι οι ίδιες με αυτές της δεξιάς και του Νικολά Σαρκοζί.
Από την άλλη, θα ήταν αφελής κάποιος να πιστεύει ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται επί ιδεολογικών και μόνο κριτηρίων, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα. H «Χουριέτ» αποκάλυπτε τις προάλλες ότι κατά την επίσκεψη Ερντογάν στο Παρίσι τον περασμένο Οκτώβριο, τέθηκαν επί τάπητος ζητήματα εξοπλιστικών προγραμμάτων με εκατομμύρια ευρώ - αν όχι δις. Και πρόσθετε η «Χουριέτ»: «Εντός Ιανουαρίου ή Φεβρουαρίου 90 Γάλλοι από 60 εταιρείες αμυντικού υλικού και κατασκευής οπλικών συστημάτων θα επισκεφθούν την Τουρκία».
Επί Σαρκοζί, η σύγκρουση Άγκυρας και Παρισίων, που προέκυψε από την αντίθεση του Γάλλου Προέδρου στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, ήταν σφοδρότατη. Τότε, παρά τις τουρκικές απειλές και το κάψιμο γαλλικών βιβλίων και συμβόλων, η τουρκική κυβέρνηση δεν πέταξε έξω την αυτοκινητοβιομηχανία της «Renault» ούτε τα γαλλικά κρασιά, γιατί το κόστος θα ήταν μεγαλύτερο από το όφελος.
Όσο δε για τον Σαρκοζί, οι αποφάσεις του ήταν στρατηγικού χαρακτήρα. Έβλεπε μακριά, διαπιστώνοντας ότι η ισότιμη συμμετοχή της Τουρκίας στην ΕΕ για οικονομικούς, πολιτικούς και θρησκευτικούς λόγους δεν ήταν προς όφελος της Ευρώπης. Ήταν και είναι κατά την ευρωπαϊκή δεξιά απειλή για τη συνοχή της Ευρώπης. Και κάτι τέτοιο το αποδεικνύει ο Ερντογάν με την πολιτική του.
Εμποδίστε την ΕΝΙ
Ερχόμενοι τώρα στην περίπτωση της ΕΝΙ, διαπιστώνουμε τα εξής: Όταν κέρδισε τον διαγωνισμό για την Κύπρο, η Τουρκία την απείλησε με αποκλεισμό από εργασίες στην Τουρκία, κυρίως από εκείνες του Blue Stream και του Baku-Tbilisi-Ceyhan. Εν συνεχεία, έγιναν παρασκηνιακές διεργασίες, τις οποίες γνωρίζει η Λευκωσία, μεταξύ ΕΝΙ και Τουρκίας. Στις 12 Οκτωβρίου του 2014, η τουρκική «Ακσάμ» αναφέρει ότι σε μήνυμά της, η τουρκική κυβέρνηση τονίζει στην ιταλική προεδρία και κυβέρνηση τα εξής:
«Εάν θέλετε να συμβάλετε στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό, εμποδίστε τις δραστηριότητες της ΕΝΙ. Η ελληνοκυπριακή πλευρά λαμβάνει παράνομες πρωτοβουλίες και αποσιωπά το μερίδιο των Τουρκοκυπρίων στην κυπριακή ΑΟΖ». Οι Ιταλοί πάντως σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δεν ήταν ιδιαιτέρως θερμοί μαζί μας, χωρίς να είναι, όμως, και εχθρικοί. Πάντως, η ENI θέλει να έχει δουλειές στην Τουρκία. Και η Ιταλία έχει μεγάλα συμφέροντα.
Επί του παρόντος, η ENI θα συνεχίσει τις έρευνές της στο οικόπεδο του «Ονασαγόρα», παρότι ο απλός πολίτης με όσα συμβαίνουν γύρω είναι ιδιαίτερα καχύποπτος για τις γεωλογικές και οικονομικές αιτίες που ανακοινώθηκαν εν μέσω τουρκικών απειλών και, εν ολίγοις, οδήγησαν την Κυβέρνηση να μας πει -όπως και στην περίπτωση της TOTAL- ότι είναι «άνθρακας»… οι υδρογονάνθρακες, δηλαδή ο «θησαυρός».
