Αγώνα με τον χρόνο διεξάγουν Ουάσιγκτον και Μόσχα σε μια προσπάθεια
να επιβάλουν συμβιβαστική λύση στη Συρία, με τη διεθνή Ειρηνευτική
Διάσκεψη να έχει προγραμματισθεί για τον Ιούνιο, όπως δήλωσε χθες ο
επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Κέρι, και τις εξελίξεις στο
πεδίο της μάχης να είναι απρόβλεπτες ανά πάσα στιγμή, όπως κατέδειξαν
πρόσφατα η ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κοντά στη Δαμασκό, αλλά και η
αιματηρή επίθεση σε τουρκική παραμεθόρια πόλη.
Ακόμη και στην
καλύτερη δυνατή εκδοχή για την Ειρηνευτική Διάσκεψη, το κύριο ερώτημα
παραμένει αναπάντητο: Ποιος θα είναι διατεθειμένος να αναλάβει το κόστος
της προσπάθειας εφαρμογής των αποφασισθέντων; Η ίδια η αναζήτηση
συμβιβαστικής λύσης δείχνει ότι οι ΗΠΑ, η Τουρκία και το Ισραήλ
διστάζουν μπροστά στους κινδύνους μιας ανεξέλεγκτης εμπλοκής.
Με
αυτά τα δεδομένα, το μόνο που μπορεί να προσδοκάται από τη Διάσκεψη για
τη Συρία είναι μια εκεχειρία που θα εμπεδώσει την πολυδιάσπαση της χώρας
ανάμεσα στην περιοχή που ελέγχεται από το Μπααθικό Καθεστώς της
Δαμασκού, στα εδάφη που ελέγχονται από τους αντικαθεστωτικούς και στη
Βορειοανατολική Συρία που έχει αναδειχθεί σε δεύτερο de facto Ανεξάρτητο
Κουρδιστάν δίπλα στο Βόρειο Ιράκ.
Η συνταγή είναι γνωστή, όταν
δεν υπάρχει βούληση και δυνατότητα ανοικτής στρατιωτικής επέμβασης,
επιλέγεται η επιβολή εκεχειρίας που δεν μπορεί παρά να αποτυπώνει το
στάτους κβο στο πεδίο της μάχης: Η συνταγή αυτή εφαρμόσθηκε στις αρχές
του 1992 για να τερματισθεί ο πόλεμος στην Κροατία με το σχέδιο Βανς
Οουενς, που στην πράξη κατοχύρωνε και νομιμοποιούσε τους συσχετισμούς
στο πεδίο της μάχης.
Η όποια εκεχειρία προκύψει για τη Συρία θα
είναι εύθραυστη και ταυτόχρονα θα ενισχύει με τον προσωρινό της
χαρακτήρα την περιφερειακή αβεβαιότητα:
Η διαμάχη για το πυρηνικό
πρόγραμμα του Ιράν θα έχει πάντοτε ως δυνητικό μέτωπο τη Συρία και τον
Λίβανο, είτε ως προληπτική κίνηση του Ισραήλ, είτε ως αντιπερισπασμό από
την Τεχεράνη.
Η απουσία οριστικής λύσης θα είναι βαριά υποθήκη
στην προσπάθεια της Αγκυρας για πολιτική επίλυση του Κουρδικού εντός
συνόρων, καθώς διάλυση της Συρίας θα κλονίσει την προσχηματική ενότητα
του Ιράκ και μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη ανεξαρτησία του Κουρδιστάν.
Σε μια μόνο περίπτωση η εκεχειρία στη Συρία, την οποία αναζητούν
Ουάσιγκτον και Μόσχα, μπορεί να έχει χρησιμότητα: Να πυροδοτήσει μια
συνολική προσέγγιση των δύο Μεγάλων Δυνάμεων για όλα τα ανοικτά μέτωπα
στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και την Νοτιοδυτική Ασία, από το Πυρηνικό
Πρόγραμμα του Ιράν, το Αφγανιστάν, την Αραβοϊσραηλινή Σύγκρουση μέχρι
και την περιφερειακή σταθερότητα.
Το ζητούμενο αυτό είναι μια
σύνθετη πρόκληση, καθώς παραμένει ανοικτό το μέτωπο του ενεργειακού
ανταγωνισμού ΗΠΑ-Ρωσίας για την εξόρυξη και τη διοχέτευση του
ενεργειακού πολούτου της Κασπίας και της Κεντρικής Ασίας στις διεθνείς
αγορές.
Ομως χωρίς τη συνεργασία της Ρωσίας, οι ΗΠΑ δεν μπορούν
να ασκήσουν αποτελεσματικό πολιτικό παρεμβατισμό στη Συρία και
κινδυνεύουν να νομιμοποιήσουν μια Ευρύτερη Μέση Ανατολή, όπου οι
συσχετισμοί θα διαμορφώνονται ερήμην τους από τις τοπικές περιφερειακές
δυνάμεις.
Στη Συρία, οι ΗΠΑ βλέπουν να επαναλαμβάνεται το
επικίνδυνο παιχνίδι που έπαιξε το Πακιστάν μετά το 1996 που ήλεγχε το
Αφγανιστάν μέσω των Ταλιμπάν: Σαουδική Αραβία και Κατάρ προσπαθούν να
ελέγξουν μέσω των σουνιτών εξτρεμιστών τη Συρία, όχι μόνον για να
καταφέρουν πλήγμα στην επιρροή του Ιράν, αλλά για να χειραφετηθούν από
την προστασία-έλεγχο της Ουάσιγκτον.
Συνολική προσέγγιση
Σε μια μόνο περίπτωση η εκεχειρία στη Συρία την οποία αναζητούν
Ουάσιγκτον και Μόσχα μπορεί να έχει χρησιμότητα: Να πυροδοτήσει μια
συνολική προσέγγιση των δύο Μεγάλων Δυνάμεων για όλα τα ανοικτά μέτωπα
στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή και τη Νοτιοδυτική Ασία, από το πυρηνικό
πρόγραμμα του Ιράν, το Αφγανιστάν, την Αραβοϊσραηλινή Σύγκρουση μέχρι
και την περιφερειακή σταθερότητα.
Kapopoulos@pegasus.gr-Γ. ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ
