Από οικογενειακές
επιχειρήσεις, γίνονται «εταιρείες» με «μετόχους» και επενδύουν σε
ναρκωτικά, όπλα, τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, ξενοδοχεία...
Οι ιστορίες με πειρατές κινούνταν
ανέκαθεν μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας εντυπωσιακά δουλεμένες μέσα
σε γοητευτικές διηγήσεις, μέχρι που έφθασαν να δίνουν πραγματικές
ειδήσεις στα ανά τον κόσμο μέσα ενημέρωσης. Το Κέρας της Αφρικής είναι
το ιδανικό σκηνικό και τα... στημένα σενάρια, πια, απλώς αντιγράφουν την
πραγματικότητα.
Μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας σε συνεργασία με τον ΟΗΕ και την Ιντερπόλ, υπολογίζει ότι οι πειρατές που δρουν στο Κέρας της Αφρικής απέσπασαν υπό τη μορφή λύτρων από τις πλοιοκτήτριες εταιρείες 423 εκατ. δολάρια, μεταξύ 2005 και 2012... (φωτ. AFP)
Χαρακτηριστικό είναι το πρόσφατο παράδειγμα της ταινίας «Captain Phillips», το σενάριο της οποίας βασίστηκε στην πειρατεία του υπό αμερικανική σημαία MV Ma-ersk Alabama από Σομαλούς πειρατές, το 2009. Την ώρα που η προβολή της ταινίας στις αίθουσες κόβει χρυσά εισιτήρια σε πολλές χώρες του κόσμου, είναι σαφές ότι στις πραγματικές πειρατείες τα οικονομικά είναι πολύ πιο σκοτεινά.Ομως τώρα, έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας σε συνεργασία με τα Ηνωμένα Εθνη και την Ιντερπόλ, παρακολουθεί την πορεία των διακινούμενων χρημάτων από τη στιγμή που ξεκινούν ως λύτρα μέχρι τον τελικό τους προορισμό.
Η μελέτη
Υστερα από συνεντεύξεις με πειρατές (ενεργούς και πρώην), αλλά και με χρηματοδότες τους, διαμεσολαβητές και κυβερνητικούς αξιωματούχους, η μελέτη παρουσιάζει με έναν εύληπτο τρόπο το περίπλοκο οικονομικό προφίλ της σύγχρονης πειρατείας και υπολογίζει ότι οι πειρατές που δρουν στο Κέρας της Αφρικής απέσπασαν υπό τη μορφή λύτρων από τις πλοιοκτήτριες εταιρείες 423 εκατομμύρια δολάρια, μεταξύ 2005 και 2012.
Η... ταρίφα των πειρατών υπολογίζεται γύρω στα 75.000 δολάρια για τον καθένα, με μπόνους (αλίμονο αν και εδώ δεν υπήρχαν golden boys) πάνω από 10.000 δολάρια για εκείνους που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, επιβιβάζονται πρώτοι στο υπό κατάληψη πλοίο ή διαθέτουν τα δικά τους όπλα για την επιχείρηση.
«Ηξεραν ακριβώς τι ήθελαν», δηλώνει ο Γκάρι Σκιόλντμοουζ-Πόρτερ, διευθυντής ασφαλείας του ομίλου Danish Clipper, πλοίο του οποίου έπεσε θύμα πειρατείας στα ανοικτά της Σομαλίας το 2008.
«Βρισκόμασταν σε διαπραγμάτευση για 71 ημέρες και καταλήξαμε να καταβάλουμε λύτρα ύψους 1,7 εκατ. δολαρίων», επισημαίνει.
Οι πειρατές διαπραγματεύονταν στα αγγλικά, προσδιόρισαν τις μονάδες στις οποίες έπρεπε να βρίσκονται τα λύτρα και την τελευταία λεπτομέρεια της συναλλαγής, μέχρι τον τρόπο που έπρεπε να είναι συσκευασμένα. Η επιχείρηση καταβολής έγινε από αέρος και οι πειρατές ήταν «εύστροφοι, οργανωμένοι και αδίστακτοι».
Σύμφωνα με την έκθεση, το μεγαλύτερο μέρος των λύτρων καταλήγει στη Σομαλία. Οι ντόπιοι επωφελούνται από τις επιχειρήσεις αυτές, μετέχοντας ανάλογα με τις γνώσεις τους, ενώ είναι περιζήτητες συγκεκριμένες ειδικότητες όπως μάγειροι, δικηγόροι, ελεγκτές χαρτονομισμάτων και οι απαραίτητοι «ρουφιάνοι»...
Παράλληλα, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία αυτά, 59 χρηματιστές και μεγαλοεπενδυτές έκαναν κατά κυριολεξία την τύχη τους, αφού από 500.000 δολάρια η «ψαριά» που ήταν το 2005, έφθασε στα 5 εκατ. το 2011, περίοδο που τα «έσοδα» ανέβηκαν στο ζενίθ.