Συμφέροντα και επιλογές
Κατά τη λήψη μιας απόφασης ενός κράτους ή μιας πολυεθνικής εταιρείας δεν λαμβάνονται υπόψη τα συμφέροντα. Και όταν εννοούμε συμφέροντα, δεν περιλαμβάνουμε μόνο τα οικονομικά αλλά και της ασφάλειας, που είναι πτυχές αλληλένδετες. Η ασφάλεια έχει σχέση με την τουρκική απειλή, σε συνδυασμό με την έλλειψη αξιόπιστης αποτροπής και στρατηγικής από τη Λευκωσία λόγω οικονομικών προβλημάτων, αδυναμίας σύναψης αξιόπιστων συμμαχιών -όπως θα έπρεπε να συμβεί με το Ισραήλ-, καθώς και κακής αξιολόγησης και τρόπου δράσης με υπερδυνάμεις όπως οι ΗΠΑ.
Οι λανθασμένοι χειρισμοί είχαν ως αποτέλεσμα να οδηγηθεί το Κυπριακό σε τραγικά αδιέξοδα. Ήταν μεν ορθή η αποχώρηση του Προέδρου από τις συνομιλίες, αλλά έδωσε περισσότερη πίστη σε Αμερικανούς και Βρετανούς απ' ό,τι έπρεπε, ενώ, ταυτοχρόνως, οι αναλύσεις του Υπουργείου Εξωτερικών και των Συμβούλων του δεν ήταν ορθές, και σήμερα τίθενται τα πετρέλαια και το φυσικό αέριο στο «ψυγείο».
Εξευμενισμός και ένοπλες δυνάμεις
Ποια είναι, λοιπόν, η πρόσφορη αιτία που οδηγεί στη λήψη των αρνητικών για την Κύπρο αποφάσεων της TOTAL και της ΕΝΙ; Είναι μόνο οι γεωλογικοί και οικονομικοί λόγοι, που είναι συναφείς με τις εξελίξεις στην παγκόσμια αγορά, ή μήπως αυτοί είναι η αφορμή, υπό την έννοια ότι η αιτία είναι διπλή: Αφενός οι τουρκικές απειλές σε στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο και αφετέρου η αδυναμία της Λευκωσίας να σχηματίσει οικονομική και εμπορική ασπίδα συμφερόντων, κυρίως με τις χώρες της ΕΕ και δη τις άμεσα ενδιαφερόμενες, καθότι είχε αγνοήσει παντελώς τον πιο σημαντικό συντελεστή καθορισμού συμφερόντων και συμμαχιών:
Αυτόν της ισχύος και μάλιστα της στρατιωτικής. Βεβαίως, λογικά κάποιος θα ισχυριστεί: Μα τι μας λέτε τώρα, θα τα βάλουμε με την Τουρκία; Η απάντηση στηρίζεται στο αυτονόητο: Η Τουρκία τα βάζει ούτως ή άλλως μαζί μας και κατέχει και εδάφη μας και τώρα τις θάλασσές μας.
Ακόμη και εκείνον τον αξιοπρεπή στρατό που σε κάποιες φάσεις είχαμε, η ηγεσία μας φρόντισε να τον ξηλώσει! Εάν, από την άλλη, δεν χρειάζονται οι ένοπλες δυνάμεις και δεν μπορούν να αποτρέψουν τουρκικούς κινδύνους, τότε υπάρχουν οι εξής επιλογές: Είτε ενισχύονται -που είναι επί μακρόν η θέση μας- είτε διαλύονται και πάμε στην ανοχύρωτη πολιτεία των «εξευμενιστών», των οποίων οι απόψεις και οι πολιτικές τροφοδοτούν την τουρκική απειλή και στρώνουν τον δρόμο στο «Μπαρμπαρός» και στην κατάκτηση του φυσικού μας αερίου.
