Η
υπόγεια αλλά και με δημόσιες εξάρσεις διαμάχη που ξέσπασε στις ΗΠΑ για
την πολιτική του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα έναντι του Τούρκου πρωθυπουργού
Ταγίπ Ερντογάν είναι μια πτυχή της ευρύτερης πολεμικής που δέχεται ο
πρώτος ότι έχει «κρυφή» φιλομουσουλμανική ατζέντα. Κριτική διανθισμένη
με υπονοούμενα ότι και ο ίδιος είναι «κρυπτομουσουλμάνος».Ηταν χαρακτηριστική η αναντιστοιχία μεταξύ της θερμής υποδοχής που
επιφύλαξε ο Ομπάμα στον Ερντογάν πρόσφατα στην Ουάσινγκτον και της
αδιαφορίας εώς και περιφρόνησης με την οποία αντιμετώπισαν τα
αμερικανικά ΜΜΕ το γεγονός.Το μήνυμα, αν διαβάσει κάποιος πίσω από τις γραμμές, είναι σκληρό για τον Ερντογάν.
Η Τουρκία παρά ταύτα είναι απολύτως χρήσιμη για τον αμερικανικό σχεδιασμό στην περιοχή. Οχι μόνο λόγω των εξελίξεων στη Συρία και της πιθανής επέμβασης κατά του Ιράν. Οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία ως μοντέλο μουσουλμανικής, μεν, δυτικότροπης, δε, χώρας, στην προσπάθειά τους να διεισδύσουν, να «μεταλλάξουν» και εν τέλει να ελέγξουν το μουσουλμανικό κόσμο, φέρνοντάς τον πιο κοντά στη Δύση με γέφυρα το τουρκικό παράδειγμα. Και βέβαια, η Τουρκία είναι πάντα για τους Αμερικανούς κομβικός παράγων στη διαρκή προσπάθεια ανάσχεσης της Ρωσίας.
Ο Ερντογάν, ωστόσο, το «light Ισλάμ» του οποίου υποτίθεται ότι εμπεριείχε τις ιδανικές αναλογίες που εξυπηρετούν τον αμερικανικό σχεδιασμό, άρχισε στην πορεία να ξεδιπλώνει μια ολοένα και πιο σκληρή ισλαμική ατζέντα, η οποία κατ’ αρχάς τον έφερε σε αντιπαράθεση με το Ισραήλ και τελικά ξεσήκωσε αντιδράσεις στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Σε ό,τι αφορά στο εσωτερικό ζήτημα της Τουρκίας, το πρόβλημα είναι προφανές. Οταν ένα πολιτικοθρησκευτικό μοντέλο που προορίζεται για «εξαγωγή» σε άλλα κράτη πυροδοτεί εντάσεις στην ίδια τη «χώρα προέλευσης» και συναντά αντιστάσεις από τον εγχώριο πληθυσμό, η χώρα αυτή ακυρώνεται ως παράδειγμα. Τώρα, υπονομεύονται οι σχεδιασμοί και των Αμερικανών και του Ερντογάν:
Οι ΗΠΑ θέλουν μια «χώρα-όχημα» για να προωθήσουν την πολιτική τους στο σουνιτικό Ισλάμ, αλλά αυτή η χώρα παίρνει φωτιά, ο Ερντογάν επιδιώκει να καταστήσει την Τουρκία ηγέτιδα του μουσουλμανικού κόσμου, αλλά η πολιτική του απορρίπτεται από μεγάλο μέρος του ίδιου του τουρκικού πληθυσμού. Ο Ερντογάν έχει στο μυαλό του μια μεγάλη πολιτική που θεωρεί ότι, αν του βγει, θα ανασυστήσει σε σύγχρονη εκδοχή την οθωμανική αυτοκρατορία.
Αντί της στρατιωτικής ισχύος που προέτασσαν κατά κύριο λόγο οι κεμαλιστές, ο Τούρκος πρωθυπουργός επέλεξε να προβάλει τον οθωμανισμό ως κληρονομιά όλων των πληθυσμών της ευρύτερης περιοχής, ώστε να επιχειρήσει να τους ενοποιήσει σε έναν κοινό πολιτισμικό ισλαμικό παρανομαστή και η Τουρκία να ηγηθεί πολιτικά. Η Τουρκική Ανοιξη του ραγίζει το προφίλ ως επίδοξου ηγέτη των μουσουλμάνων και επίσης τσαλακώνει το παράδειγμα που πάσχιζαν να φτιάξουν οι ΗΠΑ.
