Στάλιν εναντίον Μωάμεθ και στο βάθος το νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» του Οτσαλάν

Την ώρα που η σταλινική προσωπολατρία για τον κούρδο ηγέτη εμπνέει τους υπερασπιστές του Κομπανί απέναντι στη λαίλαπα των τζιχαντιστών, ο ίδιος μιλάει μέσα από το κελί του για «συνεργατικά δίκτυα», «κοινωνία των πολιτών» και οικολογική ανάπτυξη

Το ΡΚΚ, που ιδρύθηκε το 1978 στην Τουρκία, ξεκίνησε ως ένα τυπικό μαρξιστικό-λενινιστικό απελευθερωτικό κίνημα που χρησιμοποιούσε τον ένοπλο αγώνα για να προωθήσει τον στόχο του, δηλαδή την ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους. Ομως μετά τη σύλληψη στην Κένυα και την φυλάκιση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν το 1999, ο αγώνας για την αυτοδιάθεση των Κούρδων έλαβε πιο τοπικό χαρακτήρα, καθώς οι Κούρδοι του Ιράκ, της Συρίας, της Τουρκίας και του Ιράν προσάρμοσαν τη δράση τους στις τοπικές συνθήκες.

Σήμερα, ενώ η σταλινικών καταβολών προσωπολατρία για τον «Απο» (πολεμικό προσωνύμιο του Οτσαλάν) εξακολουθεί να εμπνέει πολλούς κούρδους μαχητές στον αγώνα τους ενάντια στους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, ιδίως στην πολιορκούμενη πόλη-σύμβολο Κομπανί, ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» του Οτσαλάν διατυπώθηκε στο νησάκι-φυλακή Ιμραλί, όπου κρατείται ο κούρδος ηγέτης, και επιχειρήθηκε να λάβει σάρκα και οστά στη Συρία.

Στα κείμενα από το κελί του, ο Οτσαλάν απομακρύνεται από το κομμουνιστικό οικονομικό μοντέλο. Επιχειρηματολογεί υπέρ της άμεσης δημοκρατίας, της οικολογικής ανάπτυξης και της αποκέντρωσης της πολιτικής. Κάνει την αυτοκριτική του λέγοντας ότι «ο δογματισμός τρέφεται από αφηρημένες αλήθειες που γίνονται συνήθης τρόπος σκέψης... Αυτό ήταν το λάθος που έκανα». Και περιγράφει το νέο όραμά του: οι τοπικές Αρχές αναλαμβάνουν περισσότερες εξουσίες από το κεντρικό κράτος, οι τοπικές κοινότητες σχηματίζουν συνεργατικά δίκτυα και δραστηριοποιούνται στην κοινωνία των πολιτών.

Τι λέει ο ηγέτης της Ροτζάβα

Το όραμα αυτό του Οτσαλάν επιχειρείται να υλοποιηθεί στη Βόρεια Συρία, ή Δυτικό Κουρδιστάν (Ροτζάβα), που ελέγχεται από το PYD, ένοπλη οργάνωση των Κούρδων της Συρίας προσκείμενη στο ΡΚΚ. Στη Ροτζάβα το 2012, όταν οι δυνάμεις του Μπασάρ αλ Ασαντ αποσύρθηκαν για να επικεντρωθούν στον πόλεμο με τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό και τους τζιχαντιστές, οι Κούρδοι έστησαν τρία καντόνια (Αφρίν, Κομπανί και Τζαζίρα) που σήμερα αποτελούν πρακτική εφαρμογή του «αποϊσμού» (από το προσωνύμιο «Απο»). Καθένα έχει τη δική του τοπική κυβέρνηση. Τα τρία καντόνια δεν επικοινωνούν μεταξύ τους καθώς ανάμεσά τους έχουν το Ισλαμικό Κράτος και βόρεια την Τουρκία που κρατάει τα σύνορα κλειστά.

