Λίγες
ώρες πριν από τη συμμετοχή του πρώην πρωθυπουργού της Ελλάδας κ.
Παπανδρέου σε οικολογικές δράσεις στο πάρκο Γκεζί -όπου πρόσφατα είχε
γίνει επίκεντρο σφοδρών συγκρούσεων μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας- ο
Τούρκος πρωθυπουργός, μιλώντας σε συνέδριο στην Πολωνία, ισχυρίστηκε
πως δεν υπάρχει κράτος που να λέγεται Κύπρος. Αναμφίβολα, κάθε δαήμων
και κριτικά σκεπτόμενος πολίτης δεν μπορεί -στ' όνομα μιας αφελούς όσο
και φιλελευθεριάζουσας αντίληψης περί επίλυσης του Κυπριακού που
ενορχηστρώνουν οι Αγγλοαμερικανοί- να μείνει άφωνος απέναντι στην
επίσημα προκλητική αντίληψη της Τουρκίας. Δεν ήταν η πρώτη φορά που ο κ.
Ερντογάν υπερέβη λεκτικώς τα εσκαμμένα. Πλειστάκις, άλλοτε με δηλώσεις
και άλλοτε με πράξεις, δημιουργεί όχι απλώς ένα αρνητικό κλίμα, αλλά
συνθήκες αποπροσανατολισμού και αποσταθεροποίησης. Μπορεί μεν διά της
πολιτικής του να περιόρισε τον στρατιωτικό παράγοντα. Ωστόσο ο ίδιος έχει εν τοις πράγμασι στρατιωτικοποιήσει την πολιτική στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Μεσόγειο. Για παράδειγμα, αξιοποιώντας τη ΝΑΤΟϊκή θέση που δεν αναγνωρίζει το εύρος του ελληνικού εναέριου χώρου, όχι απλώς έθεσε σε αμφισβήτηση το καθεστώς του Αιγαίου, αλλά και ξεκαθάρισε πως παραμείνει ενεργό το «casus belli» της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, έθετε «μειονοτικό θέμα» στη Θράκη. Επιπλέον, έχει επιρρίψει ευθύνες για τη μη επίλυση του Κυπριακού στη Λευκωσία, παραγνωρίζοντας βέβαια το καθεστώς της κατοχής.
Σε κάθε περίπτωση, ο κ. Ερντογάν γνωρίζει ότι η Κύπρος είναι μια κρατική οντότητα, στην οποία βρίσκονται 40.000 τούρκοι στρατιώτες ως στρατός κατοχής. Γνωρίζει ότι η Δημοκρατία της Κύπρου είναι μέλος του ΟΗΕ, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Γνωρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι χώρα-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, της Κοινοπολιτείας των Εθνών και χώρα-μέλος της ΕΕ, η μοναδική χώρα εντός της ΕΕ όπου υπάρχει ο στρατός κατοχής της Τουρκίας. Προφανώς ο κ. Ερντογάν τα γνωρίζει, οπόταν και τίθεται αυθύπαρκτα ένα ερώτημα: πού στοχεύει ο Τούρκος πρωθυπουργός υιοθετώντας μια τέτοια προκλητική θέση;
Πολλοί -και όχι ένας- είναι οι στόχοι. Ένας εξ αυτών αποτυπώνεται μέσω των πρόσφατων δηλώσεων του Ντερβίς Έρογλου για ξεχωριστές κυριαρχίες, συνομοσπονδία, διατήρηση των εγγυήσεων 1960, αλλά και υιοθέτηση λύσης ως πρωτογενούς δικαίου. Θυμίζουμε ότι το δεύτερο 15νθήμερο του Ιουλίου του 2006, ο ίδιος ο κ. Ερντογάν υποστήριξε ύπαρξη «δύο κρατών» στο νησί που πρέπει να αναγνωρίζει το νέο σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού. Δίχως άλλο, η τουρκική πλευρά επιζητεί αφενός την ισχύ μόνιμων παρεκκλίσεων από το κοινοτικό κεκτημένο, αφετέρου αποβλέπει σε συνομιλίες που θα νομιμοποιούν τα κατοχικά δεδομένα.
Πέραν τούτων, ο στόχος μιας τέτοιας δήλωσης αφορά μεταξύ άλλων και στη διαχείριση της εσωτερικής πολιτικής της Τουρκίας. Μετά από 11 χρόνια παραμονής στην εξουσία, ο κ. Ερντογάν εμφανίζει σαφή σημάδια φθοράς. Το κυριότερο; Γνωρίζει πως δεν μπορεί να θέσει πάλι υποψηφιότητα για την πρωθυπουργία στις βουλευτικές εκλογές το 2015, σύμφωνα με τον κανονισμό του κόμματός του.
Με λιγότερο από έναν χρόνο να απομένει για τις πρώτες με άμεση και καθολική ψηφοφορία προεδρικές εκλογές στην Τουρκία, εντείνεται -όπως έχει διατυπωθεί από διάφορους αναλυτές- η φημολογία ως προς το ποιον ρόλο θα αναλάβουν ο Ερντογάν και ο Γκιουλ. Ταυτόχρονα ο κ. Ερντογάν αντιμετωπίζει ένα εκρηκτικό μίγμα κοινωνικών, οικονομικών και εθνοτικών προβλημάτων.
Παράδειγμα; Κάθε άλλο παρά ρόδινη είναι η οικονομία καθότι, σύμφωνα με την τουρκική στατιστική υπηρεσία, το 20% των πλουσιότερων Τούρκων αντιστοιχεί περίπου το μισό ΑΕΠ της χώρας (47,6%), όταν στο φτωχότερο 20% αντιστοιχεί μόλις το 5,6%. Υπάρχουν περίπου 13 εκατομμύρια άνθρωποι κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας (825 λίρες ή 515 δολάρια μηνιαίως), αριθμός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 17,1% του πληθυσμού. Η ανεργία αυξάνεται, οι ήδη χαμηλοί μισθοί μειώνονται και οι συνδικαλιστικές ελευθερίες είναι ανύπαρκτες.
Ο οίκος αξιολόγησης «Goldman Sachs» εκτιμά πως η Τουρκία κάθεται πάνω σε «γεωλογικό ρήγμα». Είναι λοιπόν τυχαίο και το γεγονός ότι τον περασμένο μήνα ο κ. Ερντογάν πάλι προσέφυγε σε προκλητικές ιδιοκτησιακές δηλώσεις για το Κόσοβο, αναγκάζοντας τον πρόεδρο της Σερβίας να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά του ως «εισβολή χωρίς τη χρήση όπλων»;
*Ο Κώστας Γουλιάμος είναι αντιπρόεδρος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Ερευνών «Προμηθέας».
