Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ
“Ιστορικό ορόσημο” χαρακτηρίζει την επικείμενη προσχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως σώμα, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Μάρτιν Σούλτς.Έχει προφανώς εξασφαλισθεί η συναίνεση των 28 μελών της Ε.Ε., και δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα να εξασφαλισθεί και η απαιτούμενη ψήφος των δυο τρίτων των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ωστόσο, για να τεθεί σε ισχύ η προσχώρηση, θα πρέπει να επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των 48 μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκεί δεν θα υπάρξει πρόβλημα, διότι αν και όλα τα μέλη του Συμβουλίου δεν είναι μέλη της Ε.Ε., είναι όλα, απαραιτήτως, μέλη της Ευρωπαϊκής Σύμβασης.
Όταν ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες, με την επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια, 820 εκατομμύρια πολιτών της Ευρώπης θα διέπονται από ένα κοινό νομικό πλαίσιο και πολιτισμό, αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι μόνο. Εξ’ ου και και ο χαρακτηρισμός “ιστορικό ορόσημο” του Προέδρου Σούλτς.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (επίσημα “Σύμβαση για την Προστασία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιακών Ελευθερίων”) συντάχθηκε το 1950 από το νεοϊδρυθέν Συμβούλιο της Ευρώπης (1949), τέθηκε σε ισχύ το 1953 και, μαζί με τη νομολογία του, αποτελεί θεμελιακό πυλώνα για την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών του Συμβουλίου. Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες της Σύμβασης διασφαλίζονται μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Στρασβούργο.
Η Ε.Ε. ως θεσμός, έχει αναπτύξει τη δική της νομολογία με ανώτατο όργανο της, το Δικαστήριο Δικαιοσύνης της Ε.Ε. με έδρα το Λουξεμβούργο. Και ενώ όλα τα 28 μέλη της Ε.Ε. είναι και μέλη της Σύμβασης , η Ε.Ε. ως θεσμός δεν είναι . Η προσχώρηση θα θεραπεύσει τα νομικά και τυπικά κενά που υφίστανται. Η Ε.Ε. είναι νομική Ένωση με νομικά θεμέλια τον σεβασμό στα δικαιώματα του ανθρώπου, όπως αυτά διασφαλίζονται από το δικό της προαναφερθέν δικαστήριο. Όμως οι δικαστικοί μηχανισμοί του δικαστηρίου του Στρασβούργου και οι αποφάσεις του, παρόλο σεβαστές από τα μέλη της Ε.Ε. , δεν εφαρμόζονται τυπικά σε δράσεις της Ε.Ε.. Με τη προσχώρηση της Ε.Ε., ως σώμα, αυτή η “ανωμαλία”θα τερματισθεί και θεσμικά.
Τι μπορεί να σημαίνει η παραπάνω εξέλιξη για ένα αδύναμο λαό και ένα αδύναμο κράτος όπως είναι είναι το κυπριακό; Σημαίνει πολλά. Για τις νομικές αποχρώσεις υπάρχουν πολύ καλύτεροι γνώστες από εμένα. Σε πολιτικό επίπεδο, θεωρώ τη απόφαση εξαιρετικά σημαντική. Η Κύπρος, έχοντας κρατική υπόσταση, δεν είναι “μικρό” κράτος. Τέτοια δεν υπάρχουν. Είναι όμως αδύναμο και δεν διαθέτει όλα εκείνα τα παραδοσιακά κρατικά εργαλεία για να διασφαλισθεί, έναντι εκείνων που επιβουλεύονται την ανεξαρτησία της και τις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες των πολιτών της. Δεν μπορεί να εξασφαλισθεί μέσω της αυτοβοήθειας. Ούτε μέσω της ισορροπίας ισχύος. Μπορεί όμως μέσω συμμαχιών και συνασπισμών, και με εκείνα τα θεσμικά όπλα που προκύπτουν από την ιδιότητα του ως κράτος
Στη προκειμένη περίπτωση τα καλύτερα και, μακροχρόνια τα πιο αποτελεσματικά όπλα ενός απειλούμενου κράτους όπως είναι η Κύπρος, είναι τα θεσμικά. Είναι η συμμετοχή της σε διεθνείς θεσμούς όπως είναι ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, όπως είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως παλαιότερα το Κίνημα των Αδεσμεύτων και όπως είναι σήμερα η συμμετοχή στην Ε.Ε.. Όπως επίσης και η συμμετοχή σε διεθνείς θεσμικές συμβάσεις και όργανα π.χ. στην εν προκειμένω Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα θεμελιώδη και απαράγραπτα δικαιώματα και ελευθερίες του ανθρώπου.
Όσο πιο πολύ ενισχύονται οι διεθνείς θεσμοί, τόσο περισσότερο διευρύνονται οι επιλογές αδύναμων κρατών και περιορίζονται οι επιλογές αυτών που απαιτούν να λειτουργούν αυθαίρετα και ετσιθελικά. Έχω σε παλαιότερα κείμενα μου υποστηρίξει, ότι ακριβώς λόγω της μεταπολεμικής εξέλιξης του διεθνούς δικαίου και των συναφών θεσμών, καμία περίπτωση χρήσης βίας σε διακρατικές σχέσεις , κατοχή εδαφών, κατασχέσεις εδαφών και όλα τα με τη χρήση βίας συναφή, δεν έχουν αποκτήσει και δεν μπορούν να αποκτήσουν την όποια διεθνή νομική υπόσταση. Και σε ο,τι αφορά σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθεριών και ιδιοκτησίας, τα πράγματα είναι ακόμη πιο ξεκάθαρα.
Όλος ο Ευρωπαϊκός νομικός πολιτισμός, του οποίου κορωνίδα είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, οικοδομήθηκε σε δυο πυλώνες: την αρχή του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και του δικαιώματος της ελευθερίας. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση, σχεδιάστηκε για να προστατεύει αυτά τα θεμελιακά δικαιώματα που αποτελούν τον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του δημοκρατικού πολιτεύματος και του κράτους δικαίου. Και η προσχώρηση της Ε.Ε. ως σώμα στη Σύμβαση αυτή, έρχεται ως πανηγυρική επιβεβαίωση και επισφράγισμα του γεγονότος αυτού.
Συνεπώς, τουλάχιστο στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο στον οποίο ανήκει η Κύπρος, κανένα άτομο, οργανισμός ,θεσμός, κράτος ή ομάδα κρατών δεν μπορεί, δεν νομιμοποιείται και ασφαλώς δεν μπορεί, να επιβάλει καμία κατάσταση που να καταστρατηγεί θεμελιακά και απαράγραπτα δικαιώματα όπως είναι αυτά της ιδιοκτησίας, της ελευθερίας και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Το ζητούμενο στη Κύπρο, είναι μια ευρωπαϊκή λύση που να συνάδει με τα παραπάνω. Με την ελευθερία, όχι την ανελευθερία. Με τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Όχι με τη αυθαιρεσία και τον ανατολικό δεσποτισμό. Με το άτομο ως υποκείμενο δικαίου και ισότιμο. Όχι ως αντικείμενο και παρακατιανό, όπως θα το ήθελαν στην Κύπρο.
Και αυτοί μέσα και έξω από τη Κύπρο, -αλλά κυρίως μέσα-, οι οποίοι με περισσή ειρωνεία, ρωτούν να μάθουν τι ακριβώς είναι αυτή-η ευρωπαϊκή λύση και τι αυτή συνεπάγεται, θα πρέπει να αναστοχασθούν. Και ίσως να χρειασθεί να παρακαθίσουν σε κάποιο “φροντιστήριο” για να μάθουν την Άλφα-βήτα του δημοκρατικού πολιτεύματος, αρχίζοντας την ανάγνωση τους από την Σύμβαση, που πολύ σύντομα θα διέπει, και με τι σφραγίδα πλέον της Ε.Ε, τις ζωές σχεδόν ενός δις Ευρωπαίων πολιτών. Διότι δεν μπορεί όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν θεσμικά εξασφαλισμένα τα δικαιώματα τους, “πλην Λακεδαιμονίων”, επειδή κάποιοι, ή κάποιες δυνάμεις έξω από την Ε.Ε., έτσι αυθαίρετα αποφάσισαν.
“Ιστορικό ορόσημο” χαρακτηρίζει την επικείμενη προσχώρηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως σώμα, στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κ. Μάρτιν Σούλτς.Έχει προφανώς εξασφαλισθεί η συναίνεση των 28 μελών της Ε.Ε., και δεν φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα να εξασφαλισθεί και η απαιτούμενη ψήφος των δυο τρίτων των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ωστόσο, για να τεθεί σε ισχύ η προσχώρηση, θα πρέπει να επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των 48 μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Εκεί δεν θα υπάρξει πρόβλημα, διότι αν και όλα τα μέλη του Συμβουλίου δεν είναι μέλη της Ε.Ε., είναι όλα, απαραιτήτως, μέλη της Ευρωπαϊκής Σύμβασης.
Όταν ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες, με την επικύρωση από τα εθνικά κοινοβούλια, 820 εκατομμύρια πολιτών της Ευρώπης θα διέπονται από ένα κοινό νομικό πλαίσιο και πολιτισμό, αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και όχι μόνο. Εξ’ ου και και ο χαρακτηρισμός “ιστορικό ορόσημο” του Προέδρου Σούλτς.
Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (επίσημα “Σύμβαση για την Προστασία Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Θεμελιακών Ελευθερίων”) συντάχθηκε το 1950 από το νεοϊδρυθέν Συμβούλιο της Ευρώπης (1949), τέθηκε σε ισχύ το 1953 και, μαζί με τη νομολογία του, αποτελεί θεμελιακό πυλώνα για την προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών του Συμβουλίου. Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες της Σύμβασης διασφαλίζονται μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με έδρα το Στρασβούργο.
Η Ε.Ε. ως θεσμός, έχει αναπτύξει τη δική της νομολογία με ανώτατο όργανο της, το Δικαστήριο Δικαιοσύνης της Ε.Ε. με έδρα το Λουξεμβούργο. Και ενώ όλα τα 28 μέλη της Ε.Ε. είναι και μέλη της Σύμβασης , η Ε.Ε. ως θεσμός δεν είναι . Η προσχώρηση θα θεραπεύσει τα νομικά και τυπικά κενά που υφίστανται. Η Ε.Ε. είναι νομική Ένωση με νομικά θεμέλια τον σεβασμό στα δικαιώματα του ανθρώπου, όπως αυτά διασφαλίζονται από το δικό της προαναφερθέν δικαστήριο. Όμως οι δικαστικοί μηχανισμοί του δικαστηρίου του Στρασβούργου και οι αποφάσεις του, παρόλο σεβαστές από τα μέλη της Ε.Ε. , δεν εφαρμόζονται τυπικά σε δράσεις της Ε.Ε.. Με τη προσχώρηση της Ε.Ε., ως σώμα, αυτή η “ανωμαλία”θα τερματισθεί και θεσμικά.
Τι μπορεί να σημαίνει η παραπάνω εξέλιξη για ένα αδύναμο λαό και ένα αδύναμο κράτος όπως είναι είναι το κυπριακό; Σημαίνει πολλά. Για τις νομικές αποχρώσεις υπάρχουν πολύ καλύτεροι γνώστες από εμένα. Σε πολιτικό επίπεδο, θεωρώ τη απόφαση εξαιρετικά σημαντική. Η Κύπρος, έχοντας κρατική υπόσταση, δεν είναι “μικρό” κράτος. Τέτοια δεν υπάρχουν. Είναι όμως αδύναμο και δεν διαθέτει όλα εκείνα τα παραδοσιακά κρατικά εργαλεία για να διασφαλισθεί, έναντι εκείνων που επιβουλεύονται την ανεξαρτησία της και τις ατομικές και συλλογικές ελευθερίες των πολιτών της. Δεν μπορεί να εξασφαλισθεί μέσω της αυτοβοήθειας. Ούτε μέσω της ισορροπίας ισχύος. Μπορεί όμως μέσω συμμαχιών και συνασπισμών, και με εκείνα τα θεσμικά όπλα που προκύπτουν από την ιδιότητα του ως κράτος
Στη προκειμένη περίπτωση τα καλύτερα και, μακροχρόνια τα πιο αποτελεσματικά όπλα ενός απειλούμενου κράτους όπως είναι η Κύπρος, είναι τα θεσμικά. Είναι η συμμετοχή της σε διεθνείς θεσμούς όπως είναι ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών, όπως είναι το Συμβούλιο της Ευρώπης, όπως παλαιότερα το Κίνημα των Αδεσμεύτων και όπως είναι σήμερα η συμμετοχή στην Ε.Ε.. Όπως επίσης και η συμμετοχή σε διεθνείς θεσμικές συμβάσεις και όργανα π.χ. στην εν προκειμένω Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα θεμελιώδη και απαράγραπτα δικαιώματα και ελευθερίες του ανθρώπου.