Γιατί η Τουρκία δεν ενοχλεί το Ισραήλ; Εάν είχαμε στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ σε όλους τους τομείς, θα μας ενοχλούσε; Γιατί δεν αντέδρασε το 2011, όταν γίνονταν οι έρευνες στο Οικόπεδο 12; Μήπως επειδή ο συνέταιρος της «Noble», δηλαδή η «Delek», είναι εβραϊκή; Πότε η κυπριακή κυβέρνηση με ολοκληρωμένα προγράμματα, όπως πράττει η Τουρκία, έχει πείσει τους εταίρους της στην ΕΕ ότι η Κύπρος είναι εναλλακτική οδός φυσικού αερίου;
Και κάτι άλλο ιδιαιτέρως σημαντικό, που εγείρουμε από την πρώτη στιγμή κατά την οποία εμφανίστηκε η ιστορία του φυσικού αερίου: Ποιος θα έχει τον έλεγχο της ασφάλειας; Εδώ δεν γνωρίζει η ίδια η Κυβέρνηση, όπως και η προηγούμενη, εάν και πώς θα γίνει τερματικό ή εάν θα αναπτυχθούν αγωγοί και προς ποιες κατευθύνσεις; Εφόσον αυτά δεν είναι γνωστά, πώς θα γίνουν ξένες επενδύσεις; Με το «Μπαρμπαρός» και τον τουρκικό στόλο να τα συνοδεύει και να τα απειλεί;
Το λάδωμα των τουρκικών κανονιών
ΕΔΩ δεν θα στήσουμε δικαστήριο για να βρούμε την αιτιώδη συνάφεια και την πρόσφορη αιτία των αρνητικών αποφάσεων της TOTAL και της ENI. Σίγουρο είναι ότι δεν είναι μόνο οι γεωλογικοί λόγοι. Είναι και οι γεωπολιτικοί που σχετίζονται με ισοζύγια δυνάμεων, συμφέροντα και αδυναμίες της Λευκωσίας να εκτιμήσει ορθά τις καταστάσεις, που δημιουργούν σε κάποιους το πρόσφορο έδαφος να προωθούν ακόμη περισσότερο την τουρκική πολιτική. Και κάποιοι εκ των ημετέρων θα συνεχίσουν εντονότερα να ισχυρίζονται ότι πρέπει να βρούμε λύση που να εξυπηρετεί τα συμφέροντα της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης.
Θα μας πουν λοιπόν: Δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να περάσουμε αγωγό στην Τουρκία, γιατί είναι η πιο συμφέρουσα επιλογή για να τελειώνουμε. Θα είναι και αυτή ακόμη μια, στις πολλές, ψευδαίσθηση. Η Άγκυρα δεν θέλει μόνο αγωγό! Θέλει το φυσικό αέριο δικό της. Και αυτό το επιδιώκει υποβοηθούμενη από τις δικές μας στρατηγικές αδυναμίες και μέσω μιας λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, που θα τελεί υπό καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης, και θα νομιμοποιεί την υφιστάμενη διχοτόμηση επί τη βάσει των δύο συνιστώντων κρατών και της τριχοτόμησης της ΑΟΖ.
Ήδη, μάλιστα, στον χώρο όπου δρουν TOTAL και ENI, δρα και θα δρα η Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίων. Και άντε να τη διώξουμε ή τώρα ή μετά τη λύση, χωρίς να διαθέτουμε συμμαχίες και ισχύ. Άρα, στην περίπτωσή μας, η αιτιώδης συνάφεια και η πρόσφορη αιτία για τα εγκληματικά λάθη της πολιτικής ηγεσίας αυτού του τόπου αποτυπώνονται στην εξευμενιστική πολιτική που ξεκίνησε μετά το 1974 και υιοθετήθηκε και υιοθετείται ως «ιερά βίβλος» από το Εθνικό Συμβούλιο, καθώς και τους κομματικούς επιτελείς και στρατιώτες.
Υπάρχει μια συνεχής αδυναμία ηθελημένης και μη αντίληψης περί του τρόπου λειτουργίας των διεθνών σχέσεων, περί της σημασίας της ισχύος και περί των συμμαχιών, όπως αυτές μπορούν να λειτουργούν στη βάση της αποτροπής.
Όσοι δεν θέλουν να κατανοούν την πραγματικότητα και να δημιουργούν συνθήκες υπεράσπισης εθνικών συμφερόντων και του εθνικού πλούτου, ακυρώνουν το ρεαλιστικό αξίωμα «και κανόνια και βούτυρο». Διότι χωρίς κανόνια το βούτυρό μας, αργά ή γρήγορα, θα καταλήξει στα χέρια και στο στόμα του σουλτάνου, όπως ακόμη και οι ξένοι χαρακτηρίζουν, πλέον, αρπακτικού γείτονά μας! Και ο εξευμενισμός είναι βούτυρο που λαδώνει τα κανόνια των πολεμικών πλοίων και την επεκτατική πολιτική του Σουλτάνου της Άγκυρας.
