Μεγάλη ήταν την προηγούμενη εβδομάδα η συγκίνηση στις κουρδικές πόλεις της ΝΑ Τουρκίας που διέσχισε η αυτοκινητοπομπή που μετέφερε μαχητές, εφόδια και βαρύ οπλισμό από την Αρμπίλ του Κουρδιστάν στο Κομπάνι στη συροτουρκική μεθόριο. Και παρότι πίσω από την απόφαση για την έγκριση της επιχείρησης αυτής κρύβονται υπολογισμοί και «παιχνίδια» πολλών κέντρων και παραγόντων, όχι απαραίτητα φιλικών προς το κουρδικό στοιχείο, αυτό δεν μείωσε τα συναισθήματα και τη χαρά των Κούρδων της Τουρκίας, οι μεγαλύτερες γενιές των οποίων έχουν πληρώσει με αίμα και χρόνια διώξεων ακόμη και το δικαίωμα να μιλούν τη γλώσσα τους. Την ίδια στιγμή η Ουάσινγκτον, που αναζητά ικανές να ανταπεξέλθουν στον πόλεμο κατά του ΙΚ δυνάμεις, προσεγγίζει όλο και περισσότερο με τους Κούρδους της Συρίας. Η εξέλιξη αυτή φέρνει μεγάλο εκνευρισμό στην Άγκυρα που παζαρεύει να διασώσει ό,τι μπορεί από την υπερφιλόδοξη εξωτερική της πολιτική κρατώντας ως ομήρους τόσο τη βάση του Ιντσιρλίκ, που ο συνασπισμός κατά του ΙΚ έχει ιδιαίτερη ανάγκη, όσο και το περικυκλωμένο από παντού Κομπάνι που χρειάζεται βαριά όπλα και ενισχύσεις.
Άγκυρα, Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) και Κούρδοι
Παρότι οι τούρκοι αξιωματούχοι κάθε βαθμίδας αρνούνται μετά βδελυγμίας τη στήριξη που προσέφερε, και για πολλούς συνεχίζει να προσφέρει, η Άγκυρα στο ΙΚ, υπάρχει πληθώρα στοιχείων ότι η τουρκική κυβέρνηση όχι μόνο διευκόλυνε την είσοδο ξένων μαχητών στη Συρία, αλλά είχε μετατρέψει την τουρκική πλευρά της συροτουρκικής μεθορίου σε βάση ανεφοδιασμού και περίθαλψης των τζιχαντιστών. Σε συνεργασία με το Κατάρ η Άγκυρα σταθερά ενίσχυσε, εις βάρος της κοσμικής συριακής αντιπολίτευσης, ακραίες τζιχαντιστικές ομάδες. Στόχος ήταν η πτώση του καθεστώτος Άσαντ και η άνοδος ενός σουνιτικού ισλαμικού καθεστώτος στη Δαμασκό, στο πλαίσιο των μεγαλοϊδεατικών ονείρων για την επικράτηση ενός σουνιτικού άξονα σε όλη τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή με τους πρώην Οθωμανούς ως γενικούς δερβέναγες της περιοχής.Αντ' αυτού, η τουρκική ηγεσία έρχεται αντιμέτωπη με την αναπάντεχη ενίσχυση του κουρδικού στοιχείου και την προσέγγισή του με τη Δύση που μέρα με την ημέρα δημιουργεί επικίνδυνα για την ίδια τετελεσμένα. Και αν αυτά δρομολογήσουν θετικές για την κουρδική ανεξαρτησία, ή ακόμη και διευρυμένη αυτονομία, εξελίξεις, η Τουρκία θα έχει να κατηγορεί τον εαυτό της και μόνο. Παίζοντας κομβικό ρόλο στη βύθιση της γειτονικής της χώρας στη μαύρη τρύπα του συριακού εμφυλίου και στην ενίσχυση των τζιχαντιστών, είναι η ίδια η Άγκυρα που οδήγησε στην ανάδειξη των Κούρδων ως παράγοντα σταθερότητας και της μόνης αξιόπιστης και αξιόμαχης δύναμης σε Συρία και Ιράκ.