«Συνήψαμε κοινωνικό συμβόλαιο με όλες τις κοινότητες που ζουν στην περιοχή μας, χριστιανούς, Τουρκμένους, Αραβες, και έχουμε τρεις επίσημες γλώσσες - τα συριακά (γλώσσα των σύρων χριστιανών), τα αραβικά και τα κουρδικά» είπε στο «Βήμα» ο Σαλίχ Μουσλίμ, πρόεδρος του PYD και στην ουσία ηγέτης της Ροτζάβα, όταν επισκέφθηκε την Αθήνα το καλοκαίρι. «Ιδρύσαμε μονάδες προστασίας, αστυνομία, δικαστήρια. Το PYD δίνει τις γενικές κατευθύνσεις, αλλά τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνουν οι τοπικές κυβερνήσεις».

«Οικοδομούμε μια πολύ δημοκρατική δομή με ισχυρές λαϊκές συνελεύσεις που δεν αποκλείουν καμία κοινωνική ομάδα. Το κοινωνικό μας συμβόλαιο θα μπορούσε να αποτελέσει μοντέλο για το Σύνταγμα της Συρίας όταν τελειώσει ο εμφύλιος» πρόσθεσε. «Το 40% των θέσεων στα τοπικά συμβούλια είναι γυναίκες. Εχουμε και ένα αποκλειστικά γυναικείο κόμμα. Τα δικαιώματα των γυναικών είναι πολύ ενισχυμένα στη Ροτζάβα» λέει, τονίζοντας ότι συμπροεδρεύει στο PΥD μαζί με μια γυναίκα, την Ασια Αμπντάλα.

Πολιτική γεωγραφία και Ιστορία

Τα σχολεία και τα νοσοκομεία αποτελούν ευθύνη της κεντρικής διοίκησης ενώ η εξουσία ασκείται από τοπικές «αποϊστικές» οργανώσεις. Η παιδεία, αν και με έντονα στοιχεία προπαγάνδας, θεωρείται πολύ σημαντική για τον πολιτικό αγώνα. Στη Ροτζάβα λειτουργούν «ακαδημίες» και 15νθήμερα «στρατόπεδα εκπαίδευσης» όπου διδάσκονται εντατικά Φιλοσοφία, Πολιτική, Γεωγραφία και Ιστορία. Παρόμοιες «πολιτικές ακαδημίες» λειτουργεί το ΡΚΚ στα βουνά του Ιράκ.  

Στη Ροτζάβα το μεσαίο καντόνι, το Κομπανί, είναι το πιο ευάλωτο γιατί συνορεύει με το Ισλαμικό Κράτος από τρεις πλευρές (ενώ το Δυτικό Αφρίν έχει από τη μία πλευρά τις περιοχές που ελέγχει ο Ασαντ και το Ανατολικό Τζαζίρα συνορεύει με το ιρακινό Κουρδιστάν). Στη Βόρεια Συρία, λοιπόν, συνορεύει τρόπον τινά ο Στάλιν με τον Μωάμεθ.

Στην άλλη πλευρά των «συνόρων», το Ισλαμικό Κράτος διοικείται από έναν και μοναδικό πολιτικό και θρησκευτικό ηγέτη, τον χαλίφη Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, σύμφωνα με τον νόμο της σαρία. Εντός του χαλιφάτου που ανακήρυξε τον Ιούνιο σε τμήματα της Συρίας και του Ιράκ με πρωτεύουσα τη Ράκα έχει ήδη εγκαθιδρυθεί μια οργάνωση, κυρίως στους τομείς της χρηματοδότησης και της ασφάλειας.

Το χαλιφάτο κερδίζει από το λαθρεμπόριο

Το Ισλαμικό Κράτος κερδίζει χρήματα από το πετρέλαιο που πουλάει λαθραία μέσω Τουρκίας αλλά και από φόρους που επιβάλλει για την κίνηση των οχημάτων στους δρόμους και τις εμπορικές δραστηριότητες. Τα πρώην ιρακινά περιπολικά της αστυνομίας φέρουν πλέον το λογότυπο του Ισλαμικού Κράτους. Το ISIS χρησιμοποιεί τα χρήματα που κερδίζει για να διευρύνει τη λαϊκή του βάση, παρέχοντας δημόσιες υπηρεσίες και επισκευάζοντας τις κατεστραμμένες υποδομές στις περιοχές που διοικεί.

