Πριν από μερικές ημέρες,
υψηλόβαθμος έλληνας διπλωμάτης διέβη την είσοδο του Στέητ Ντιπάρτμεντ. Ο
σκοπός της επίσκεψής του δεν ήταν άλλος από το ζήτημα που απασχολεί την
Αθήνα και τη Λευκωσία έντονα το τελευταίο διάστημα: η παράνομη τουρκική
αγγελία προς ναυτιλλομένους (NAVTEX) που εξέδωσε η Τουρκία για
σεισμογραφικές έρευνες εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής
Ζώνης (ΑΟΖ) και η απόφαση να σταλεί το ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός»
για να τις εκτελέσει.
Οι αμερικανικές «ομίχλες» και οι «ίσες αποστάσεις» Μπάιντεν
Ο αμερικανός αξιωματούχος που τον συνάντησε, άνθρωπος που έχει και στο παρελθόν ασχοληθεί ενεργά με ελληνικές υποθέσεις από άλλες θέσεις και ήταν επίσης από αυτούς που βοήθησαν να συμφωνηθεί το Κοινό Ανακοινωθέν του περασμένου Φεβρουαρίου στην Κύπρο ώστε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, υπήρξε… ομιχλώδης σε αρκετές από τις τοποθετήσεις του, σε απόλυτη όπως φαίνεται σύμπνοια με την γενικότερη ατμόσφαιρα στο Foggy Bottom (σσ. τη συνοικία της Ουάσιγκτον όπου βρίσκεται το Στέητ Ντιπάρτμεντ και φημίζεται για την ομίχλη που συχνά την καλύπτει).
Έχοντας λάβει μέρος και σε διαβουλεύσεις που έγιναν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ επί του Κυπριακού, ο αμερικανός αξιωματούχος εξέφρασε την έκπληξή του για το εύρος των αντιδράσεων από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τόσο της Τουρκίας έναντι της γεώτρησης που ξεκίνησε η ENI/Kogas στο Οικόπεδο 9 όσο και της Λευκωσίας που αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις. Απέφυγε να πάρει οποιαδήποτε θέση υπέρ των κυπριακών θέσεων, ενώ τόνισε ότι «παιχνίδι θα κάνει» από εδώ και πέρα ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό, ο Νορβηγός Έσπεν Μπαρθ Άιντα.
Αυτός είναι που θα αναλάβει να παρουσιάσει μία συμβιβαστική φόρμουλα η οποία, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», δεν αποκλείεται να κινείται στην ακόλουθη γραμμή: η Άγκυρα θα πρέπει να παύσει τις κινήσεις του «Μπαρμπαρός» εντός κυπριακής ΑΟΖ, αλλά από την άλλη πλευρά ίσως πρέπει να αναζητηθεί ένας τρόπος να συζητηθεί το ενεργειακό ή πτυχές αυτού στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο συνομιλητής του έλληνα διπλωμάτη δεν έκανε ωστόσο κάποια αναφορά στην απόσυρση της τουρκικής NAVTEX, που με βάση τη συγκεκριμένη λογική θα αφεθεί να εκπνεύσει στα τέλη Δεκεμβρίου.
Η στάση του αμερικανού αξιωματούχου είναι αποκαλυπτική του πρίσματος υπό το οποίο βλέπουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό και στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την κατάσταση τόσο ρευστή δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να καταδικάσουν ευθέως τις τουρκικές κινήσεις – τουλάχιστον από τη στιγμή που η κρίση δεν έχει στρατιωτικοποιηθεί. Οι Αμερικανοί κοιτούν τη «μεγάλη εικόνα» στη Μέση Ανατολή και αυτή περιγράφεται από τρεις λέξεις: Ιράκ – Συρία – ISIS.
Ωστόσο, και η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου μετά την τηλεφωνική συνομιλία του αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν με τον κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη είναι αποκαλυπτική. Αν και ουδείς μπορεί με βεβαιότητα να πει τι συζητήθηκε μεταξύ των ανδρών και παρά τα όσα εγράφησαν, στην ανακοίνωση δεν γίνεται ουδεμία αναφορά στη συμπεριφορά της Τουρκίας.
