Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και το αδιέξοδο των ηγεμονικών
οραμάτων των Ερντογάν-Νταβούτογλου ωθούν την Αγκυρα τους τελευταίους
μήνες να προκαλεί εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Στον
βαθμό που οι ΗΠΑ και η Αγκυρα θα βρουν μια συμβιβαστική φόρμουλα
διαχείρισης των αντίθετων προτεραιοτήτων τους στην περιοχή με την
αποφυγή περαιτέρω όξυνσης, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι θα επηρεάζεται
αναλόγως η τουρκική πολιτική σε Αν. Μεσόγειο και Αιγαίο.Σε κάθε
περίπτωση η Τουρκία θα παραμένει απρόβλεπτη, καθώς δεν έχει βρει τον
ρόλο που διεκδικεί στη Μέση Ανατολή, ενώ οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις
με την ΕΕ είναι κλινικά νεκρές, με καμία από τις δύο πλευρές να μην
αναλαμβάνει το κόστος να τις τερματίσει και επίσημα. Την ώρα λοιπόν που
το καλύτερο που μπορεί να περιμένουν Αθήνα και Λευκωσία είναι μια πιο
ελεγχόμενη στάση της Αγκύρας, τα σύννεφα του Ψυχρού Πολέμου μαζεύονται
πάνω από τα Βαλκάνια με ορατό τον κίνδυνο σκληρής αντιπαράθεσης
Μόσχας-Βερολίνου. Αν πιστέψουμε τα όσα είπε η Μέρκελ σε ομιλία της στο
Σίδνεϊ και τα όσα έγραψε το Der Spiegel δύο μέρες μετά, η Ρωσία δεν
απειλεί μόνον την Ουκρανία, τη Μολδαβία και τη Γεωργία, αλλά προσπαθεί
να βραχυκυκλώσει και να διασπάσει την ΕΕ μέσω Βαλκανίων.Με δεδομένη την αποτελμάτωση της ενταξιακής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων, το καθεστώς πλήρους ένταξης δεύτερης κατηγορίας που βιώνουν Βουλγαρία και Ρουμανία, αλλά και τις εκκρεμότητες της διάλυσης της πρώην Γιουγκοσλαβίας από το Κόσοβο μέχρι τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και την ΠΓΔΜ, δεν χρειάζονται θεωρίες συνωμοσίας για να ερμηνευθεί η επαναδραστηριοποίηση της Μόσχας στην περιοχή με σχέδια επενδύσεων στις υποδομές και στα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας, που είναι βέβαια ο προθάλαμος της πολιτικής προσέγγισης.
Αν κάποιος που είναι δυσαρεστημένος από τις όποιες παροχές των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της ΕΕ, προσφεύγει στη Ρωσία ή διαπραγματεύεται εκβιαστικά το αντίτιμο από τη Δύση, τότε ανοίγει το κουτί της Πανδώρας για κάθε εθνικιστική και μειονοτική αλυτρωτική ατζέντα, η οποία θα έχει διευρυμένο περιθώριο ελιγμών ανάμεσα στην Ουάσιγκτον, τη Μόσχα και το Βερολίνο.
Τα παραπάνω είναι άκρως ανησυχητικά για τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας μας: Πρώτα εκφυλίστηκε σιγά σιγά για να καταρρεύσει με πάταγο τα δύο τελευταία χρόνια η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, στο πλαίσιο της οποίας η Αθήνα επένδυε αν όχι την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών και του Κυπριακού αλλά τουλάχιστον ένα πλαίσιο αυτόματης αυτοσυγκράτησης της συμπεριφοράς της Αγκυρας.
Η ενταξιακή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων αλλά και η πραγματική σύγκλιση της Βουλγαρίας-Ρουμανίας έχουν από καιρό χάσει τη δυναμική τους: Συρρικνωμένη δυνατότητα και βούληση από μια ΕΕ-Ευρωζώνη στην εσωστρέφεια της κρίσης, και κυρίως καμιά προοπτική στήριξης πριν και μετά την ένταξη με προγράμματα και πακέτα ανάλογα με αυτά που εισέρρευσαν στον Νότο τη δεκαετία του '80.
Αν τα όσα είπε η Μέρκελ και έγραψε το Der Spiegel επιβεβαιωθούν, τότε τα Βαλκάνια -για να παραφράσουμε μια γνωστή φράση του Τσόρτσιλ- θα παραγάγουν περισσότερη αστάθεια από όση μπορούν να καταναλώσουν. Μετά την Ανατολή, τώρα και στον Βορρά οι γείτονες της Αθήνας εισέρχονται σε περίοδο παρατεταμένης αστάθειας με απρόβλεπτες παρενέργειες εντός και εκτός της περιοχής. Ανατολική Μεσόγειος και Νοτιοανατολική Ευρώπη τείνουν να αποτελέσουν ένα κοινό διαπεριφερειακό τόξο αστάθειας.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