Οι αντιτιθέμενες ηγεσίες των Κούρδων
Ο κυρίαρχος διχασμός που επικρατεί σήμερα στους κουρδικούς πληθυσμούς της περιοχής είναι αυτός ανάμεσα στο ΡΚΚ και τον σύμμαχό του PYD που κυριαρχεί στους Κούρδους της Συρίας και στο KDP του Μπαρζανί, προέδρου του ιρακινού Κουρδιστάν. ΡΚΚ και PYD είναι κινήματα με μαρξιστική ιδεολογία και οργάνωση, πιστά στον Αμπντουλάχ Οτσαλάν, ενώ το KDP είναι μια προσωποπαγής οργάνωση με στοιχεία φατρίας και πελατειακά χαρακτηριστικά. Και τα δύο αυτά κέντρα εξουσίας συγκρούονται σε όλα τα επίπεδα εδώ και χρόνια για την πολιτική ηγεμονία στον κουρδικό κόσμο.Η Άγκυρα, προκειμένου να εκμεταλλευθεί τις εσωτερικές διαμάχες των Κούρδων, και με τα μάτια στα πετρέλαια του Κιρκούκ, σύνηψε τα τελευταία χρόνια στρατηγική συμμαχία με τον Μπαρζανί που επιζητούσε με κάθε τρόπο να ξεφύγει από τον ασφυκτικό έλεγχο της κεντρικής ιρακινής κυβέρνησης. Σε αντάλλαγμα οι Τούρκοι προχώρησαν σε πλουσιοπάροχες επενδύσεις στην Αρμπίλ και στην κατασκευή αγωγού που μεταφέρει το πετρέλαιο των Κούρδων του Ιράκ στις ακτές της Μεσογείου.
Με το ξέσπασμα του συριακού εμφυλίου ο Μπαρζανί στήριξε τη δημιουργία αντιτιθέμενων στο ΡΚΚ και το PYD οργανώσεων και πολιτικών σχηματισμών οι οποίες όμως δεν κατάφεραν να κερδίσουν έδαφος. Κύριος όρος της Τουρκίας στις διαπραγματεύσεις με την ηγεσία των Κούρδων της Συρίας, προκειμένου να επιτρέψει τον ανεφοδιασμό του Κομπάνι, ήταν να μοιραστούν την εξουσία με τις ελεγχόμενες από τον Μπαρζανί δυνάμεις. Ο δεύτερος όρος της ήταν να διαλυθούν οι κουρδικές πολιτικές και στρατιωτικές δομές στη Συρία και να ενταχθούν σε αυτές της συριακής αντιπολίτευσης.
Με αυτά τα δεδομένα, η παρέλαση των μαχητών του Μπαρζανί σε όλη τη ΝΑ Τουρκία ερμηνεύεται από πολλούς ως μια «εκστρατεία δημοσίων σχέσεων» των Τούρκων προς τη Δύση και του Μπαρζανί προς τον κουρδικό πληθυσμό της Τουρκίας. Αυτό όμως δεν μειώνει τη σημασία της για την αυτονόμηση του κουρδικού στοιχείου και την αύξηση της αυτοπεποίθησης και των προσδοκιών του.
Η κόντρα Αμερικανών και Τούρκων
Είναι πολλοί στην αμερικανική πρωτεύουσα που πέφτουν από τα σύννεφα και ανακαλύπτουν ότι όλη την τελευταία δεκαετία ο Ερντογάν μετέτρεπε την Τουρκία, το αγαπημένο παιδί της Δύσης, από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε ένα ιδιότυπο προσωποπαγές ισλαμικού τύπου καθεστώς και έστρεφε τον προσανατολισμό της από την Ευρώπη στη Μέση Ανατολή και τον αραβικό κόσμο. Έτσι, από επιτυχημένο πείραμα για την εφαρμογή δυτικών πολιτικών θεσμών στον μουσουλμανικό κόσμο και «βάση» των Αμερικανών και των Ευρωπαίων, η Τουρκία του Έρντογάν έγινε αυτόνομος, ανεξέλεγκτος παράγοντας που στήριξε και διέδωσε τον σουνιτικό ισλαμικό εξτρεμισμό. Και ενώ, λόγω μεγέθους και γεωπολιτικής, εξακολουθεί να παραμένει απαραίτητος σύμμαχος σε κάθε σχεδιασμό για τη Μέση Ανατολή, γίνεται πλέον όλο και πιο ξεκάθαρο ότι τα συμφέροντα και οι επιδιώξεις της, όπως τα ορίζει η σημερινή ηγεσία της, διαφοροποιούνται από αυτά της Δύσης.