Του Απόστολου Λακασά
Φέτος ολοκληρώνεται η διετία εορτασμού, τιμής και μνήμης για τη
συμπλήρωση 100 χρόνων από τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, μετά
τους οποίους διαμορφώθηκαν -εν πολλοίς- τα σημερινά σύνορα της Ελλάδας
με την κατάκτηση των λεγόμενων «Νέων Χωρών». Πρόσφατη υπενθύμιση για την
τρανή διετία του Ελληνισμού μου προσέφερε το σχόλιο του καλού
συναδέλφου Ηλία Μαγκλίνη στο φύλλο της Παρασκευής 15ης Μαρτίου.
Είναι γεγονός ότι η τρέχουσα οικονομική κρίση, τα οξύτατα προβλήματα των
Ελλήνων και η γενικότερη κατάσταση της χώρας σε συνδυασμό με τη χρονική
απόσταση δεν ευνοούν την όποια αναδρομή στα γεγονότα και τα επιτεύγματα
των Ελλήνων το 1912-13. Βέβαια, παρατηρείται το εξής παράδοξο: Αντίθετα
με το 1912-13, δεν θολώνει από την ίδια λήθη η Επανάσταση του 1821, που
αποτέλεσε την έναρξη της προσπάθειας του Ελληνισμού για απελευθέρωση
από τον τουρκικό ζυγό, η οποία κατέληξε στο ένδοξο 1912-13. Γιατί,
λοιπόν, εστιάζουμε τόσο στην αρχή και όχι στο τέλος μιας μακράς
προσπάθειας του Ελληνισμού για ελευθερία και εθνική κυριαρχία;
Βαρύνουσα σημασία για τη στάση του λαού έχει, εύλογα, το ότι η πολιτεία
τιμά τους ήρωες του ’21 (με παρελάσεις, εκδηλώσεις) έχοντας αναδείξει
την 25η Μαρτίου ως μια εκ των δύο εθνικών εορτών ενώ, υπηρετώντας τη
στόχευση αυτή, και το σχολικό πρόγραμμα δίνει σαφώς μεγαλύτερη σημασία
στην έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα παρά στη λήξη του.
Από την άλλη, εάν ανατρέξουμε στην ιστορία των τελευταίων 150 χρόνων της
Ελλάδας, θα διαπιστώσουμε ότι πολύ πιο εύκολα διαβάζουμε ξανά και ξανά
τις ένδοξες στιγμές «εκμαιεύοντας» από αυτές ηρωικά πρότυπα προς εύκολη
τόνωση του εθνικού «εγώ», αντί να βάζουμε το δάχτυλο σε εθνικές πληγές.
Γιατί είναι γεγονός ότι οι Βαλκανικοί του 1912-13 ήταν νικηφόροι, όμως
ας μη λησμονούμε ότι πολλοί εκ των πρωταγωνιστών τους παρέμειναν στο
προσκήνιο και κατά την περίοδο της Μικρασιατικής Καταστροφής, δέκα
χρόνια μετά. Η ηρωική διετία του 1912-13 ήλθε μετά την πτώχευση του 1893
και την εθνική τραγωδία το 1897. Και όμως εμμένουμε (θαρρείς
μονολιθικά) στο 1821. Μάλιστα, ξεχνάμε ότι μετά το 1821 ξέσπασε ο
ελληνικός εμφύλιος της περιόδου 1823 - 1825 ως ανταγωνισμός ισχύος για
την ηγεσία της επανάστασης αλλά και του υπό διαμόρφωση νέου ελληνικού
κράτους.
Τελικά, ο σημερινός ελληνισμός δεν μπορεί να νιώσει πιο ουσιαστικά αυτό
που συνέβαινε στην Ελλάδα το 1912-13 όχι μόνο επειδή δεν έχει την ψυχική
διάθεση για γιορτή καθώς πρέπει να πληρώσει... εφορίες και χαράτσια,
αλλά και γιατί το 1912-13 δεν του προσφέρει υλικό μυθοπλασίας για
ηρωικούς φουστανελάδες που εξολοθρεύουν τους εχθρούς, ιστορίες που
αντέχουν στον χρόνο.
Θαρρείς ότι εμμένουμε στο αφήγημα για ένα λαό πάντα αδικημένο, που
επαναστατεί και πάντα νικά τους κακούς εχθρούς του, και όχι στο πρότυπο
του λαού που διεκδικεί, ζει, πολεμά, νικά, κάνει λάθη...