Το Ιράν και η τράπουλα

Φαίνεται ότι το Ιράν έχει πετύχει να ανακατέψει την τράπουλα όχι μόνο στις σχέσεις και τις ισορροπίες ανάμεσα στις χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά και σε αυτές στο επίπεδο των Μεγάλων Δυνάμεων. Η αποτυχία της τελευταίας διάσκεψης της Γενεύης για το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι μόνο κατά το ήμισυ αποτυχία, στο μέτρο που οι διαπραγματεύσεις θα επαναληφθούν σύντομα και στο γεγονός ότι δεν προκλήθηκαν αλληλοκατηγορίες ούτε και εκφράστηκε καμιά πικρία όπως συνέβαινε στο παρελθόν όταν παρόμοιες διαπραγματεύσεις κατέληγαν σε αδιέξοδο. Η αποτυχία των τελευταίων διαπραγματεύσεων αποδόθηκε στη Γαλλία, ενώ Αμερικανοί, Γερμανοί, Άγγλοι, Ρώσοι και Κινέζοι είχαν μάλλον συγκατανεύσει στην υπογραφή μιας ενδιάμεσης μεταβατικής συμφωνίας. Μάλιστα, διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι το Ιράν είχε αποδεχτεί το τελικό ανακοινωθέν που ετοίμασαν οι Αμερικανοί για τη διάσκεψη της Βιέννης και ότι εκείνος που το τορπίλισε ήταν ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το εμπάργκο δεν ζημιώνει μόνο το Ιράν αλλά και τις χώρες της Δύσης, που θέλουν να επαναλάβουν το εμπόριο και τις πάσης φύσεως οικονομικές συναλλαγές με το Ιράν. Λέγεται μάλιστα ότι ένας από τους λόγους που το Παρίσι τορπίλισε τη συμφωνία ήταν γιατί οι γαλλικές εταιρείες, σε αντίθεση με τις αγγλικές και τις γερμανικές, δεν είναι ακόμη έτοιμες για την επανάληψη των οικονομικών αυτών ανταλλαγών. Πρόκειται για τεράστια συμφέροντα και γίνεται λόγος για πολλά δισεκατομμύρια. Έχει γραφτεί ακόμη στο διεθνή Tύπο ότι το Παρίσι τορπίλισε τη συμφωνία  ενεργώντας όχι μόνο εκ μέρους του Ισραήλ αλλά και εκ μέρους της Σαουδικής Αραβίας, εξίσου εχθρικής όπως και το Ισραήλ στην προσέγγιση με το Ιράν. Η Σαουδική Αραβία φαίνεται να υποσχέθηκε στη Γαλλία ότι θα αγοράσει τεράστιες ποσότητες γαλλικού οπλισμού σε αντίδραση για την αμερικανική υποχώρηση τόσο στο θέμα της Συρίας  όσο και σε αυτό του Ιράν.

Είναι πιθανόν να υπερεκτιμάται ο ρόλος της Γαλλίας, αλλά είναι γεγονός ότι ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, μια πολιτική μετριότητα που έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει τόσο τα εσωτερικά όσο και τα διεθνή προβλήματα της χώρας του, επιδιώκει με κάθε τρόπο να παρουσιάζεται ότι ασκεί επιρροή στη διεθνή σκηνή. Το Παρίσι όμως έχει χάσει το τρένο τόσο στην Ευρώπη που παραδόθηκε στους Γερμανούς όσο και στη διεθνή σκηνή, όπου απομονώθηκε σταδιακά από τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις παρά την προσπάθειά του να φαίνεται αρεστό στους Αμερικανούς. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ιράν πέτυχε, τουλάχιστον προσωρινά, να ανακατέψει την τράπουλα στις σχέσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, έχοντας βέβαια και τη ρωσική υποστήριξη.

Στη Μέση Ανατολή η Σαουδική Αραβία είναι εξοργισμένη για την επιβίωση στη Συρία του καθεστώτος Άσαντ εξαιτίας της αμερικανικής αναποφασιστικότητας αλλά και για την προσέγγιση της Ουάσιγκτον με την Τεχεράνη. Έτσι η μόνη χώρα στην οποία μπορεί να υπολογίζει τόσο στο Συριακό όσο και στις εξελίξεις γύρω από το Ιράν είναι η Γαλλία.

Σε κάθε περίπτωση όμως, το Ιράν έχει πετύχει να εξέλθει από τη διεθνή απομόνωση και να είναι μάλιστα υπολογίσιμος παράγοντας για την εξεύρεση μιας λύσης στο πρόβλημα του πολέμου στη Συρία. Η άλλη χώρα στην περιοχή που είναι ανήσυχη με όλες αυτές τις εξελίξεις είναι η Τουρκία. Γι' αυτό το λόγο η Άγκυρα φαίνεται να στρέφεται ξανά προς την Ευρώπη. Η αλλοπρόσαλλη όμως στάση του Ερντογάν σε πολλά θέματα δεν τη βοηθά στα σχέδιά της, ούτε για την ευρωπαϊκή της προοπτική ούτε  και για τις φιλοδοξίες της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.

* Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Στέφανος Κωνσταντινίδης