Στο χαλιφάτο οι γυναίκες καλύπτουν το πρόσωπο και τα μαλλιά τους, αφήνοντας έξω μόνο τα μάτια. Πηγαίνουν στο σχολείο, αρκεί να είναι καλυμμένες. Ολοι οι μαθητές, αγόρια και κορίτσια, διδάσκονται ισλαμικές σπουδές. Απαγορεύεται το κάπνισμα και το αλκοόλ για όλους. Οι κλέφτες μπορεί να τιμωρηθούν με κόψιμο χεριού (όπως και στη Σαουδική Αραβία). Αν κάποιος βρίσει τα θεία, τιμωρείται με σταύρωση, αν δολοφονήσει, σταυρώνεται και αφήνεται για τρεις μέρες να σαπίσει στον σταυρό. Οι μοιχαλίδες θανατώνονται με λιθοβολισμό. Δεν υπάρχει καμία ανοχή για αλλόθρησκους, οι οποίοι έχουν εγκαταλείψει μαζικά το χαλιφάτο.

Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν και τουρκική κυβέρνηση
Από μια κλωστή κρέμονται οι ειρηνευτικές συνομιλίες
Ολο και λιγοστεύουν οι ελπίδες να επιτευχθεί ειρήνη ανάμεσα στους μαχητές του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) και την τουρκική κυβέρνηση, λόγω των δραματικών εξελίξεων στη Συρία. Κυρίως λόγω του Κομπανί. Αν η πόλη αυτή πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), η ειρηνευτική διαδικασία είναι πολύ πιθανό να καταρρεύσει.

Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν έχει προειδοποιήσει ότι η κατάληψη του Κομπανί από τους τζιχαντιστές θα σημάνει αυτομάτως το τέλος των ειρηνευτικών συνομιλιών με την κυβέρνηση της Αγκυρας - που διεξάγονται στο κελί του «Απο», το οποίο επισκέπτονται οι επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών και βουλευτές του νόμιμου κουρδικού κόμματος HDP. Μέχρι στιγμής ο Οτσαλάν δείχνει συνεργάσιμος με την Τουρκία, καθώς υπάκουσε στην προτροπή της Αγκυρας και κάλεσε τους κούρδους διαδηλωτές που κατέβηκαν στους δρόμους των τουρκικών πόλεων για να διαμαρτυρηθούν για την τουρκική στάση στο Κομπανί να απέχουν από τη βία.

Οι βίαιες διαδηλώσεις κατεστάλησαν, αλλά με περισσότερους από 35 νεκρούς. Τις τελευταίες ημέρες στελέχη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αφήνουν να διαρρεύσει ότι υπάρχει έτοιμος ένας «Οδικός Χάρτης» που θα επισπεύσει την ειρηνευτική διαδικασία. Παραμένει άγνωστο πώς θα γίνει αυτό μετά τις δηλώσεις του Ερντογάν που εξισώνουν το ΡΚΚ με το ISIS.  

Κούρδοι πολιτικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι η στάση της Αγκυρας στο Κομπανί ενώνει όλους τους Κούρδους ανά τον κόσμο, βάζοντάς τους στο ίδιο στρατόπεδο από εκεί που είχαν διαφορές μεταξύ τους - «και αυτό το στρατόπεδο δεν θα είναι φιλικό προς την Τουρκία».   

Αυτό το Σαββατοκύριακο βουλευτές του HDP μεταβαίνουν στο όρος Καντίλ του ιρακινού Κουρδιστάν όπου έχουν βρει καταφύγιο οι μαχητές του ΡΚΚ και η ηγεσία του. Τα αποτελέσματα των εκεί συζητήσεων με τους διοικητές του ΡΚΚ θα τα μεταφέρουν στον Οτσαλάν όταν τον επισκεφθούν στο κελί του την Τρίτη.

Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες πλησίασαν τον Οτσαλάν, κατόπιν εντολής του Ερντογάν, τον Δεκέμβριο του 2012 προτείνοντάς του ειρήνη. Τον Μάρτιο του 2013 ο Οτσαλάν ανακήρυξε εκεχειρία μεταξύ ΡΚΚ και τουρκικών δυνάμεων ασφαλείας και διέταξε τους μαχητές να αποσυρθούν στις βάσεις του ΡΚΚ στο όρος Καντίλ.

Η πρόσφατη έκκληση του Οτσαλάν για αποχή από τη βία μπορεί να έπεισε τους κούρδους διαδηλωτές να αυτοσυγκρατηθούν, όχι όμως και τους μαχητές του ΡΚΚ που εξαπέλυσαν επιθέσεις εναντίον αστυνομικών. Η Τουρκία απάντησε τη Δευτέρα στέλνοντας αεροπλάνα να βομβαρδίσουν θέσεις του ΡΚΚ στη Νοτιοανατολική Τουρκία, στην πρώτη μεγάλη παραβίαση της εκεχειρίας. Το περιστατικό αυτό δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η εκεχειρία μετά τα γεγονότα στο Κομπανί και πόσο επίφοβη να καταρρεύσει η ειρηνευτική διαδικασία. Δείχνει επίσης ότι παρ' ότι ο Οτσαλάν είναι ο ιστορικός ηγέτης του ΡΚΚ και σύμβολο του απελευθερωτικού αγώνα των Κούρδων, ύστερα από 15 χρόνια στη φυλακή δεν ελέγχει απολύτως το ΡΚΚ.

Ο Τσεμίλ Μπαγίκ, από τους κορυφαίους ηγέτες του ΡΚΚ στο Καντίλ, χρησιμοποιεί πολύ πιο σκληρή γλώσσα. «Οι διαπραγματεύσεις δεν μπορούν να συνεχιστούν σε ένα περιβάλλον που δημιουργεί μακελειό στο Κομπανί. Θα κινητοποιήσουμε τους αντάρτες» δήλωσε. Στην πραγματικότητα, την ειρήνη με την Τουρκία την ελέγχει ο Οτσαλάν από το Ιμραλί αλλά τον πόλεμο τον ελέγχουν οι σκληροπυρηνικοί διοικητές του ΡΚΚ από το δυσπρόσιτο όρος Καντίλ στο Ιράκ.

Τρεις εικόνες από το μέτωπο του Κομπανί

1. Η πριγκίπισσα των Πεσμεργκά

Μια γυναίκα είναι επικεφαλής των Κούρδων του YPG που πολεμούν το ISIS στο Κομπανί. Είναι η 40χρονη Μαΐσα Αμπντο (φωτογραφία επάνω) που χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο «Ναρίν Αφρίν». Την αποκαλούν επίσης «πριγκίπισσα των Πεσμεργκά» (των ενόπλων δυνάμεων του ιρακινού Κουρδιστάν) και όσοι τη γνώρισαν την περιγράφουν ως καλλιεργημένη, έξυπνη και φλεγματική.

2. Οι άνδρες ξυρίζουν τα γένια τους

«Δουλειές με φούντες» έχουν τις τελευταίες εβδομάδες οι μπαρμπέρηδες στη Νοτιοανατολική Τουρκία καθώς οι άνδρες κάνουν ουρά για να ξυρίσουν τις γενειάδες τους από τον φόβο μήπως εκληφθούν ως τζιχαντιστές και δεχθούν επίθεση από εξοργισμένο πλήθος στον δρόμο.

3. Ολλανδοί μηχανόβιοι στο πλευρό των Κούρδων

Τρεις ολλανδοί μηχανόβιοι, μέλη της διαβόητης συμμορίας «No Surrender», έχουν πάει και ήδη πολεμούν στο πλευρό των Κούρδων στο ιρακινό Κουρδιστάν. Την αποστολή τους δεν παρεμπόδισαν οι ολλανδικές Αρχές, εκτιμώντας ότι «δεν πολεμούν στο πλευρό εχθρών της Ολλανδίας».

