Για την ακρίβεια, υπάρχουν πληροφορίες ότι το υπερσύγχρονο ερευνητικό σκάφος που αγόρασε η Τουρκία από τη Νορβηγία (μετονομάζεται σε «Μπαρμπαρόσα») από το φθινόπωρο θα αρχίσει σεισμικές έρευνες για κοιτάσματα υδρογονανθράκων στη θαλάσσια περιοχή του Καστελόριζου, εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Υπενθυμίζουμε ότι σχετική απόφαση έχει ληφθεί τον Μάρτιο του 2012 από το τουρκικό υπουργικό συμβούλιο. Μέχρι τώρα η Αγκυρα έστελνε το «Πίρι Ρέις», το οποίο δεν ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει αξιόπιστες σεισμικές έρευνες. Ως εκ τούτου, η παρουσία του σε ελληνικά ή κυπριακά νερά λειτουργούσε ως πρόκληση μόνο συμβολικά.
Ο Σαμαράς, λοιπόν, πήγε στην Κωνσταντινούπολη αφενός για να μπορεί τη στιγμή της πρόκλησης να απευθυνθεί στην Ουάσιγκτον και αφετέρου για να διαμορφώσει μια σχέση με τον Ερντογάν και, κατά το δυνατόν, να αποτρέψει εκ των προτέρων τέτοιες προκλήσεις. Σ’ αυτό το πλαίσιο εγγράφεται και η προ ημερών κίνηση της Αθήνας να καταθέσει στον ΟΗΕ ρηματική διακοίνωση. Ηθελε με τον πιο επίσημο τρόπο να αντιδράσει στην ανακοινωμένη πρόθεση των Τούρκων να παραβιάσουν την ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η Τουρκία αναμένεται να καταθέσει τη δική της ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ, με την οποία θα ορίζει με τον δικό της τρόπο τις θαλάσσιες ζώνες. Αυτό, όμως, ήταν αναμενόμενη αντίδραση και δεν αλλάζει τα πράγματα.
Κρίνοντας αντικειμενικά, ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν έχει την πολυτέλεια να «απλώσει τραχανά» στο μέτωπο με την Ελλάδα. Αυτή την περίοδο η Τουρκία έχει εμπλακεί στη συριακή κρίση, η οποία αποδεικνύεται ναρκοπέδιο. Η πρόβλεψή της ότι η ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ ήταν ζήτημα λίγου χρόνου διαψεύσθηκε. Επίσης, λόγω των αντιδράσεων της τουρκικής κοινής γνώμης, ο Ερντογάν ρισκάρει πολλά έχοντας αρχίσει διαπραγματεύσεις με τον Οτσαλάν για πολιτική λύση του Κουρδικού.
Τα πραγματικά αυτά δεδομένα, ωστόσο, δεν σημαίνουν υποχρεωτικά ότι η Αγκυρα θα κάτσει φρόνιμα στο ελληνοτουρκικό μέτωπο. Η δήλωση του Τούρκου υπουργού Ενέργειας ότι η χώρα του δεν προτίθεται να πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο ερμηνεύθηκε από πολλούς ως εγκατάλειψη του σχεδίου για έρευνες. Η ερμηνεία αυτή, όμως, είναι λανθασμένη. Οταν οι Τούρκοι λένε Αιγαίο, εννοούν μέχρι τη Ρόδο. Την περιοχή του Καστελόριζου τη θεωρούν ανατολική Μεσόγειο και γι’ αυτή την περιοχή δεν έχουν κάνει βήμα πίσω.
Η ελληνική πλευρά δηλώνει ότι στην κατ’ ιδίαν συνάντηση των δύο πρωθυπουργών η κάθε πλευρά κατέθεσε τις απόψεις της, χωρίς να γίνει κάποιου είδους παζάρι. Η συνάντηση ήταν εκ των πραγμάτων ανιχνευτική, αλλά μόνο ο χρόνος θα δείξει εάν οι δύο πλευρές ανέλαβαν και κάποιου είδους δεσμεύσεις. Ο Σαμαράς θα ήθελε να δεσμεύσει τον Ερντογάν να μην προχωρήσει η Τουρκία σε σεισμικές έρευνες στο Καστελόριζο. Από την πλευρά του, ο Τούρκος πρωθυπουργός θα ήθελε να δεσμεύσει τον Ελληνα ομόλογό του προς την κατεύθυνση της συνεκμετάλλευσης ή τουλάχιστον ότι η Ελλάδα δεν θα ανακηρύξει ΑΟΖ.
Εχει σημασία πάντως ότι, ενώ ο Ερντογάν εξέφρασε δημοσίως τη θέση του, ο Σαμαράς απέφυγε να εκφράσει την ελληνική θέση. Η αναφορά του στο διεθνές δίκαιο ήταν πολύ γενική και βεβαίως πολιτικά ανεπαρκής. Ειδικά όταν η Ουάσιγκτον πιέζει προς την κατεύθυνση της συνεκμετάλλευσης. Οι σχετικές δηλώσεις του αρμόδιου Αμερικανού αξιωματούχου Μόρνινσταρ είναι ενδεικτικές.
...η παγίδα του «καζάν καζάν»
Η ΔΙΨΑΣΜΕΝΗ για ενέργεια Τουρκία βλέπει με νευρικότητα ότι μένει έξω από το πάρτι με την ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο. Αναμφίβολα, η πίεση που ασκεί η Αγκυρα αποσκοπεί στο να βάλει με κάποιον τρόπο χέρι σ’ αυτά τα κοιτάσματα. Στο πλαίσιο αυτό εγγράφεται και η επαναφορά από τον Ερντογάν της τουρκικής πρότασης για συνεκμετάλλευση με το αλά τούρκα «win - win». Πριν από καιρό ο υπουργός του Μπαγίς είχε δηλώσει: «Στις διαφιλονικούμενες περιοχές πρέπει να φτιάξουμε πλατφόρμες άντλησης πετρελαίου και αυτές να γίνουν πλατφόρμες επίλυσης των διαφορών».
Χωρίς προηγούμενη οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών, όμως, η όποια ελληνοτουρκική διαπραγμάτευση για τους όρους συνεκμετάλλευσης θα γίνει στον αέρα και βεβαίως προς όφελος της Αγκυρας, η οποία είναι αυτή που αμφισβητεί, πιέζει και διεκδικεί. Οταν οι Τούρκοι μιλάνε για συνεκμετάλλευση, δεν κρύβουν ότι το όφελος θα μοιραστεί εξίσου. Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, όμως, η Τουρκία δικαιούται ένα πολύ μικρό ποσοστό υφαλοκρηπίδας στο Αιγαίο και ένα κατά τόπους διαφοροποιημένο ποσοστό ανατολικά της Ρόδου. Η συνεκμετάλλευση, λοιπόν, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα όχημα παραπλάνησης για παραχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και πλούτου. Η Ελλάδα, άλλωστε, δεν έχει κανένα λόγο να βιάζεται για την εκμετάλλευση πιθανών κοιτασμάτων ανατολικά της Κρήτης. Τα πρώτα συμπεράσματα από τις πρόσφατες σεισμικές έρευνες δείχνουν ότι υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα και στο Ιόνιο και νοτίως της Κρήτης, όπου οι Τούρκοι δεν έχουν λόγο. Η Αθήνα πρέπει να δρομολογήσει την εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων, αντί να διαπραγματευθεί με την Αγκυρα τις τουρκικές επεκτατικές διεκδικήσεις.
