Οι αντιθέσεις στην ίδρυση του Ηνωμένου Βασιλείου ήταν εκρηκτικές: Αγγλοσάξονες απέναντι στους Κέλτες, Προτεστάντες απέναντι στους Καθολικούς αλλά και Προτεστάντες Αγγλικανοί απέναντι στους Προτεστάντες Πρεσβυτεριανούς της Σκοτίας, που ήταν πιο κοντά στους Λουθηρανούς. Δύο δυναμικές, όμως, αποτέλεσαν για σχεδόν δύο αιώνες τον κοινό παρονομαστή που ένωσε, με εξαίρεση τη Νότια Ιρλανδία, το ετερόκλητο αυτό μόρφωμα:
• Πρώτον, η αυτοκρατορία κοινή πηγή πλουτισμού, διέξοδος μετανάστευσης αλλά και δυνατότητας εξεύρεσης μόνιμης εργασίας στις δημόσιες υπηρεσίες της, στη διοίκηση και στις στρατιωτικές δυνάμεις.
• Δεύτερον, η εκβιομηχάνιση με τις μετακινήσεις πληθυσμών και με τη σκληρή σύγκρουση εργοδοτών - εργαζομένων στην αρχή, αλλά και με το κράτος πρόνοιας και τη συναίνεση αργότερα προέταξε μία εθνική ταυτότητα με σημεία αναφοράς ταξικά - κοινωνικά και όχι εθνοφυλετικά ή θρησκευτικά.
Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και με αφετηρία την ανεξαρτησία της Ινδίας το 1947 και το άδοξο τέλος την εκστρατεία στο Σουέζ το 1956, η Βρετανία έχασε την αυτοκρατορία.Με την επέλαση της Θάτσερ μετά το 1979 στο όνομα του εκσυγχρονισμού, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, το Λονδίνο διέλυσε την παραγωγική βιομηχανική βάση και κατεδάφισε το κοινωνικό κράτος. Ετσι χωρίς αυτοκρατορία, χωρίς βιομηχανία, με το κράτος να αποσύρεται από τον εξισορροπητικό κοινωνικό του ρόλο η Βρετανία έγινε για τις εθνικά διαφοροποιημένες Ουαλία και Σκοτία ένα κέλυφος χωρίς περιεχόμενο.
Οταν δεν υπάρχει πια αυτό που σε ενώνει αναδεικνύεται και προβάλλει αυτό που σε διαφοροποιεί, όταν απειλείται πια ως πολυτέλεια η περίθαλψή σου, η σύνταξή σου, το δικαίωμα στη δωρεάν παιδεία και οι σταθερές εργασιακές σχέσεις, τότε κερδίζει έδαφος η αναδίπλωση στην εθνική και θρησκευτική ταυτότητα, τότε διασφαλίζει προβάδισμα η ψευδαίσθηση ότι σε μικρότερη κλίμακα μπορεί να αναβιώσει η κοινωνική συνοχή που εξέπνευσε στη μεγάλη κλίμακα.
Οποιο και να είναι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Σκοτία, που θα γίνει γνωστό τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα, ένα είναι βέβαιο: μία ανεξάρτητη Σκοτία ή μία Βρετανία χαλαρή συνομοσπονδία είναι κατά κύριο λόγο το μεταθανάτιο υστερόγραφο της σιδηράς κυρίας Μάργκαρετ Θάτσερ ένα τέταρτο αιώνα μετά την παραίτησή της και ενάμιση χρόνο μετά τον θάνατό της.
kapopoulos@pegasus.gr