Σημειώνεται στην ανακοίνωση ότι «ο αντιπρόεδρος εξέφρασε τις ανησυχίες του για τις νέες εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο», επαναλαμβάνεται ότι η Ουάσιγκτον σέβεται το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλεύεται του φυσικούς πόρους εντός της ΑΟΖ της, αλλά το καλύτερο κρατείται για το τέλος: «Ο Αντιπρόεδρος Εξέφρασε την ελπίδα ότι οι εντάσεις θα αποκλιμακωθούν μέσω των συνεχιζόμενων διπλωματικών προσπαθειών και δεσμεύθηκε να ενθαρρύνει όλα τα κράτη της περιοχής να ακολουθήσουν μία αμοιβαία επωφελή προσέγγιση στην ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων». Σίγουρα, ο κ. Μπάιντεν θα πει ορισμένα πράγματα κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία τον Νοέμβριο. Μένει να φανεί όμως πόσο έμπιστο συνομιλητή τον θεωρούν οι Τούρκοι έπειτα από τα πρόσφατα σχόλιά του.
Τι προσέχουν και αναζητούν Αθήνα και Λευκωσία
Η στάση της αμερικανικής πλευράς καθώς και διάφορες κινήσεις στις οποίες θα μπορούσε να προβεί η Λευκωσία, από τη δική της πλευρά, ώστε η κατάσταση να ελεγχθεί και να υπάρξει επανάληψη συνομιλιών τέθηκαν στο τραπέζι κατά τις συνομιλίες που είχε ο Ευάγγελος Βενιζέλος με τον κ. Αναστασιάδη την περασμένη εβδομάδα στην κυπριακή πρωτεύουσα. Φέρεται να υπήρξαν διάφορες ιδέες, άλλες άμεσης εφαρμογής και άλλες που θα μπορούσαν να ισχύσουν μελλοντικά. Δεν ελήφθη όμως καμία απόφαση και όλα παραμένουν ανοικτά. Επίσης, την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το τι ακριβώς συζήτησε κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα ο κ. Άιντα, ο οποίος στις 5 Νοεμβρίου θα βρίσκεται στην Αθήνα.
Όπως πάντως δήλωσε ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κύπρου», δεν βρίσκει ικανοποιητική τη μέχρι τώρα αντίδραση της διεθνούς κοινότητας, μία επισήμανση που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Δεν παρέλειψε μάλιστα να προσθέσει ότι «σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα μορατόριουμ. Δηλαδή δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα πάγωμα, μια αναστολή της άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Έμπειροι διπλωμάτες σημειώνουν ότι η Λευκωσία πρέπει μεν να συνεχίσει την οικοδόμηση περιφερειακών συμμαχιών με Ισραήλ και Αίγυπτο (στις Νοεμβρίου φθάνει στην Κύπρο ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Άβιγκντορ Λίμπερμαν ενώ στις 8 Νοεμβρίου στο Κάιρο διεξάγεται η τριμερής Αιγύπτου – Κύπρου Ελλάδος σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων), αλλά την ίδια στιγμή να δώσει έμφαση στην εξέλιξη του γεωτρητικού προγράμματος. Σε αυτό, ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της, ενώ οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι δεν είναι εύκολο για μία εταιρεία να ενοικιάσει πλατφόρμα γεωτρήσεων για να διεξαχθούν έρευνες σε μία ΑΟΖ που διεθνώς αναγνωρίζεται ότι ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η στροφή της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν για αγορά πλατφόρμας από την κρατική εταιρεία φυσικού αερίου SOCAR είναι γεγονός – όπως είχε γράψει ο «Φιλελεύθερος» της Κύπρου – αλλά τότε το Μπακού ίσως να έπρεπε να έχει δεύτερες σκέψεις, λόγω των οικονομικών εμπορικών σχέσεων με την Ελλάδα λόγω του αγωγού ΤΑΡ και της συμφωνίας SOCAR – ΔΕΣΦΑ. Λογικά η Αθήνα δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Παράλληλα, δεν λείπουν όσοι σημειώνουν ότι η Άγκυρα συνδυάζει συγκεχυμένα επιχειρήματα για να προωθήσει τους στόχους της. Μιλάει για δύο κράτη στην Κύπρο και υπογράφει συμφωνίες με το ψευδοκράτος, αγνοώντας την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα διαμαρτύρεται όταν η Λευκωσία παραχωρεί στρατιωτικές διευκολύνσεις σε τρίτες χώρες (πχ Γαλλία) επειδή δήθεν κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από τις Ιδρυτικές Συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου!