Όσο πιο πολύ ενισχύονται οι διεθνείς θεσμοί, τόσο περισσότερο διευρύνονται οι επιλογές αδύναμων κρατών και περιορίζονται οι επιλογές αυτών που απαιτούν να λειτουργούν αυθαίρετα και ετσιθελικά. Έχω σε παλαιότερα κείμενα μου υποστηρίξει, ότι ακριβώς λόγω της μεταπολεμικής εξέλιξης του διεθνούς δικαίου και των συναφών θεσμών, καμία περίπτωση χρήσης βίας σε διακρατικές σχέσεις , κατοχή εδαφών, κατασχέσεις εδαφών και όλα τα με τη χρήση βίας συναφή, δεν έχουν αποκτήσει και δεν μπορούν να αποκτήσουν την όποια διεθνή νομική υπόσταση. Και σε ο,τι αφορά σε ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ελευθεριών και ιδιοκτησίας, τα πράγματα είναι ακόμη πιο ξεκάθαρα.
Όλος ο Ευρωπαϊκός νομικός πολιτισμός, του οποίου κορωνίδα είναι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, οικοδομήθηκε σε δυο πυλώνες: την αρχή του δικαιώματος της ιδιοκτησίας και του δικαιώματος της ελευθερίας. Η Ευρωπαϊκή Σύμβαση, σχεδιάστηκε για να προστατεύει αυτά τα θεμελιακά δικαιώματα που αποτελούν τον πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του δημοκρατικού πολιτεύματος και του κράτους δικαίου. Και η προσχώρηση της Ε.Ε. ως σώμα στη Σύμβαση αυτή, έρχεται ως πανηγυρική επιβεβαίωση και επισφράγισμα του γεγονότος αυτού.
Συνεπώς, τουλάχιστο στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό χώρο στον οποίο ανήκει η Κύπρος, κανένα άτομο, οργανισμός ,θεσμός, κράτος ή ομάδα κρατών δεν μπορεί, δεν νομιμοποιείται και ασφαλώς δεν μπορεί, να επιβάλει καμία κατάσταση που να καταστρατηγεί θεμελιακά και απαράγραπτα δικαιώματα όπως είναι αυτά της ιδιοκτησίας, της ελευθερίας και του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Το ζητούμενο στη Κύπρο, είναι μια ευρωπαϊκή λύση που να συνάδει με τα παραπάνω. Με την ελευθερία, όχι την ανελευθερία. Με τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Όχι με τη αυθαιρεσία και τον ανατολικό δεσποτισμό. Με το άτομο ως υποκείμενο δικαίου και ισότιμο. Όχι ως αντικείμενο και παρακατιανό, όπως θα το ήθελαν στην Κύπρο.
Και αυτοί μέσα και έξω από τη Κύπρο, -αλλά κυρίως μέσα-, οι οποίοι με περισσή ειρωνεία, ρωτούν να μάθουν τι ακριβώς είναι αυτή-η ευρωπαϊκή λύση και τι αυτή συνεπάγεται, θα πρέπει να αναστοχασθούν. Και ίσως να χρειασθεί να παρακαθίσουν σε κάποιο “φροντιστήριο” για να μάθουν την Άλφα-βήτα του δημοκρατικού πολιτεύματος, αρχίζοντας την ανάγνωση τους από την Σύμβαση, που πολύ σύντομα θα διέπει, και με τι σφραγίδα πλέον της Ε.Ε, τις ζωές σχεδόν ενός δις Ευρωπαίων πολιτών. Διότι δεν μπορεί όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες να έχουν θεσμικά εξασφαλισμένα τα δικαιώματα τους, “πλην Λακεδαιμονίων”, επειδή κάποιοι, ή κάποιες δυνάμεις έξω από την Ε.Ε., έτσι αυθαίρετα αποφάσισαν.