Τζαουάντ Μέλα, πρόεδρος της Εξόριστης Κυβέρνησης του Δυτικού Κουρδιστάν
«Δεν υπάρχει άλλος τρόπος με τους Τούρκους παρά μόνο τα όπλα»

Η Τουρκία δεν θα επιτρέψει ποτέ να δημιουργηθεί ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν στο Ιράκ ή αλλού, λέει μιλώντας στο «Βήμα» από το Λονδίνο ο Τζαουάντ Μέλα, πρόεδρος της Εξόριστης Κυβέρνησης του Δυτικού Κουρδιστάν. Ο δρ Μέλα, του οποίου η οικογένεια απελάθηκε από τη Νοτιοανατολική Τουρκία στη Συρία, γεννήθηκε στη Δαμασκό και αγωνίζεται για την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν από τη δεκαετία του '70.  

Τι προσπαθεί να πετύχει η Αγκυρα σε σχέση με το Κουρδικό;

«Η Τουρκία τον 20ό αιώνα πήρε πολλά χρήματα από τις ΗΠΑ για να πολεμήσει το ΡΚΚ με το πρόσχημα ότι πολεμούσε τον κομμουνισμό. Στη συνέχεια έλαβε χρήματα από τους Αμερικανούς για να πολεμήσει την τρομοκρατία, δηλαδή πάλι το ΡΚΚ. Το ΡΚΚ όμως είναι απελευθερωτικό κίνημα, όχι τρομοκρατική οργάνωση. Οι πρωταγωνιστές τής εξέγερσης της Βοστώνης το 1773 κατά της φορολόγησης του τσαγιού από τους Αγγλους θεωρούνται αγωνιστές για την ελευθερία στις ΗΠΑ, αλλά τρομοκράτες στη Βρετανία. Ενας αγωνιστής για την ελευθερία για τους μεν είναι τρομοκράτης για τους δε».

Η ειρηνευτική διαδικασία ανάμεσα στο ΡΚΚ και την τουρκική κυβέρνηση θα συνεχιστεί;

«Οι Τούρκοι δεν πιστεύουν στην ειρήνη με τους Κούρδους, ούτε στα δικαιώματα των Κούρδων. Εκαναν μόνο ορισμένες κινήσεις για τα μάτια των Ευρωπαίων».

Πώς θα συνεχίσουν να αγωνίζονται οι Κούρδοι για να αποκτήσουν κράτος;

«Η Τουρκία, η Συρία, το Ιράκ και το Ιράν παίζουν με τους Κούρδους αλλά κανείς δεν τους υποστηρίζει. Υπήρξα μέλος του Εξόριστου Κουρδικού Κοινοβουλίου που ίδρυσε το ΡΚΚ το 1995 στις Βρυξέλλες. Επί σχεδόν 10 χρόνια προσπαθούσαμε να πετύχουμε την απελευθέρωση της Λεϊλά Ζανά (σ.σ.: της πρώτης κούρδης πολιτικού που εξελέγη στην τουρκική Βουλή). Μόλις το πετύχαμε, συνελήφθη ο Οτσαλάν. Σήμερα εργαζόμαστε για τη δική του απελευθέρωση. Θα μας πάρει άλλα 15 χρόνια. Συνεχώς προσπαθούν να μας αποσπάσουν από τον κύριο στόχο μας, που είναι η απελευθέρωση του Κουρδιστάν».

Τι θα συμβουλεύατε να κάνει σήμερα το ΡΚΚ;

«Να αναγνωρίσουν τον Οτσαλάν ως ήρωα και να συνεχίσουν να αγωνίζονται για την απελευθέρωσή του αλλά να εκλέξουν άλλον ηγέτη που θα βρίσκεται εκτός φυλακής. Διότι ο Οτσαλάν είναι υπό τον έλεγχο των Τούρκων. Θα συμβούλευα το ΡΚΚ να διακόψει όλες τις σχέσεις με το τουρκικό κράτος ώσπου να απελευθερωθεί το Κουρδιστάν. Θα το συμβούλευα να ξαναπάρει τα όπλα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος με τους Τούρκους παρά μόνο τα όπλα».

Μποζανίνου Τάνια