Το ενεργειακό στην ΕΕ και η δημοκρατία στην Τουρκία

Των Nora Fisher, David Koranyi

Τα τελευταία χρόνια, έχει υπάρξει μια καταδίκη στις επιχειρηματικές και πολιτικές κοινότητες, ότι οι οικονομικές επιδόσεις του κόμματος Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη (ΑΚΡ) αλλά και η πολιτική εξουσία, θα διασφάλιζαν ότι η χώρα παρέμεινε νησίδα σταθερότητας σε μια κρίσιμη αλλά πολυτάραχη περιοχή. Δεδομένων κάποιων καλά τεκμηριωμένων ελλείψεων στις δημοκρατικές επιδόσεις της Τουρκίας, αυτή η προσέγγιση σήμαινε ένα trade-off μεταξύ της σταθερότητας και της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Οι πρόσφατες εκτεταμένες διαμαρτυρίες διαποτισμένες με αιτήματα για την ενσωμάτωση από όλο και περισσότερο αποξενωμένα τμήματα της τουρκικής κοινής γνώμης, υποδηλώνουν ότι η κυβέρνηση πρέπει να επιλέξει μεταξύ της σταθερότητας μέσω αυταρχισμού ή μέσω εδραίωσης της δημοκρατίας. Η τουρκική κοινωνία είναι ώριμη για την τελευταία. Επιλέγοντας τον πλήρη εκδημοκρατισμό, η Άγκυρα μπορεί να αποκομίσει οφέλη όχι μόνο στο εσωτερικό αλλά επίσης και στο εξωτερικό, επιβεβαιώνοντας τη θέση της Τουρκίας ως μια πολιτική και οικονομική δύναμη καθώς και ως ένεργειακός κόμβος στην ευρύτερη περιοχή.

Οι αυξημένες διαμαρτυρίες εναντίον της τουρκικής κυβέρνησης και των σκληρών της αντιδράσεων, έχουν αιφνιδιάσει πολλούς. Η χώρα θεωρούνταν ευρέως ως άγκυρα στη φουρτουνιασμένη θάλασσα της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Η οικονομία της έχει ανθίσει με εντυπωσιακή ανάπτυξη στις υποδομές και στο επίπεδο διαβίωσης, και η περιφερειακή και παγκόσμια επιρροή έχει αυξηθεί. Ωστόσο, οι πρόσφατες ταραχές στην Κωνσταντινούπολη και σε δεκάδες άλλες τουρκικές πόλεις, αποδεικνύει την πολυπλοκότητα του πολιτικού και κοινωνικού ιστού της χώρας. Αντί να αποκαλύπτει μια απλή διάσπαση μεταξύ των «κοσμικών» και των (σε άνοδο) «ισλαμιστών», τα προφίλ των διαδηλωτών –που περιλαμβάνουν Τούρκους από όλα τα κοινωνικά στρώματα, νέους και ηλικιωμένους, δεξιούς και αριστερούς, θρησκευόμενους και κοσμικούς, καθώς επίσης Κούρδους και Αλεβίτες- μαρτυρούν την πολυμορφία και την ζωντάνια της κοινωνίας των πολιτών της χώρας και την επιμονή της να ακουστεί.

Αν και υπάρχουν κάποιες ομοιότητες με την Αραβική Άνοιξη, ιδιαίτερα στον καταλυτικό ρόλο των social media, οι τουρκικές διαδηλώσεις είναι μοναδικές καθώς δεν αφορούν σε αλλαγή του καθεστώτος αλλά σε αναβάθμιση του καθεστώτος. Κανένας δεν αμφισβητεί την σταθερή και νόμιμη πλειοψηφία που έχει η κυβέρνηση. Αυτό που αμφισβητείται είναι το στυλ διακυβέρνησης και η απόρριψη πολλών μειονοτήτων. Αυτές περιλαμβάνουν βασικά στελέχη της διαδικασίας ειρήνευσης με τους Κούρδους και την αναδυόμενη σουνιτική-σιιτική διάσπαση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Η παρατεταμένη αναταραχή και αποτυχία για την αντιμετώπιση των παραπόνων αυτών των ομάδων, θα μπορούσε να αποτρέψει την Άγκυρα από το να κεφαλαιοποιήσει ένα μοναδικό σύνολο περιφερειακών καταστάσεων που θα ενισχύσουν την ασφάλεια και την πολιτική της επιρροή και που θα περιορίσουν την έκθεσή της σε ενεργειακές προμήθειες που είναι τόσο ζωτικής σημασίας για  την οικονομική της ανάπτυξη.

Εξάλλου, η ενέργεια είναι τόσο η αχίλλειος πτέρνα της Τουρκίας όσο και η χρυσή χήνα της. Και η επιτυχής εδραίωσή της ως ενεργειακού κόμβου απαιτεί τόσο εγχώρια σταθερότητα και χωρίς αποκλεισμούς στάση προς τους διεθνείς εταίρους, έτσι ώστε η Τουρκία να μπορεί να διαφοροποιήσει τον εφοδιασμό της από το ακριβό ρωσικό και ιρανικό αέριο, που είναι και το μεγαλύτερο μέρος του διογκούμενου ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Εάν το πετύχει, η Τουρκία φιλοδοξεί να γίνει μια κεντρική χώρα για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης ως βασική χώρα διέλευσης του Southern Gas Corridor, της προγραμματισμένης τέταρτης «λεωφόρου» φυσικού αερίου για να φέρνει αέριο σε μια Ευρώπη που εξαρτάται όλο και περισσότερο από τις εισαγωγές.

