Του Κώστα Ράπτη
Γιατί επιμένει ο Τούρκος πρωθυπουργός Tayyip Erdoğan να εξαπολύει
μύδρους κατά του “λόμπι των επιτοκίων”; Διότι πρόκειται για μια
παλαιόθεν γνωστή προσωπική του εμμονή, συναφή προς την επιταγή της
ισλαμικής θρησκείας ότι το χρήμα δεν μπορεί να γεννάει χρήμα; Διότι
προσφέρει τη βολική δυνατότητα (σε συνέχεια των αλλεπάλληλων
“εξαρθρώσεων συνωμοσιών” που σημαδεύουν την τουρκική δημόσια ζωή τα
τελευταία χρόνια) να παρουσιάσει την κυβέρνησή του ως θύμα σκοτεινών
δυνάμεων και τις πρόσφατες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις ως έργο “εχθρών
του έθνους”; Ή διότι ανησυχεί για την πορεία της τουρκικής οικονομίας
ενόψει των αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων που ακολουθούν την
επόμενη χρονιά;Σε ιφτάρ (τελετουργικό δείπνο του Ραμαζανιού) στην Άγκυρα το βράδυ της Τρίτης ο Erdoğan έφθασε στο σημείο να παροτρύνει τους συμπατριώτες του να μην αποκτούν πιστωτικές κάρτες, ώστε να μην αναλαμβάνουν βάρη που δεν μπορούν να υποστηρίξουν και να μην γίνονται βορά των τραπεζών. Ο Τούρκος πρωθυπουργός κατήγγειλε ότι μία ιδιωτική τράπεζα, την οποία δεν θέλησε να κατονομάσει, εξασφαλίζει ετησίως από τις πιστωτικές κάρτες (μόνο από τέλη και προμήθειες, χωρίς καν να υπολογίζονται οι τόκοι) κέρδη 600 εκατ. λιρών - όσο οι κρατικές Ziraat, Halk και Vakıf μαζί. “Βλέπετε, πόσο μεγάλο είναι το παιχνίδι; Δεν μίλησα τυχαία για το λόμπι των επιτοκίων, κάτι γνώριζα” πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο Erdoğan.
Ωστόσο, χωρίς το “πλαστικό χρήμα” δεν υπάρχει και το “τουρκικό θαύμα”. Εξ ού και οι συμπατριώτες του Erdoğan, όσο και αν διαμαρτύρονται σε επίπεδο καταναλωτικών ενώσεων για τις χρεώσεις των πιστωτικών καρτών, δεν δείχνουν να ενστερνίζονται τις εκκλήσεις του πρωθυπουργού τους για εγκράτεια.
Υπολογίζεται ότι τον Μάιο στην Τουρκία των 76 εκατ. κατοίκων κυκλοφορούσαν 95,1 εκατ. χρεωστικές (έναντι 86,6 εκατ. 12 μήνες νωρίτερα) και 56,4 εκατ. πιστωτικές κάρτες (έναντι 52,8 εκατ.), με τις οποίες πραγματοποιούνταν κατά μέσο όρο συναλλαγές ύψους 36 και 145 εκατομμυρίων αντιστοίχως. Την ανησυχία του Erdoğan φέρεται να προκαλεί το γεγονός ότι όλο και περισσότεροι πολίτες χρησιμοποιούν τις πιστωτικές κάρτες για την ανάληψη μετρητών και όχι για αγορές. Η υπερχρέωση του τουρκικού πληθυσμού εντείνεται διαρκώς.
Στον τουρκικό Τύπο αναλυτές επισημαίνουν ότι άλλη μία πρωθυπουργική επίθεση στον ακμαίο τραπεζικό τομέα της χώρας δεν είναι ό,τι πιο φρόνιμο, σε μία συγκυρία κατά την οποία όλες οι οικονομίες δοκιμάζονται από φυγή κεφαλαίων.
Αλλά η κυβέρνηση Erdoğan δεν διστάζει έτσι και αλλιώς να ρίξει στον ιδιωτικό τομέα την ευθύνη για το πρόσφατο κύμα αμφισβήτησή της. Δεν είναι μόνο το Facebook και το Twitter που βρέθηκαν στο στόχαστρό της, αλλά και ο “συνεργαζόμενος με την τρομοκρατία”, κατά τον Erdoğan, τουρκικός όμιλος Koç (που αντιστοιχεί στο 6% του τουρκικού ΑΕΠ), ενώ στις 26 Ιουνίου η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς διέταξε να ερευνηθούν πιθανές κινήσεις “χειραγώγησης” του Χρηματιστηρίου κατά τη διάρκεια των ταραχών στην Πλατεία Taksim.
Η ειρωνεία της τύχης θέλησε το 2013 να είναι η χρονιά κατά την οποία οι μακροοικονομικές αδυναμίες της Τουρκίας “συναντήθηκαν” με το κύμα των αντικυβερνητικών διαδηλώσεων καθώς και με τη διαφαινόμενη έξοδο της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας από την πολιτική της αφειδούς παροχής ρευστότητας.
Το αποτέλεσμα ήταν να εγκαταλείψουν την Τουρκία στο διάστημα μεταξύ 17ης Μαϊου και 5ης Ιουλίου κεφάλαια ύψους 3 δισ. δολαρίων, όπως ανακοίνωσε την Τετάρτη ο αρμόδιος για την οικονομία αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ali Babacan, οι ξένες άμεσες επενδύσεις να μειωθούν το πρώτο πεντάμηνο του έτους κατά 35%, φθάνοντας τα 4,22 δισ. δολάρια, η τουρκική λίρα να χάσει το ίδιο διάστημα πάνω από 10% της αξίας της, σημειώνοντας αρνητικό ρεκόρ στις 8 Ιουλίου, και το επιτόκιο των διετών ομολόγων να ξεπεράσει αυτό των δεκαετών, φθάνοντας στο 9,59% (έναντι 4,79% μόλις τον Μάιο).
Με αυτή την έννοια, το “λόμπι των επιτοκίων” δεν εδρεύει παρά στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας, η οποία έχοντας ήδη διαθέσει 6,4 δισ. δολάρια για τη στήριξη της λίρας από τις 11 Ιουνίου, αρχίζει να εξαντλεί τις άλλες δυνατότητές της και προσανατολίζεται σε αύξηση του κόστους δανεισμού κατά την προσεχή συνεδρίαση της διοίκησής της στις 23 Ιουλίου.
Ο κεντρικός τραπεζίτης Erdem Başçı δεν μπορεί συνεπώς να θεωρηθεί σύμμαχος του Erdoğan, ο οποίος επείγεται για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και χαμηλό πληθωρισμό μέχρι τις κρίσιμες δημοτικές και προεδρικές εκλογές του 2014.