Ούτως ή άλλως, τα προβλήματα του Ερντογάν είχαν ξεκινήσει από νωρίτερα. Υπάρχουν χώρες φύσει ανταγωνιστικές με την Τουρκία, όπως η Αίγυπτος, οι οποίες είναι και οι ίδιες διαχρονικά ισχυροί παράγοντες στην περιοχή και δεν έχουν καμία διάθεση να μεταβληθούν σε γεωπολιτικούς δορυφόρους της Αγκυρας, επειδή ο Ερντογάν θέλει να ανασυστήσει την οθωμανική αυτοκρατορία, από την οποία εξάλλου οι Αραβες δεν έχουν και τις καλύτερες αναμνήσεις.Επιπλέον, υπάρχει το εξής παράδοξο. Η Αραβική Ανοιξη έφερε στην εξουσία ισλαμικές κυβερνήσεις, αν και διαφορετικής θρησκευτικής έντασης, στις οποίες το τουρκικό μοντέλο φαινόταν πολύ κοσμικό για την αντίληψή τους. Τώρα που ο Ερντογάν δείχνει το αληθινό ισλαμικό πρόσωπό του, φλερτάροντας περισσότερο με τη σαουδαραβική εκδοχή παρά με τα χαρακτηριστικά χώρας υποψήφιας για ένταξη στην Ε.Ε., είναι οι Αμερικανοί που προβληματίζονται. Οι όροι άρχισαν να μεταβάλλονται. Αντί να χρησιμοποιούν οι ΗΠΑ την Τουρκία για να προωθήσουν το σχεδιασμό τους, άρχισε να εκμεταλλεύεται ο Ερντογάν την αμερικανική στήριξη για να υλοποιήσει τα αυτοκρατορικά του σχέδια.
Η κρίση στις σχέσεις με το Ισραήλ και οι ευκαιρίες της Ελλάδας
Δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ποια χώρα αποτελεί, ακόμα, νησίδα σταθερότητας και προγεφύρωμα για τη Δύση, την ώρα που έχει ξεκινήσει και η ενεργειακή παρτίδα.
Η σύγκρουση με το Ισραήλ υπήρξε καθοριστικός παράγων. Η συνεχιζόμενη προκλητική συμπεριφορά του Ερντογάν έναντι του εβραϊκού κράτους δυσχέρανε ακόμα περισσότερο τα αμερικανικά σχέδια. Η πυροσβεστική παρέμβαση των ΗΠΑ, που σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούν να αφήσουν την κρίση μεταξύ δυο στρατηγικών συμμάχων τους στην περιοχή να εξελιχθεί σε πλήρη ρήξη και ανοιχτή σύγκρουση, μέτρια αποτελέσματα έχει φέρει μέχρι στιγμής. Ο αλαζονικός τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε ο Ερντογάν την υπόδειξη των Αμερικανών να μην επισκεφθεί τη Γάζα, ώστε να μην προκαλέσει τους Ισραηλινούς, επιβάρυνε και άλλο το κλίμα. Η καχυποψία έχει πλέον εδραιωθεί στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ αλλά και με τις ΗΠΑ, όπου είναι γνωστή η επιρροή του εβραϊκού λόμπι.
Το δυσάρεστο κλίμα που επικράτησε σε τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι με τον Τούρκο ομόλογό του Αχμέτ Νταβούτογλου, αλλά και τα αυστηρά δημόσια σχόλια του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζόζεφ Μπάιντεν, επιβεβαιώνουν ότι η βαριά ατμόσφαιρα θα παραμείνει για καιρό.
Ούτε βέβαια η σκληρή ισλαμική ατζέντα βοηθά την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ε.Ε., ιδιαίτερα μετά τα όσα γίνονται στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες εσχάτως. Μέσα σε όλη αυτή τη ρευστή κατάσταση ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα. Αν παρατηρήσει κανείς τι γίνεται από τις ακτές της Μεσογείου μέχρι τη Μέση Ανατολή, δεν είναι δύσκολο να διακρίνει ποια χώρα αποτελεί, ακόμα, νησίδα σταθερότητας και «προγεφύρωμα» για τη Δύση, σε μια περιοχή που έχει ξεκινήσει και η ενεργειακή παρτίδα.
ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΛΑΡΡΥΤΗΣ
lkalarrytis@e-typos.com
Δημοσιεύεται στον Τύπο της Κυριακής