Οι αμερικανικές «ομίχλες» και οι «ίσες αποστάσεις» Μπάιντεν
Ο αμερικανός αξιωματούχος που τον συνάντησε, άνθρωπος που έχει και στο παρελθόν ασχοληθεί ενεργά με ελληνικές υποθέσεις από άλλες θέσεις και ήταν επίσης από αυτούς που βοήθησαν να συμφωνηθεί το Κοινό Ανακοινωθέν του περασμένου Φεβρουαρίου στην Κύπρο ώστε να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, υπήρξε… ομιχλώδης σε αρκετές από τις τοποθετήσεις του, σε απόλυτη όπως φαίνεται σύμπνοια με την γενικότερη ατμόσφαιρα στο Foggy Bottom (σσ. τη συνοικία της Ουάσιγκτον όπου βρίσκεται το Στέητ Ντιπάρτμεντ και φημίζεται για την ομίχλη που συχνά την καλύπτει).
Έχοντας λάβει μέρος και σε διαβουλεύσεις που έγιναν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ επί του Κυπριακού, ο αμερικανός αξιωματούχος εξέφρασε την έκπληξή του για το εύρος των αντιδράσεων από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, τόσο της Τουρκίας έναντι της γεώτρησης που ξεκίνησε η ENI/Kogas στο Οικόπεδο 9 όσο και της Λευκωσίας που αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις. Απέφυγε να πάρει οποιαδήποτε θέση υπέρ των κυπριακών θέσεων, ενώ τόνισε ότι «παιχνίδι θα κάνει» από εδώ και πέρα ο ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό, ο Νορβηγός Έσπεν Μπαρθ Άιντα.
Αυτός είναι που θα αναλάβει να παρουσιάσει μία συμβιβαστική φόρμουλα η οποία, σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Βήματος», δεν αποκλείεται να κινείται στην ακόλουθη γραμμή: η Άγκυρα θα πρέπει να παύσει τις κινήσεις του «Μπαρμπαρός» εντός κυπριακής ΑΟΖ, αλλά από την άλλη πλευρά ίσως πρέπει να αναζητηθεί ένας τρόπος να συζητηθεί το ενεργειακό ή πτυχές αυτού στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ο συνομιλητής του έλληνα διπλωμάτη δεν έκανε ωστόσο κάποια αναφορά στην απόσυρση της τουρκικής NAVTEX, που με βάση τη συγκεκριμένη λογική θα αφεθεί να εκπνεύσει στα τέλη Δεκεμβρίου.
Η στάση του αμερικανού αξιωματούχου είναι αποκαλυπτική του πρίσματος υπό το οποίο βλέπουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τις τρέχουσες εξελίξεις στο Κυπριακό και στην Ανατολική Μεσόγειο. Με την κατάσταση τόσο ρευστή δεν θα ήταν ποτέ δυνατόν να καταδικάσουν ευθέως τις τουρκικές κινήσεις – τουλάχιστον από τη στιγμή που η κρίση δεν έχει στρατιωτικοποιηθεί. Οι Αμερικανοί κοιτούν τη «μεγάλη εικόνα» στη Μέση Ανατολή και αυτή περιγράφεται από τρεις λέξεις: Ιράκ – Συρία – ISIS.
Ωστόσο, και η ανακοίνωση του Λευκού Οίκου μετά την τηλεφωνική συνομιλία του αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν με τον κύπριο Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη είναι αποκαλυπτική. Αν και ουδείς μπορεί με βεβαιότητα να πει τι συζητήθηκε μεταξύ των ανδρών και παρά τα όσα εγράφησαν, στην ανακοίνωση δεν γίνεται ουδεμία αναφορά στη συμπεριφορά της Τουρκίας.
Σημειώνεται στην ανακοίνωση ότι «ο αντιπρόεδρος εξέφρασε τις ανησυχίες του για τις νέες εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο», επαναλαμβάνεται ότι η Ουάσιγκτον σέβεται το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλεύεται του φυσικούς πόρους εντός της ΑΟΖ της, αλλά το καλύτερο κρατείται για το τέλος: «Ο Αντιπρόεδρος Εξέφρασε την ελπίδα ότι οι εντάσεις θα αποκλιμακωθούν μέσω των συνεχιζόμενων διπλωματικών προσπαθειών και δεσμεύθηκε να ενθαρρύνει όλα τα κράτη της περιοχής να ακολουθήσουν μία αμοιβαία επωφελή προσέγγιση στην ανάπτυξη των ενεργειακών πόρων». Σίγουρα, ο κ. Μπάιντεν θα πει ορισμένα πράγματα κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία τον Νοέμβριο. Μένει να φανεί όμως πόσο έμπιστο συνομιλητή τον θεωρούν οι Τούρκοι έπειτα από τα πρόσφατα σχόλιά του.
