Γ.ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ Κάθε κατακτητικός πόλεμος θέλει τη νομιμοποίησή του και η γερμανική
εφημερίδα Die Welt τη βρήκε με την ανακάλυψη ότι οι χώρες του Νότου της
Ευρωζώνης τοποθετούνται δίπλα σε τριτοκοσμικές δικτατορίες. Ενα ακόμη
δείγμα που μας βοηθά να δούμε τις ομοιότητες ανάμεσα στη στάση του
Βερολίνου απέναντι στον Νότο, με τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο
(1862-67) και την Ιταλική Ενοποίηση (1859-70).Ο Εμφύλιος στις
ΗΠΑ ήταν το αποτέλεσμα της ανάγκης του Βορρά να αποδιαρθρώσει την
αγροτική οικονομία του Νότου για να βρει φθηνά εργατικά χέρια για την
ταχέως αναπτυσσόμενη βαριά του βιομηχανία. Η ηθική νομιμοποίηση ήταν
εύκολη, καθώς η κατάργηση της δουλείας των Αφροαμερικανών ήταν ένα
σύνθημα του οποίου η ηθική ευκρίνεια δεν μπορούσε να αμφισβητηθεί.
Η συγκρότηση Ενιαίου Ιταλικού Κράτους στο πλαίσιο του εθνικισμού και
του ρομαντισμού, στο μέσο του 19ου αιώνα, είχε ως σύνθημα ηθική
νομιμοποίηση εντός και εκτός Ιταλίας. Στην ουσία το Βασίλειο της
Σαρδηνίας, η Πεδεμόντιο, με πρωτεύουσα το Τουρίνο, αφού σε πρώτη φάση
-το 1859- απέσπασε τη βιομηχανική Λομβαρδία από την Αυστρία κατέκτησε το
1862 το Βασίλειο των δύο Σικελιών με πρωτεύουσα τη Νάπολη, σε αναζήτηση
φθηνών εργατικών χεριών και αγροτικών προϊόντων επαρκών να στηρίξουν
τους ραγδαίους ρυθμούς εκβιομηχάνισης, που είχαν ως αποτέλεσμα να
συγκλίνει η Βόρεια Ιταλία με τη Βόρεια Ευρώπη.
Αντίθετα, ο
ιταλικός Νότος, που ήλπιζε ότι στην Ενωση με τον Βορρά θα κατοχύρωνε
περισσότερη ευημερία και ευνομία, βρέθηκε να ζει παρασιτικά με την
επιδότηση του Βορρά, καθώς η κατάργηση των τελωνειακών επιβαρύνσεων
εξόντωσε την τοπική βιομηχανική παραγωγή.
Η συνέχεια παραπέμπει
στο σήμερα της Ευρωζώνης, καθώς στο Τουρίνο και στο Μιλάνο άρχισαν να
αγανακτούν για την περιθωριοποίηση και τον παρασιτισμό του Νότου, που
προκάλεσε ο ίδιος ο Βορράς, επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά τη γνωστή αγγλική
παροιμία «προσθέτω την προσβολή στην πληγή» (to add insult to injury).
Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, ύστερα από μερικές δεκαετίες σχεδόν στρατιωτικής
κατοχής και αποικιακής διοίκησης, ο Νότος ξαναβρήκε τον δυναμισμό του
με μόνο υστερόγραφο την τραυματισμένη ιστορική μνήμη: Μέχρι και
πρόσφατα, στα σχολικά εγχειρίδια στον Νότο ο Εμφύλιος Πόλεμος
περιγραφόταν ως «Ο επιθετικός πόλεμος του Βορρά».
Αντίθετα, στην
Ιταλία η σύγκλιση Βορρά - Νότου δεν ήλθε ποτέ, ούτε στη διάρκεια της
δικτατορίας του Μουσολίνι, ούτε με την αμερικανική βοήθεια του Σχεδίου
Μάρσαλ μετά το 1947, ούτε καν με την Κοινή Αγροτική Πολιτική με την
ίδρυση της ΕΟΚ των «έξι» το 1957.
Το αποτέλεσμα η γέννηση ενός
ακραίου ρατσιστικού εθνικιστικού αποσχιστικού κινήματος, της Λέγκας του
Βορρά, που θεωρεί τον Νότο παράσιτο και βαρίδι, μια οπτική που
διαδηλώνουν με την ίδια ή περισσότερη θέρμη οι οπαδοί της αποχώρησης της
Γερμανίας από την Ευρωζώνη.
Δεν υπάρχει κάποιος ιστορικός -
γεωγραφικός αυτοματισμός με τον Βορρά να υπερτερεί και τον Νότο να
μειονεκτεί, αλλά πολύ απλά οι κλιματολογικές συνθήκες που ωθούν τον Νότο
στην αγροτική παραγωγή.
Στη Βρετανία, ο Νότος, δηλαδή η αγροτική
παραγωγή ήταν γεωγραφικά διάσπαρτη και έτσι όταν στα μέσα του 19ου
αιώνα αποφασίσθηκε η εισαγωγή φθηνών δημητριακών από τον Καναδά η
καταστροφή πήρε ταξικές-κοινωνικές και όχι γεωγραφικές διαστάσεις.
Σήμερα, μια νέα διαχωριστική γραμμή Βορρά - Νότου διαιρεί ξανά τη
Γηραιά Ηπειρο, μια γραμμή που παραπέμπει στο Σιδηρούν Παραπέτασμα της
Γιάλτας, εξίσου αν όχι περισσότερο οδυνηρή σε κοινωνικό και πολιτικό
κόστος.
Ιταλικό προηγούμενο
Στην Ιταλία η
σύγκλιση Βορρά - Νότου δεν ήλθε ποτέ, ούτε στη διάρκεια της δικτατορίας
του Μουσολίνι, ούτε με την αμερικανική βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ μετά
το 1947, ούτε καν με την Κοινή Αγροτική Πολιτική με την ίδρυση της ΕΟΚ
των «έξι» το 1957.
Το αποτέλεσμα η γέννηση ενός ακραίου ρατσιστικού εθνικιστικού αποσχιστικού κινήματος, της Λέγκας του Βορρά.
