Μετά από τέσσερα χρόνια εμφυλίου πολέμου η Συρία παραμένει σε κατάσταση χάους αλλά και αδιεξόδου. Με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα, εκατομμύρια εκτοπισμένους πρόσφυγες στις γειτονικές χώρες και κατεστραμμένο ένα μεγάλο μέρος των υποδομών της χώρας, η εμφύλια σύγκρουση φαντάζει σήμερα μάταιη και αδιέξοδη σε συνδυασμό με την παγιωμένη δράση του Ισλαμικού Χαλιφάτου στα ανατολικά της χώρας και στο Ιράκ.Ο Πρόεδρος Άσσαντ παραμένει ισχυρός στην Δαμασκό απ’ όπου προσπαθεί να αποκαταστήσει την ενότητα της Συρίας με την αντιμετώπιση της αντιπολίτευσης η οποία μόνο ενωμένη δεν είναι. Οι μετριοπαθείς εκκοσμικευμένοι αντάρτες κρατούν μέρος του Χαλεπίου στα βόρεια και προσπαθούν να παγιώσουν την θέση τους αντιμετωπίζοντας τόσο τον Άσσαντ όσο και τους ισλαμιστές του Ισλαμικού Χαλιφάτου και του Μετώπου Νόσρα στα ανατολικά της χώρας.
Η διαιρεμένη αντιπολίτευση και η ισχύς του Άσσαντ αποτελούν τους κύριους παράγοντες της μη λήξης του εμφυλίου μέχρι σήμερα. Η πάγια διαίρεση ισχύος των εμπολέμων έχει ένα αποτέλεσμα: την αποδυνάμωση όλων με ορατό τον κίνδυνο κατακερματισμού της Συρίας και την επικράτηση αντιδυτικών ισλαμιστικών πολιτικών δυνάμεων σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ποια λοιπόν η στάση της Δύσης;
Είναι ίσως η πρώτη φορά στη νεώτερη ιστορία που η Δύση δεν έχει την οικονομική δυνατότητα και την διάθεση να εμπλακεί σε χερσαίο πόλεμο όχι μόνο στην Συρία αλλά και παγκοσμίως. Η Ευρώπη είναι ανύπαρκτη ενώ η Κίνα έχει τον ρόλο του ενεργού αλλά εξ αποστάσεως παρατηρητή. Δύο είναι οι μοναδικές παγκόσμιες δυνάμεις που ασκούν επιρροή στην περιοχή: οι ΗΠΑ και η Ρωσία.
Η Ουάσινγκτον στηρίζοντας εξαρχής ανοικτά τη συριακή αντιπολίτευση έναντι του αντι-ισραηλινού Άσσαντ θεώρησε εσφαλμένα προδιαγεγραμμένη την πτώση της Δαμασκού. Οι στρατιωτικές εξελίξεις διέψευσαν τα αμερικανικά σχέδια και το ατίθασο σουνιτικό χαλιφάτο έφερε την Ουάσινγκτον προ εκπλήξεως και εκτός σχεδιασμού. Σήμερα οι ΗΠΑ καλούνται να διαλέξουν μεταξύ της ασταθούς και τυχοδιωκτικής επαναχάραξης συνόρων στην περιοχή ή της διατήρησης της Συρίας με τον Άσσαντ στη εξουσία.
Ακριβώς η διατήρηση του Άσσαντ στην εξουσία είναι εξαρχής η πάγια θέση και πολιτική της Μόσχας, η οποία βλέπει τον σύμμαχό της να διατηρεί ακέραιο τον ρόλο και ισχύ του. Η Μόσχα θεωρεί την συνεργασία με τον Άσσαντ ως απαραίτητη προϋπόθεση για την Δύση προκειμένου να αντιμετωπίσει δραστικά και επαρκώς το Χαλιφάτο στην Ράκκα. Η Ρωσία θεωρεί ότι όπως στο Ιράκ υπάρχει η κυβέρνηση της Βαγδάτης μαζί με τους Κούρδους ως δυνάμεις σταθερότητας έναντι του Χαλιφάτου, το ίδιο πρέπει να υπάρχει και στην Συρία με τον Άσσαντ ως αξιόπιστη γεωπολιτική δύναμη προκειμένου το Χαλιφάτο να βρεθεί μεταξύ δύο πυρών σε ανατολή και δύση.
Συνοψίζοντας καθίσταται εμφανές ότι η Μόσχα και η Ουάσινγκτον επιδιώκουν την σταθερότητα στην Συρία με το Κρεμλίνο να αποφεύγει τολμηρές κινήσεις, όπως την μερική στήριξη του Χαλιφάτου σε αρχικό στάδιο, που μπορεί να θέσουν την γεωπολιτική ασφάλεια εκτός ελέγχου. Η ρωσική εξωτερική πολιτική στην Συρία είναι πιο ρεαλιστική και σταθερή σε σχέση με την αμερικανική. Μεσούσης της ουκρανικής κρίσης η σύμπλευση των δύο δυνάμεων στην Συρία είναι ζητούμενο με δυσοίωνη προοπτική επί του παρόντος. Ωστόσο ο συμψηφισμός των δύο κρίσεων δεν γίνεται να απουσιάζει από τις βραχυπρόθεσμες ρωσο-αμερικανικές διαπραγματεύσεις.
Δρ. Ευάγγελος Βενέτης, Υπεύθυνος Ερευνητικού Προγράμματος Μέσης Ανατολής - ΕΛΙΑΜΕΠ