Η διαφοροποίηση και η πρόβαση σε φθηνότερους πόρους από την Κασπία, την κουρδική περιοχή του Ιράκ και τα υπεράκτια πεδία των Ισραήλ/Κύπρου, είναι ύψιστης σημασίας τόσο για την Τουρκία όσο και για την Ευρώπη. Ο Trans-Anatolian Pipeline (TANAP), που διατρέχει τα σύνορα Γεωργίας-Τουρκίας μέχρι τα σύνορα της ΕΕ, θα είναι η σανίδα σωτηρίας αυτού του Corridor. Τόσο το αέριο από το κουρδικό τμήμα του Ιράκ και την Ανατολική Μεσόγειο, θα μπορούσε μια μέρα να τροφοδοτήσει τον ΤΑΝΑΡ, εάν ο ιστός των δια-περιφερειακών προβλημάτων γεμάτων με μηδενικού αθροίσματος συμπεριφορές, μπορούσε να ξεπεραστεί.

Σήμερα, υπάρχει μια πρωτοφανής ευθυγράμμιση των συμφερόντων μεταξύ δύο παραδοσιακών εχθρών, της Τουρκίας και της Κύπρου, καθώς η πρώτη χρειάζεται το αέριο που μπορεί η δεύτερη να παρέχει σε αφθονία. Η δεινή οικονομική κατάσταση του νησιού θα πρέπει να παροτρύνει την κυβέρνησή του να αναζητήσει τρόπους για να αποτιμήσει γρηγορα την ενεργειακή αφθονία. Η Τουρκία, ως η πιο κοντινή και ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη, είναι η καλύτερη επιλογή.

Το ισραηλινό υπεράκτιο αέριο θα μπορούσε επίσης να βρει το δρόμο προς την Τουρκία, ενισχύοντας την πρόσφατη, αλλά μάλλον εύθραυστη, επαναπροσέγγιση μεταξύ των δύο χωρών μετά από χρόνια έντασης ύστερα από το περιστατικό του Mavi Marmara. Αλλά όλα αυτά θα απαιτήσουν δημοκρατική σταθερότητα, μια περιεληπτική και πραγματική προσέγγιση στην Τουρκία και σταθερή πολιτική στήριξη σε όλες τις πλευρές ώστε να εμπλακούν σε ένα θετικό διάλογο, αντιστεκόμενοι στις λαϊκιστικές και εθνικιστικές εκκλήσεις.

Οι σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας και της πρωτεύουσας του κουρδικού κράτους του Ιράκ, Erbil, όπως επίσης και με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ιράκ, συνιστούν άλλο ένα βασικό κομμάτι του περιφερειακού ενεργειακού παζλ. Η κυβέρνηση Erdogan στην Τουρκία, σοφά έχει εμπλακεί σε μια επαναπροσέγγιση με την κυβέρνηση του Κουρδιστάν που θα φέρει το αέριο και θα διευκολύνει την τολμηρή προώθηση μιας ειρηνευτικής διαδικασίας με τους ανήσυχους, δικούς της Κούρδους.

Αυτή η τυχαία αλλά εύθραυστη ευθυγράμμιση απειλείται ήδη από τις αυξανόμενες εντάσεις και τη διάχυση της βίας στο Ιράκ, μεγάλο μέρος της οποίας προέρχεται από μια Συρία που σπαράσσεται από εθνό-θρησκευτικές συγκρούσεις. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται η Τουρκία είναι μια κρίση με τους δικούς της Κούρδους και Αλεβίτες από την μια πλευρά και με τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους συμμάχους από την άλλη, σχετικά με τη δημοκρατία και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η μελλοντική πολιτική πορεία της Τουρκίας θα έχει μια μεγάλη επίδραση στην περιφερειακή και ευρωπαϊκή ασφάλεια και στις ενεργειακές εξελίξεις. Τον τελευταίο καιρό, η σταθερότητά της ήταν εγγυημένη. Η τουρκική «αφύπνιση» λειτουργεί ως μια απογοητευτική κλήση αφύπνισης. Η Τουρκία δεν μπορεί να δράσει μόνη της και χρειάζεται εξίσου εποικοδομητικούς εταίρους στην περιοχή, υποκινούμενους από τη διπλωματική βοήθεια και πίεση με επίκεντρο τις ΗΠΑ και της Ευρώπης. Η δημοκρατική σε αντίθεση με την αυταρχική σταθερότητα, θα μπορούσε να απελευθερώσει την πλήρη δυναμική της Τουρκίας ως ένα εμπορικό και ενεργειακό κόμβο, και να βοηθήσει να δρέψει τα μερίσματα της ειρήνης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: http://www.ecfr.eu/blog/entry/europes_energy_security_depends_upon_turkish_democracy

Πηγή:www.capital.gr