Τι προσέχουν και αναζητούν Αθήνα και Λευκωσία
Η στάση της αμερικανικής πλευράς καθώς και διάφορες κινήσεις στις οποίες θα μπορούσε να προβεί η Λευκωσία, από τη δική της πλευρά, ώστε η κατάσταση να ελεγχθεί και να υπάρξει επανάληψη συνομιλιών τέθηκαν στο τραπέζι κατά τις συνομιλίες που είχε ο Ευάγγελος Βενιζέλος με τον κ. Αναστασιάδη την περασμένη εβδομάδα στην κυπριακή πρωτεύουσα. Φέρεται να υπήρξαν διάφορες ιδέες, άλλες άμεσης εφαρμογής και άλλες που θα μπορούσαν να ισχύσουν μελλοντικά. Δεν ελήφθη όμως καμία απόφαση και όλα παραμένουν ανοικτά. Επίσης, την ίδια στιγμή, δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το τι ακριβώς συζήτησε κατά την επίσκεψή του στην Άγκυρα ο κ. Άιντα, ο οποίος στις 5 Νοεμβρίου θα βρίσκεται στην Αθήνα.
Όπως πάντως δήλωσε ο ίδιος ο κ. Βενιζέλος σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κύπρου», δεν βρίσκει ικανοποιητική τη μέχρι τώρα αντίδραση της διεθνούς κοινότητας, μία επισήμανση που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη. Δεν παρέλειψε μάλιστα να προσθέσει ότι «σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα μορατόριουμ. Δηλαδή δεν μπορεί να γίνει δεκτό ένα πάγωμα, μια αναστολή της άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Έμπειροι διπλωμάτες σημειώνουν ότι η Λευκωσία πρέπει μεν να συνεχίσει την οικοδόμηση περιφερειακών συμμαχιών με Ισραήλ και Αίγυπτο (στις Νοεμβρίου φθάνει στην Κύπρο ο ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών Άβιγκντορ Λίμπερμαν ενώ στις 8 Νοεμβρίου στο Κάιρο διεξάγεται η τριμερής Αιγύπτου – Κύπρου Ελλάδος σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων), αλλά την ίδια στιγμή να δώσει έμφαση στην εξέλιξη του γεωτρητικού προγράμματος. Σε αυτό, ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της, ενώ οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι δεν είναι εύκολο για μία εταιρεία να ενοικιάσει πλατφόρμα γεωτρήσεων για να διεξαχθούν έρευνες σε μία ΑΟΖ που διεθνώς αναγνωρίζεται ότι ανήκει στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η στροφή της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν για αγορά πλατφόρμας από την κρατική εταιρεία φυσικού αερίου SOCAR είναι γεγονός – όπως είχε γράψει ο «Φιλελεύθερος» της Κύπρου – αλλά τότε το Μπακού ίσως να έπρεπε να έχει δεύτερες σκέψεις, λόγω των οικονομικών εμπορικών σχέσεων με την Ελλάδα λόγω του αγωγού ΤΑΡ και της συμφωνίας SOCAR – ΔΕΣΦΑ. Λογικά η Αθήνα δεν θα μπορούσε να μείνει αδιάφορη σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Παράλληλα, δεν λείπουν όσοι σημειώνουν ότι η Άγκυρα συνδυάζει συγκεχυμένα επιχειρήματα για να προωθήσει τους στόχους της. Μιλάει για δύο κράτη στην Κύπρο και υπογράφει συμφωνίες με το ψευδοκράτος, αγνοώντας την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ ταυτόχρονα διαμαρτύρεται όταν η Λευκωσία παραχωρεί στρατιωτικές διευκολύνσεις σε τρίτες χώρες (πχ Γαλλία) επειδή δήθεν κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται από τις Ιδρυτικές Συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου!