Από τα 170 πλοία που έπεσαν στα χέρια πειρατών μεταξύ 2005 και 2012, τα περισσότερα απελευθερώθηκαν μετά την καταβολή λύτρων ενώ ένας μικρός αριθμός εξακολουθούν να βρίσκονται υπό κατάληψη.
«Είναι μια ιδιαίτερα προσοδοφόρα επιχείρηση», επισημαίνει ο Στιούαρτ Μακάντα Γικόνα, της Πακόσμιας Τράπεζας, ενώ φυσικά τα διάτρητα σύνορα της Σομαλίας προσφέρονται για μεταφορά απροσδιόριστου όγκου χρημάτων στο εξωτερικό. Πολλοί πειρατές επενδύουν επιχειρηματικά στο trafficking, τα ναρκωτικά και το εμπόριο όπλων. Αλλοι ασχολούνται με πιο συμβατικούς τομείς όπως τα δίκτυα τηλεπικοινωνιών ή και ξενοδοχεία και εστιατόρια στη Σομαλία. Η οικονομική στήριξη οργανώσεων όπως η Αλ Σεμπάμπ αποτελεί εξίσου κοινό τόπο.
Οσο για τα εκτελεστικά στελέχη που παίρνουν στην πραγματικότητα πάνω τους τις επιχειρήσεις, είναι συχνά ντόπιοι, οπλισμένοι με χειροβομβίδες και ΑΚ-47 και πληρώνονται με μεροκάματα που τελικά τους αποδίδουν από 35.000 μέχρι 75.000 δολάρια. Από τα κέρδη τους αφαιρούνται «ποινές»-πρόστιμα για κακή συμπεριφορά. Ωστόσο, ο αριθμός των πειρατειών έχει σημαντικά περιοριστεί μετά το 2011 καθώς τα πλοία διαθέτουν πλέον πολύ καλύτερη ασφάλεια έναντι των επιθέσεων και οι πειρατές από την πλευρά τους είναι καλύτερα εξοπλισμένοι.
Και ενώ η Σομαλία παραμένει ένα εύθραυστο κράτος χωρίς πολλές δυνατότητες φρούρησης των συνόρων της, η κυβέρνηση της χώρας, σε συνεργασία με δυτικές μυστικές υπηρεσίες, στοχεύει το σύστημα αυτό εκεί ακριβώς που πονάει. Μόλις τον περασμένο μήνα, ο Σομαλός πειρατής Μοχάμεντ Αμπντι-Χασάν, γνωστός και ως το «Μεγάλο Στόμα», συνελήφθη στις Βρυξέλλες, όπου του είχαν υποσχεθεί να πάρει μέρος σε μια ταινία.
Big business
«Αν ακολουθήσεις τα χρήματα, θα σε οδηγήσουν στους δικαιούχους. Μπορούμε να τους εντοπίσουμε κι εκείνοι γνωρίζουν ότι τους κυνηγάμε. Αυτό αυξάνει και το τίμημα που είναι υποχρεωμένοι να πληρώσουν για να κρατήσουν τα κέρδη τους κρυμμένα», λέει ο Στιούαρτ Γικόνα.
Πριν από το 2008, η σομαλική πειρατεία ήταν κυρίως οικογενειακή υπόθεση. Το κόστος κάθε επιχείρησης το μοιράζονταν τα μέλη της και μπορεί να μην ξεπερνούσε τα 300 δολάρια. Και ενώ μπορεί να πλήττονταν μικρότερα σκάφη, τα κέρδη ήταν μεγάλα.
Ωστόσο σήμερα, που οι εγκληματίες έχουν αντιληφθεί το μέγεθος των ευκαιριών, έχουν αναπτύξει αυτό που η Παγκόσμια Τράπεζα αποκαλεί μοντέλο «μετόχων». Οι συμμετέχοντες επενδύουν και έχουν τις ανάλογες αποδόσεις.
Το 2010, οι πλοιοκτήτες επιχείρησαν να αντιμετωπίσουν την απειλή με καλύτερα εξοπλισμένα πλοία. Οι πειρατές απάντησαν δημιουργώντας ένα διεθνές δίκτυο και επενδύοντας σε όπλα και πλοία.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι περίπολοι στον Κόλπο του Αντεν και τον Ινδικό Ωκεανό καθώς και η παρουσία των ένοπλων φρουρών είναι δύο δαπανηρά μέτρα που δεν αποτελούν λύση μακροπρόθεσμα. Γι' αυτό προτείνει να επικεντρωθούν οι προσπάθειες στην ξηρά υποστηρίζοντας ότι η καλύτερη διαρκής λύση δεν μπορεί παρά να είναι «πολιτική».
(Πηγές: Independent-Reuters-Telegraph-www.econstor.eu)