Οι Αμερικανοί συζητούν πλέον με τους Κούρδους της Συρίας, συνεργάζονται ώστε τα εναέρια μέσα του συνασπισμού να χτυπούν με μεγαλύτερη ακρίβεια τους στόχους του ΙΚ και έκαναν στα μέσα του μήνα την πρώτη από αέρος ρίψη βαρύ οπλισμού στις κουρδικές δυνάμεις που υπερασπίζονται το Κομπάνι. Από την άλλη, με δική τους πίεση, το PYD στη Συρία ξεκίνησε να συνεργάζεται με τις συριακές κουρδικές οργανώσεις που επηρεάζει ο Μπαρζανί και με τις δυνάμεις της συριακής αντιπολίτευσης προκειμένου να καθησυχαστεί η Τουρκία. Όμως η πραγματικότητα στο έδαφος είναι συγκεκριμένη και αυτή είναι ότι χωρίς τις δυνάμεις του ΡΚΚ οι Πεσμεργκά του Μπαρζανί δεν θα είχαν καταφέρει να υπερασπιστούν ούτε το Κιρκούκ, αλλά ούτε ακόμη και την πρωτεύουσα τους, Αρμπίλ, και ότι στο όρος Σιντζάρ ήταν οι μαχητές του PYD που έσωσαν τις χιλιάδες των αποκλεισμένων Γεζίντι από το ΙΚ καθώς οι Πεσμεργκά δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τους τζιχαντιστές.
Το επόμενο διάστημα όλοι οι εμπλεκόμενοι θα αντιμετωπίσουν μια απαιτητική άσκηση ισορροπιών, τα αποτελέσματα της οποίας θα κρίνουν την εξέλιξη του κουρδικού ζητήματος στη Μέση Ανατολή και όχι μόνο. Η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της θα επιδιώξουν να χρησιμοποιήσουν τους Κούρδους στο πεδίο της μάχης (στη θέση των δικών τους στρατευμάτων), αλλά, ταυτόχρονα, να καταφέρουν την Άγκυρα να συνεργαστεί στις επιχειρήσεις κατά του ΙΚ. Η Άγκυρα θα επιδιώξει να πέσει ο Άσαντ, να ελέγξει η ίδια τις περιοχές της Βόρειας Συρίας όπου κατοικούν κουρδικοί πληθυσμοί και να δρομολογήσει εξελίξεις στο εσωτερικό των Κούρδων που θα βάλουν στη γωνία το ΡΚΚ, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθεί να κρατήσει τα πνεύματα στο εσωτερικό της ήρεμα και να αποφύγει μια νέα εξέγερση του κουρδικού πληθυσμού της. Για τους Κούρδους το στοίχημα θα είναι αν θα καταφέρουν να συνεργαστούν για να προωθήσουν, όπου είναι εφικτό, την ανεξαρτησία τους, και όπου αλλού εκτεταμένη αυτονομία, ή αν θα επιτρέψουν στις εσωτερικές έριδες να παίξουν αυτοκαταστροφικό ρόλο.
Υπάρχει η ανησυχία ότι, όπως και το 2003 με το Σχέδιο Ανάν, η Τουρκία προκειμένου να συναινέσει στις αμερικανικές επιδιώξεις στη Μέση Ανατολή, και με το πρόσχημα του ρίσκου που δημιουργεί για την ίδια η συνεργασία των Δυτικών με το κουρδικό στοιχείο, να επιδιώξει ανταλλάγματα στο Κυπριακό. Οι τελευταίες της κινήσεις συνηγορούν στην κατεύθυνση αυτή. Την ίδια στιγμή όμως για κάθε σημαντικό παίκτη και παράγοντα, από τις μεσογειακές ακτές ως την ακτή του Ατλαντικού, τη Βόρεια Ευρώπη και το Κρεμλίνο, προβάλλει με ένταση το ερώτημα: Την ώρα που η μάχη με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό αναδύεται ως η κυρίαρχη σύγκρουση της εποχής μας, θα ήθελαν, στο κρισιμότερο ίσως από γεωστρατηγική άποψη σημείο της Ανατολικής Μεσογείου, να δρομολογήσουν την κυριαρχία μιας δύναμης που στηρίζει με συνέπεια τους ισλαμιστές τζιχαντιστές;
 |
