Σπύρος ΛίτσαςΤο αποτέλεσμα της εκλογικής διαδικασίας της 4ης Νοεμβρίου για
την ανάδειξη των 435 εδρών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και των 34 εδρών
από τις συνολικά 100 στο Σώμα της Γερουσίας των ΗΠΑ δεν αποτέλεσε
έκπληξη για αυτούς που παρακολουθούν από κοντά τις πολιτικές εξελίξεις
στην απέναντι όχθη του Ατλαντικού. Για διάφορους λόγους, που ξεκινούν
από την αποσυσπείρωση των ψηφοφόρων του Δημοκρατικού Κόμματος οι οποίοι
γύρισαν τις πλάτες τους στις κάλπες, απείχαν από την ψηφοφορία και
φτάνουν στην άρνηση του εκλογικού σώματος να αποδεχθεί τις δομικές -και,
αν θέλετε μια προσωπική κρίση, οραματικές- αλλαγές του προέδρου Ομπάμα
στην υγεία, στην κοινωνία κ.α., το αμερικανικό εκλογικό σώμα επέλεξε να
δώσει μια σημαντική νίκη στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Το αποτέλεσμα σήμερα
είναι οι Ρεπουμπλικάνοι να ελέγχουν και τα δύο Σώματα του Κοινοβουλίου,
με αποτέλεσμα να έχουν τη δυνατότητα να εμποδίσουν νομοσχέδια που
έρχονται από το Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου ή από το γραφείο του
αντιπροέδρου στο Eisenhower Executive Office Building. Βρισκόμαστε
μπροστά στη συστημική πολιτική απορρύθμιση των ΗΠΑ; Προσωπικά θεωρώ πως
όχι.Πολλοί στο εγχώριο φάσμα της πολιτικής ανάλυσης έχουν ήδη σπεύσει να χαρακτηρίσουν την εξέλιξη αυτή ως αρνητική. Το επιχείρημά τους είναι ότι η πολιτική σταθερότητα της χώρας τίθεται εν αμφιβόλω και ότι οι ΗΠΑ θα οδηγηθούν σε ευρεία πολιτική απορρύθμιση μέχρι το τέλος της προεδρικής θητείας του Μπαράκ Ομπάμα. Κι όμως, τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Κι αυτό διότι το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, όπως αυτό της Βρετανίας, στηρίζεται στην ανώτατη πολιτειακή αρχή των ελέγχων και ισορροπιών «checks and balances», που όχι μόνο προσφέρει η αστική φιλελεύθερη δημοκρατία ως κομβική πολιτειακή συνισταμένη, αλλά και αναγκάζει τα μεγάλα κόμματα να αναζητούν διαδρομές συνεννόησης και υπέρβασης των συμβατικών -πολλές φορές και άχαρα αναχρονιστικών- ιδεολογικών γραμμών για χάρη του εθνικού συμφέροντος.
Από την 4η Νοεμβρίου του 2014 μέχρι και την Τρίτη 8 Νοεμβρίου 2016, που θα διενεργηθούν οι επόμενες προεδρικές εκλογές, ο πρόεδρος των ΗΠΑ και το επιτελείο του από τη μία και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία των Ρεπουμπλικάνων και στα δύο Σώματα από την άλλη θα υποχρεωθούν να ανακαλύψουν τις διαδρομές αυτές, ώστε οι φανατικοί και οι ανελαστικοί αμφότερων των πλευρών να τοποθετηθούν στις καλένδες του πολιτικού φάσματος. Γιατί ο κοινοβουλευτισμός, που αποτελεί βασικό εργαλείο της αστικής φιλελεύθερης δημοκρατίας, στηρίζεται στη συναίνεση και στους κοινούς τόπους συνεννόησης, ώστε να εξοβελίζονται ο φανατισμός και οι ιδεολογικές ακαμψίες -που αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα άλλων πολιτειακών ρευμάτων και όχι της δημοκρατικής παράδοσης-, καθώς και να παράγεται συγκεκριμένο και απτό αποτέλεσμα υπέρ της κοινωνίας.
Μια θεσμική μεταβολή, που θα αναδεικνύει τους μηχανισμούς ελέγχων και ισορροπιών σε καταλύτη των πολιτειακών εξελίξεων και θα εμποδίζει την υπερσυγκέντρωση ισχύος και εξουσιών, είναι μια απαραίτητη εξέλιξη και για το ελληνικό πολιτικό σύστημα. Στόχος είναι η εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος, η απομόνωση των φανατικών και η θωράκιση των δημοκρατιών διαδικασιών, που αποτελούν τον μοναδικό αποδεκτό πολιτικό μονόδρομο για την Ελλάδα του 21ου αιώνα.
Σπύρος Ν. Λίτσας
