Ούτως ή άλλως και πριν από τις σχετικές δηλώσεις Ερντογάν, τη Δευτέρα 15 Σεπτεμβρίου, είχε καταστεί σαφές ότι ο συνασπισμός αραβικών και δυτικών κρατών κατά των Τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους που επιδιώκουν οι ΗΠΑ, στην ουσία εξελίσσεται σε επιθετική πολιτική κατά της επέκτασης της επιρροής του Ιράν και της Τουρκίας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η υιοθέτηση της παραπάνω πολιτικής από τον Ομπάμα εξυπηρετεί τις προτεραιότητες τόσο του φιλοϊσραηλινού όσο και του σαουδαραβικού λόμπι στις ΗΠΑ.Τα παραπάνω έχουν καταλυτικές συνέπειες: Οροθετείται, αν δεν «παγώνει», η προσέγγιση Ουάσιγκτον-Τεχεράνης και παγιώνεται η ψυχροπολεμική καχυποψία και αντιπαράθεση ΗΠΑ-Τουρκίας.
Ετσι φαίνεται να δρομολογείται περαιτέρω προσέγγιση Ιράν-Τουρκίας, ενώ αποκλείεται εμπλοκή της Αγκυρας σε σενάρια πλαγιοκόπησης της Ρωσίας από τον Νότο και να ευνοείται περαιτέρω προσέγγιση της Μόσχας και με τις δύο αυτές χώρες.
Ιδιαίτερα περίπλοκη είναι η προοπτική των εξελίξεων στη Συρία, όπου οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ κατά των Τζιχαντιστών μπορούν από τη μια στιγμή στην άλλη να εξελιχθούν σε σύγκρουση με την κυβέρνηση Ασαντ στη Δαμασκό. Η μετάβαση απεσταλμένου της κυβέρνησης της Βαγδάτης στη Δαμασκό, δείχνει ότι οι ΗΠΑ επικοινωνούν με τον Ασαντ μέσω της κυβέρνησης του Ιράκ, η οποία προέκυψε μετά από παρασκηνιακή «συμφωνία κυρίων» Τεχεράνης-Ριάντ.
Θανάσιμο κίνδυνο για την Τουρκία αποτελεί η παροχή στρατιωτικής βοήθειας στο κουρδικό κράτος του Βορείου Ιράκ από τις Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία, κίνηση που διευρύνει την απεξάρτηση της κυβέρνησης Μπαρζανί από την Αγκυρα. Με την εξέλιξη αυτή, η Τουρκία, εκτός των ΗΠΑ, έρχεται σε σύγκρουση με τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις.
Τα παραπάνω έχουν βαρύνουσα σημασία καθώς, όπως άλλωστε έγραψε πρόσφατα και η Wall Street Journal, η Τουρκία δεν είναι πλέον επί της ουσίας σύμμαχος των ΗΠΑ και ταυτόχρονα συγκρούεται με την πολιτική στη Μέση Ανατολή, της Γερμανίας, της Βρετανίας και της Γαλλίας.
Πρόκειται για εξελίξεις που σημαίνουν καταλυτικές αλλαγές ως προς το πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων είτε μιλάμε για διαχείριση της αντιπαράθεσης, είτε για αναζήτηση εξομάλυνσης. Από το 1947 και μετά, από την εποχή δηλαδή του δόγματος Τρούμαν που ανέδειξε για την Ουάσιγκτον την Ελλάδα και την Τουρκία ως ενιαίο χώρο, οι δύο χώρες υπήρξαν εταίροι και ταυτόχρονα αντίπαλοι στο ίδιο στρατόπεδο.Σήμερα η Τουρκία τύποις είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, ενώ η ενταξιακή διαπραγμάτευση με την Ε.Ε. είναι ένας άταφος νεκρός, καθώς καμιά πλευρά δεν αναλαμβάνει την ευθύνη και το κόστος να υπογράψει το πιστοποιητικό θανάτου.
Από συγκρουόμενοι εταίροι στο ΝΑΤΟ, Ελλάδα και Τουρκία τείνουν να βρεθούν σε διαφορετικά στρατόπεδα: Η Αθήνα στη Δύση, στην Ατλαντική Συμμαχία με διμερή βαρύνουσα συνεργασία με τις ΗΠΑ και στενή συνεργασία με το Ισραήλ και στον σκληρό πυρήνα της Ευρώπης και η Αγκυρα με φιλοδοξίες περιφερειακής δύναμης που σήμερα δεν συγκλίνουν με τις επιλογές της Δύσης ούτε στη Μέση Ανατολή, ούτε στην πρώην ΕΣΣΔ.
Απέναντι στη Δύση
Από το 1947 και μετά, από την εποχή δηλαδή του δόγματος Τρούμαν που ανέδειξε για την Ουάσιγκτον την Ελλάδα και την Τουρκία ως ενιαίο χώρο, οι δύο χώρες υπήρξαν εταίροι και ταυτόχρονα αντίπαλοι στο ίδιο στρατόπεδο. Σήμερα η Τουρκία τύποις είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, ενώ η ενταξιακή διαπραγμάτευση με την Ε.Ε. είναι ένας άταφος νεκρός.
kapopoulos@pegasus.gr
